Baş ağrısı nedir?

Prof. Dr. Cengiz Kuday


Baş ağrıları baş boyun bölgesindeki damar, kas, çene eklemi ve saçlı deriden kaynaklanır. Beyin dokusunun kendisinin ağrı duyusu yoktur. Çevre dokulardaki ağrıya duyarlıdır. Bazen bu yüzden biz beyin cerrahları hastaya genel anestezi bile vermeden beyin üzerinde bazı ameliyatları yapma şansınız vardır.

Toplumda yaşamının bir döneminde baş ağrısı çekmeyen yoktur. Bu aralar kısa süreli (akut atak) veya sürekli (kronik) olabilir. Ağrıların çoğu tehlikesizdir.

Ağrılar genellikle üç kategoride toplanır; hafif, orta ve şiddetli.

Orta ve şiddetli baş ağrıları kadınlarda erkeklere nazaran iki misli fazladır.

Baş ağrılarının yaş ile ilgisi de mevcuttur. Genellikle orta yaş grubuna baş ağrısı daha fazladır.

40-50 yaşlarına kadar şiddetli olma oranı yüksektir. İleri yaşlarda bu oran düşer.

Ailesel bir yönü de mevcuttur.

Tıbbi uygulamalarda bu ağrıları akut, subakut ve kronik olarak değerlendiririz.

Sinüs hastalıkları (sinüzit)

Bazı kulak hastalıkları

Diş hastalıklarından kaynaklanan ağrılar

Zona

Trigeminal ağrı

Glossofrongia sinire bağlı (çok defa damak, çene ve dilin arkasından çeneye yayılan ağrı)

Bazı kafa derisi içinden geçen yüzeyel sinirlere bağlı ağrılar (oksipital nevroloji vb.)

Kafa içi basınç artmasına bağlı patolojik ağrılar

Kafa içi basıncını düşüren olaylar (örneğin omurilik zarının yırtılmasına bağlı likör kaçağına bağlı gelişen patolojiler baş ağrısı yapar)

Akut başarıları yani ani başlayan ve şiddetli baş ağrılarının gideceği merkez acil merkezidir.

Subakut ve kronik ağrılar normal muayene şartlarında değerlendirilir.

Ağrının devamlı olması veya şiddetli olması biz hekimleri belirli teşhis yöntemlerine yönlendirir.

Baş ağrılarının en bilineni migrendir (gerilla tipi baş ağrılarıdır) Migren yaşam kalitesini en olumsuz etkileyen ağrılardandır.

1 ay içinde 15 günden daha fazla ağrı yaşanıyorsa kronik baş ağrısı gelişmiştir.

Sekonder baş ağrıları sebepleri

Beyindeki bir hasardan ya da bazı metabolik durumlardan kaynaklanan baş ağrılarına sekonder baş ağrısı ismi verilir.

Enfeksiyonlar (sinüzit veya benzeri beyin apseleri, menenjit gibi)

Beyin tümörleri (beynin kendi ürettiği çeşitli tümörler veya metastatik başka organlardan yayılan tümörler)

İnmeler

Beyin kanaması (sebepleri çok çeşitlidir)

Temporal arterit (kafatasının her iki yanındaki bazı damarlardan kaynaklanan ağrılar)

Hipertansiyon veya kullanılan bazı ilaçların etkileri baş ağrısı yapabilir.

Çok şiddetli (hastanın deyimi ile başımda bir bomba patladı) tarzı baş ağrısının sebebi genellikle anevrizma veya değişik damar yumaklarının veya overnom dediğimiz oluşumların sebep olduğu konular acildir. Hayati tehlikesi mevcuttur.

Bazen bu okut ağrılar hastanın daha evvel pek önem vermediği küçük bir kaza sonucu başını çarpması sonucu oluşan supdural dediğimiz beyin zarı ile beyin arasında oluşan kanamalardır (çoğunlukla yaşlı hastalarda olur ve Alzheimer veya erken bunama ön tanıları ile atlanabilir)

Yine tekrarlayalım; toplumda en yaygın görülen baş ağrısı migren tipi ağrılardır. Migren sadece bir baş ağrısı değil hastalıktır. Işık, ses, koku hassasiyeti, stres, hormonel (bilhassa kadınların menstrual devrelerinde), hava değişiklikleri, ülkemizde lodos, Avrupa ülkelerinde fön rüzgdediğimiz mevsim değişiklikleri veya bazı yiyecekler bu ağrıyı başlatabilir.

Bir başka tip baş ağrısı gerilim tipi baş ağrısıdır. Gerilim tipi baş ağrıları hem daha kısa sürerler hem de günlük yaşamımızı pek etkilemezler.

Baş ağrılarında ayırıcı teşhis çok önemlidir.

Ağrıların kaynağı aşağıdaki sebepler olabilir:

Kanamalar

Pseudo tümör dediğimiz sanki beyinde bir tümör varmış gibi klinik belirtiler

Menenjit

Sinüs trombozu dediğimiz beyindeki bazı toplar damarların tıkanması sonucu baş ağrıları

Özet:

Eğer baş ağrısı ani ve çok şiddetli başladıysa

Ateş veya kusma eşlik ediyorsa

Hayatınızda daha önce bu şekilde şiddetli ağrı olmamış ve şimdi bu çeşit bir ağrı yaşıyorsanız

Sinir sisteminize ait herhangi bir bozukluk bu ağrılara eşlik ediyorsa (ör: nöbet, felç, his kaybı, görme bozukluğu vb.)

Bilincinizde değişiklik (uykuya meyil varsa) en yakın ve donanımlı olduğunu bildiğiniz hastaneye başvurunuz.

Her bir baş ağrısının tedavisi farklıdır ve önem verilmesi gereklidir.

NOT: Yaşadığımız bu günlerde koronavirüs pandemisi sebebi ile yukarıda saydığımız nedenlerden hasta olan ve kaybettiğimiz hasta çok fazla. Ameliyathane ve yoğun bakımlar koronavirüs dışında hasta olanlara yetersiz. Her gün çok sayıda hastalara istediğimiz tedavileri yapamıyoruz ve kaybediyoruz. Kurucusu olduğum Nörolojik Bilimler Enstitüsü’nde her gün 3-4 ameliyathane hizmet verirken bu sayı 1’e düştü. Yoğun bakımda yatak sayısı 4’te 1’e, hasta yatak sayısı 70’lerden 20’lere düştü.