Cezaların infazı
ZAFER İŞERİ / Avukat (LL.M) Arabulucu TBB İstanbul Delegesi
Toplumsal düzeni sağlamanın yöntemlerinden birisi de, kanunla belirlenmiş kurallara riayet etmeme halinde cezai yaptırım uygulanmasıdır. Bunlar hürriyeti bağlayıcı nitelikte “hapis cezaları” olabileceği gibi para cezaları da olabilir. Yasalarımız, müebbet, 1 yıldan 3 yıla kadar, 3 yıldan 12 yıla kadar vb.… şekillerde hapis cezaları öngörmüştür. Suçun işlendiği sabit ise hâkim, kural olarak kanunda belirtilen alt sınırdan hüküm tesis etmek zorundadır. Ancak daha önce suç işlemiş olması, suçun işleniş biçimi, toplumda yarattığı etki gibi olgularla gerekçesi de açıklanarak alt sınırdan uzaklaşılabilmektedir. Açılan davalarda kamuoyu, cumhuriyet savcısı tarafından talep edilen ceza miktarlarının üst hadlerini toplayarak “tehdit edip yaralayan kişiye 9,5 yıl hapis cezası” gibi sansasyonel bir algıya ulaşmaktadır. Hâlbuki indirim hükümleri ve cezaların infazına dair kurallarımız, hâkimin yasaya bakarak hükmettiği hürriyeti bağlayıcı ceza sürelerini ciddi miktarda azaltmaktadır. Yapılan indirimler ile 2 yıl ve altında ceza ortaya çıktığı vakit şartları dâhilinde hükmün açıklanması geri bırakılarak yetişkinler için 5 yıllık bir süresinin sonunda, başkaca bir kasıtlı suç işlememişler ise ceza tüm sonuçlarıyla ortadan kalkmaktadır. Şartlar yoksa erteleme ya da para cezasına çevirme gündeme gelmektedir.
Takım elbise indirimi
Failin geçmişi, sosyal ilişkileri, fiilden sonraki ve yargılama sürecindeki davranışları, cezanın fail üzerindeki olası etkileri gibi hususlar göz önünde bulundurularak, fail yararına cezayı hafifletecek takdiri nedenlerle hâkim, ağırlaştırılmış müebbet yerine müebbet, müebbet yerine 25 yıl ve diğerlerinde de 1/6 oranında indirim yapmaktadır. Uygulamada detaylı bir araştırmaya gidilmeksizin, sadece duruşma düzenini bozmaması yönündeki tavra bakarak bu indirimler uygulanmaktadır. Müstesna hallerde gerekçesi gösterilerek bu indirimin uygulanmadığı görülmektedir.
Yatar süre
Kamuoyunda, suç işleyen kişinin ne kadar süreyle cezaevinde kalacağı manasında kullanılan bir galat-ı meşhurdur. İnfaz yasalarımız doğrultusunda ancak nitelikli bir hesap uzmanı ceza hukukçusu tarafından hesaplanabilecek, hükümde belirtilenden çok daha kısa bir hapishane süresidir. Cezalarının toplamı 10 yıldan az olan hükümlüler, cezalarının sadece 1 ayını, 10 yıldan fazla olan hükümlüler ise 1/10 miktarını kapalı cezaevinde disiplin cezası almaksızın iyi halli geçirmek ve koşullu salıverilme süresine 7 yıldan az kalması kaydıyla hükümlünün toplumla yeniden bağ kurması ve üretim faaliyetine için tasarlanmış açık cezaevine geçebilirler. Bazı suçlar ve cezalar için ilave şartlar da söz konusudur. Açık cezaevinde hükümlü, belli bir süre sonra belli aralıklarla dışarıya çıkıp ailesiyle vakit geçirebilmektedir.
Şartlı tahliye, diğer bir deyişle koşullu salıverilme , hükümlülerin dış dünyaya uyumlarını sağlamak, aileleriyle bağlarını sürdürmelerini ve güçlendirmelerini temin etmek amacıyla, açık ceza infaz kurumunda veya çocuk eğitim evinde bulunan ve koşullu salıverilmesine 2 yıl kala denetimli serbestlik tedbiri uygulanarak tahliye edilebilirler.
ZAFER İŞERİ / Avukat (LL.M) Arabulucu TBB İstanbul Delegesi
