Önce bir yaşatalım sonra tedavi ederiz

Depremzedelerin şu anda hayatta kalmaya çalıştığını ve bu insanların çaresizlik, öfke ve mutsuzluk hissettiğine dikkat çeken Psikiyatr Dr. Alper Hasanoğlu, “Şu an için psikolojik desteğe değil, alanda gözle görülür bir şeyler yapılmasına ihtiyaç var. Temel ihtiyaçlar giderilmeden mental sağlık düşünülemez” dedi.

Depremin ardından iki hafta geçti. Devletin, STK’ların, vatandaşların yardımlarıyla yaralar sarılmaya devam ediyor. Peki ya görünmeyen yaralar? Depremzedelerin psikolojik açıdan aldığı darbeler? Bu konuda çalışmalar başladı. Yetkili kurumlar, çeşitli kuruluşlar bölgeye psikiyatrik yardım konusunda hazırlıklarını tamamlamak üzere. Binlerce psikolog ve psikiyatr görev için hazır bekliyor. Psikolojik yardım için doğru zamanlama nedir? Bireysel olarak bizim yapabileceğimiz şeyler var mı? Depremzedenin kaygı ve stres bozuklukları için neler yapılmalı? Tüm bu soruları Psikiyatr Dr. Alper Hasanoğlu ile konuştuk. 

Depremzedelere psikolojik yardım konusunda doğru zamanlama nedir?

Bu durumda psikolojik yardım, en yaygın görülen Posttravmatik Stres Bozukluğu (Travma Sonrası Stres Bozukluğu) denen sendromla ilgili olacaktır. Posttravmatik Stres Bozukluğu bir hafta on gün içinde oluşan bir durum değildir. Bir yıllık bir zaman sonra ortaya çıkacaktır. Hiçbir travma sonrası ortaya çıkan sıkıntı, o travma ortadan kalkmadan tedavi edilemez. Örneğin; birine işkence edilmeye devam ediliyorsa, işkenceye bağlı ortaya çıkan Posttravmatik Stres Bozukluğu tedavi edilemez. Tedavi için işkencenin bitip güvenli bir hayata dönülmesi gerekir.

Yani şu an insanlar henüz fizyolojik ihtiyaçlarını, barınma sorunlarını çözememişken, artçılar devam ederken psikolojik bir yardım yapılamaz.

Evet. Şu anda insanlar orada hayatta kalmaya çalışıyorlar. Şu adımda fiziksel ve temel ihtiyaçlar giderilmelidir. Yani ilk olarak yapılması gereken insanların barınacakları yerleri ayarlamak, yiyecekleri yemeği, ısınacakları sobayı temin etmektir. En temel ihtiyaçlar giderilmeden mental sağlık düşünülemez. Şu anda oradaki insanlar çaresizlik, öfke ve mutsuzluk hissediyorlar. Ama çaresizlik, öfke ve mutsuzluk bir hastalık olmadığı için, bu konuda psikolojik bir yardıma ihtiyaç yok.

İnsanlar depremzedelere maddi destek kadar manevi destek de vermek istiyor. Söz gelimi bireysel olarak çadır kentlere gidip bizzat insanların dertlerini dinleyerek destek olmaya çalışmanın bir faydası olur mu?

Hiçbir faydası yok. Ben marangozum, sen kuaförsün, “Hadi gidelim destek olalım” diyoruz. Biz hangi vasıfla dinleyeceğiz, dinlerken saçma sapan bir şeyler söyleme ihtimalimiz yüksek değil mi? Orada bir fazlalık yaratmaktan başka hiçbir işe yaramaz. Sivil toplum kuruluşları, AFAD; onların organize bir şekilde konunun uzmanlarıyla bir şeyler yapıyor olması gerekir.

Doğal iyileşme süreci nasıl gelişir?

İnsanlar doğal olarak başlarına gelen bu gibi durumlar için kızacaklar, üzülecekler, suçluluk duyacaklar, arkadaşlarıyla konuşacaklar, akrabalarıyla konuşacaklar, bizim “doğal süreç” dediğimiz bu. Burada en tehlikeli şey “öfke” aslında. Öfke, neye karşı olacak? O da çok önemli. “Devlet yardım etmiyor” hissiyatına kapılırlarsa insanlar çok öfkeleniyor. “Nasıl olur, kimse bizi düşünüp sahip çıkmıyor” duygusuna kapılmak çok sıkıntılı. Bu öfke kendisine ve başkalarına zarar verebilir. Bu öfkenin sağlıklı bir şekilde yaşanabilmesi tamamen, devletin ve kurumların düzgün işlemesiyle mümkün olan bir şey. Güven vermeleri gerekir. Şu an için psikolojik desteğe değil, alanda gözle görülür bir şeyler yapılmasına ihtiyaç var.

Acemi fayda sağlamaz

Kurulan sahra hastanelerinde psikiyatri bölümü de olmalı değil mi?

Kurulduğu zaman psikiyatri bölümü de olması gerekir. Orada bu konu hakkında yetkinleşmiş insanların çalışması gerekir. Dün psikolog olmuş ya da psikiyatri ihtisasının ilk senesindeki birinin oraya gitmesi fayda sağlamaz.

‘Tanık olmak da travmatize eder’

Evi yıkılmayan ama orada aynı korkuyu yaşayan, gelecek için endişeli birçok insan var. O kişiler nasıl bir yol izlemeli?

İhtiyaçları varsa psikolojik bir destek alabilirler. İlla birini kaybedip, evlerinin yıkılmasına gerek yok. Tanık olmak da travmatize eder. İhtiyacı olan herkes psikolojik destek için başvurabilmeli. Sallanmak bile insanda çok ciddi bir korku yaratabilir. İnsanların evi yıkıldı, ailelerin kaybettiler diye geri durabilirler. O insanlara psikolojik destek alabileceklerinin, bunun şımarıklık olmadığının anlatılması gerekir. Belediye hoparlöründen, oradaki yerel gazetelerden.

Yarın: “Acı çeken biri 3 dakika uğraşıp ‘post’lar hazırlayarak paylaşamaz”