Uzmanlar açıkladı! Evli çiftler dikkat: Koronavirüs etkisi şaşırttı
18.09.2021 - 15:48 | Son Güncellenme:
Koronavirüs pandemisi fiziksel sağlığı olduğu gibi ruh sağlığını ve ilişkileri de vurdu! Uzmanlar, "Son yıllarda sıklıkla boşanma ve aldatma vakaları ile çalışıyorduk ama pandemi ile beraber bu sayı çok arttı. Çocukları sebebiyle ebeveyn danışmanlığına başlayan çiftlerde bile derine indiğinizde bir aldatma öyküsü çıkabiliyor" diyerek önemli uyarılarda bulundu.
Gonca Kocabaş-Senim Tanay Karakuş / Milliyet.com.tr - Günümüzde çoğu kişi, evlilikleri ile ilgili sorunlarını kimseyle paylaşmayıp kendince çözümler üretmeye çalışıyor. Bu sorun, bazen bir aldatma bazen de basit bir fikir ayrılığı olabiliyor. Oysa sorunlarımıza kendimizce çözüm aramak, her zaman yeterli olmayabilir. Bu noktada profesyonel destek almak, evliliği ve aileyi kurtarmak adına önemli bir adım. Aile danışmanları, hem çiftlerin kişisel sorunlarında hem de ebeveynlik ile ilgili yaşadıkları problemlerde destek oluyor.
Özellikle pandemi döneminde birçok kişinin uzaktan çalışmaya geçmesiyle çiftlerin birbirlerine olan tahammül seviyelerinin düştüğünü ve çiftlerin alıştıklarından daha fazla birbirleriyle zaman geçirmelerinin sonucunda ayrılık kararı alabildikleri bir gerçek. Aile Danışmanı Tanya Vardar’a ve Uzman Klinik Psikolog Gürkan Ustaoğlu’na karşılaştıkları sorunları ve çözüm önerilerini sorduk.
'MÜKEMMEL AİLE' TEK BİR TANIMDAN İBARET DEĞİL
Aile danışmanları ne yaparlar, bir aile danışmanının görevi nedir? Pek çok kişi, aile danışmanını 'sonucu mutlaka güzele bağlayan kişi' olarak görüyor.
Aile Danışmanı Tanya Vardar: Aile danışmanı olarak birincil görevimiz 'aile'yi içine alan her türlü sorunun çözümünde kişilere destek olmak. Bu bazen kişinin kök aile dediğimiz kendi anne-babası ile ilişkilerini içerebilirken, bazen ise bireyin kendi çift ve ebeveynlik ilişkilerini içerebilir. Aile danışmanı gerekli eğitimleri aldıktan ve uygulama yapabilme yetkisini kazandıktan sonra, kişileri bireysel veya aile olarak seansa alabilir. Seanslar süresince çeşitli sorularla ailenin temel yapısını ve olası sorunları anlamaya çalışır. Daha sonra bu bilgiler doğrultusunda ilişkileri düzenlemeyi amaçlar.
Pek tabii ki bunları yapabilmemiz için kullandığımız pek çok teknik var. Ancak bence bu tekniklerden ziyade üzerinde durmamız gereken nokta, 'mükemmel aile' tanımının tek bir tanımdan ibaret olmaması... Bu tip tanımlamaların tamamen kişiden kişiye değişebileceğini kabul etmemiz oldukça önemli. Sağlıklı bir ilişki örüntüsü oluşturabilmenin belli yolları tabii ki var. Ancak bu ilişki örüntülerini nasıl bir aile sistemi içine oturtacağınız tamamen danışan-danışman ilişkisinde ve seans odasında şekillenen bir şey oluyor.
'BİZ YARGIÇ YA DA KARAR MERCİİ DEĞİLİZ'
Bu meslekte görevlerimizden bahsederken bir de görevimiz olmayan ama öyle sanılan şeylerden de bahsetmek gerekir belki. Bizler seans odasında asla bir yargıç ya da karar mercii değiliz. Aksine seans odası belki de hayatın içinde en yargısız ve tarafsız dinlenebileceğiniz yerlerden biri. Mesleğimizde uzmanlaşırken ilk öğrendiğimiz şeyler sanıldığı gibi " iyi aile nasıl olur" değil, kendi aile yargılarımızı bir kenara bırakarak kişilerin kendi aile tanımlarını yargısızca anlayabilmek. Dolayısıyla seans odasında bir aile danışmanı öncelikle yargısız, tarafsız ve anlayışlı olmalı.
'ÇÖZÜMSÜZ SANDIĞINIZ ŞEYLER BİRKAÇ ADIMDA ÇÖZÜLEBİLİR'
Aile danışmanına gitmemiz gerektiğini nasıl anlarız? Aileler bu konuda nelere dikkat etmeliler?
Tanya Vardar: İlişkilerinizdeki anlaşmazlıkları çözümlemek, aile hayatınızı düzene sokmak, evliliğe hazırlık, boşanma süreci, sağlıklı bir cinsel yaşantı gibi konularda destek almak istediğinizde başvurmanız gereken kişi aile danışmanıdır diyebiliriz.
Öncelikle hayatın her anında yardıma ihtiyacımız olabileceği gibi bu gibi durumlarda da bir yardım eli aramanın doğal olduğunu kabullenmekle başlamalıyız. Zaman zaman sorunlarımıza çözüp bulabilmek için olayın içinden çıkarak dışarıdan bir göz ile durumu yeniden değerlendirmemiz gerekebilir. Bunu gerçek anlamıyla size, ilişkilerinize dış gözle bakabilen; tarafsızca, yargılamadan sizi dinleyen ve uzmanlığıyla sorunlarınıza çözüm üreten biriyle yapmaktan daha doğal ne olabilir? Bazen çözümsüz sandığımız sorunların aslında birkaç adımda basit şekilde çözülebilecek şeyler olduğunun maalesef ki farkında olamıyoruz.
Şuna da değinmek gerektiğini düşünüyorum: Bizlere sadece ilişkilerinde ve aile hayatında sorun yaşayan kişiler değil, ilişkilerinin iyilik halini korumak isteyen ya da hayatlarındaki olası bir değişiklik için ön hazırlık yapmak isteyen kişiler de başvurabilirler. Bunlar da sıklıkla çalıştığımız durumlardan bazıları.
DANIŞMAN SEÇERKEN BU İKİ ADIMA DİKKAT!
Bir aile danışmanına başvurma kararı aldıktan sonra lütfen öncelikle yeterliliğini sorgulayın. Diplomasını, mesleki yeterlilik belgelerini ve sertifikasını görmek istediğinizi söyleyin. Bu tüm danışanlarımızın en doğal hakkıdır. Ruh sağlığı oldukça hassas bir konu ve maalesef bu konudaki görev karmaşası da oldukça yaygın şekilde devam ediyor. Başvurduğunuz kişinin bu alandaki yeterliliğinden emin olduktan sonra, doğru kişiyle çalışabilmek için uzmanlık alanlarını inceleyebilirsiniz. "Aile" dediğimizde konuların ne kadar çeşitli olabileceğini tahmin edersiniz. Dolayısıyla her birimizin ağırlıklı olarak çalıştığı bazı konular olabiliyor. Özellikle bu iki adıma dikkat ederek kendiniz için en doğru uzmanı seçebilirsiniz.
TAHAMMÜL AZALDI, ALDATMALAR DAHA DA ARTTI
Ailelerin size geldiklerinde en çok şikayet ettikleri sorunlar hangileri?
Tanya Vardar: Buna pandemiden önce ve sonra olarak cevap vermek gerekir sanıyorum. Son yıllarda sıklıkla yeni evli çiftlerde 'evlilikten beklentilerin farklılığı'yla ilgili sorunlarla karşılaştık. Tüketimin hayatın her alanında hızlanması, evlilik hayatına da yansıdı. Özellikle büyükşehirlerde iş ve günlük yaşantı temposunun yoğunluğu kişilerin tahammülünü azaltıp, anlaşılma ihtiyacını artırdı. Bu da ilişkilerin şekil değiştirmesine sebep oldu. Son yıllarda sıklıkla boşanma ve aldatma vakaları ile çalışıyorduk ama pandemi ile beraber bu sayı çok arttı. Çocukları sebebiyle ebeveyn danışmanlığına başlayan çiftlerde bile derine indiğinizde bir aldatma öyküsü çıkabiliyor. Bu tablo bize gösteriyor ki ilişkilerde kişilerin birbirlerine tahammül seviyesi ciddi anlamda azaldı.
Aslında hep alanımız içinde olan evlilik öncesi danışmanlığına da böylece rağbet arttı. Yeni bir aile kurmak pek çok zorluğu beraberinde getiriyor ve ciddi bir adaptasyon sorununu doğuruyor. Bu alanda bir danışmanla çalışmak ise bu süreci daha az yorucu hale getiriyor. Aynı zamanda ailenin temelinin sağlam atılmasını sağlayarak olası sorunlarla baş etme becerisini de kişilere kazandırıyor.
'MUTLU BİRER KADIN-ERKEK OLMADAN İYİ BİR ANNE-BABA OLAMAZSINIZ'
Onun dışında ailenin bir diğer basamağı da ebeveyn olmak. Çiftler, çocuk sahibi olduğunda aile düzeninde ve ikili ilişkilerinde bazı değişimler yaşanıyor. Bu adaptasyon süreci tamamen çocuk odaklı düşünülüyor ve önce iyi anne-baba olmak üzerine hazırlıklar yapılıyor. Ancak çiftler mutlu birer erkek-kadın olmadan iyi bir anne-baba olamayacaklarını göz ardı ediyorlar. Çocuk aileye katılınca yaşanan sorunlarla, yıpranan ilişki ağlarıyla baş başa kalıyorlar. Bu da kişilerde daha büyük ruhsal çöküntülere sebep oluyor. Bu noktada bizlere başvuran danışanlarımız da oldukça fazla.
Tüm bahsettiğim olası sorunlarda bir danışmana başvurmak için asla geç olmadığını söylemem gerek. Hangi noktada olursanız olun, danışmanlık almaya karar vermek bizim için başarmanın yarısı demek.
'GÜÇLÜ BAĞLAR YARATANLAR DA OLDU, AYRILMA KARARI ALANLAR DA'
Pandemi hem ikili hem de aile ilişkilerini nasıl etkiledi?
Tanya Vardar: Pandemi ile beraber bizim için de yepyeni bir sayfa açıldı. Özellikle evden çalışma düzeni aile yaşantısında pek çok dinamiği değiştirdi. Birbirleriyle alıştıklarından fazla vakit geçiren çiftlerde daha güçlü bağlar yaratabilenler de oldu, ayrılma kararı alan da. Bence her iki durum için de danışmanlık almak bu durumda şart hale geldi. Sadece üçüncü bir kişiyle bu değişen dinamikleri konuşabilmenin ve yaşadıkları sorunları beraber aşabileceklerini fark eden çiftlerin süregelen sorunlarının çoğunu bu takım ruhu ile onardıklarına şahit oldum. Belki de bu sürece böylece iyi tarafından da bakabiliriz.
Çocuklu ailelerde durum daha farklıydı. Öncelikle çocuklar süreçte zorlanan ve yardıma ihtiyacı olan taraf oldukları için ailelerin odağı onlardaydı. Bu aşamada kendi iyiliklerini göz ardı eden anne-babalar çoğunluktaydı. Bu da daha derin sorunları beraberinde getirdi. Ailelerde bir bütün olarak (bir takım olarak) iyi olma hali üzerine çalıştık. Birbirlerine destek olarak bu süreçten olumlu adımlarla çıkmayı hedefledik.
'HİSLERİNİ İFADE ETMEDEN ANLAŞILMAYI BEKLEYENLER ÇOK FAZLA'
Türkiye özelinde konuşursak, ailelerin yaşadığı en büyük sorun nedir?
Tanya Vardar: Alışılagelmiş bir cevap olarak geleneksel yargılar diyebiliriz. Doğruların tek olduğunu düşünmek, kafamızda işlenmiş tanımlamalar ve onların dışına çıkılamayacağını düşünmek…
Bu aslında pek çok sorunun temelinde yatıyor. Kişiler ilişkilerinde kendi beklentilerini konuşmayı bir kenara bırakıp bir kural defteri üzerinden hareket etmeye çalışıyorlar. Ancak ilişkiler geliştikçe taraflar bundan tatmin olamıyorlar. Böylece sağlıklı sanılan ilişkiler “beklenti farklılıkları” sebebiyle yıpranan ilişkilere dönüşüyor.
Danışanlarımla en çok zorlandığım konu da bunu çözümlemek oluyor. Birbirlerine açık olmalarını sağlamak lafta kolay ama uygulamada en zor başarılan şey oluyor. Danışmanlığa başvurma sebepleri ne olursa olsun, genellikle sorunun temelinde “sağlıklı iletişimi sağlayamamak” yatıyor. Bunu en iyi anlatan söz ise toplumumuzda deyimlerimizin arasına da girmiş 'kan kusup kızılcık şerbeti içtim demek'tir. İlişki içinde bu durum yerleşiyor ve hislerini ifade etmeyen ama anlaşılmayı bekleyen kişilerle ilişki sorunları sonu gelmeyen bir döngüye giriliyor. Bu da aldatmaları, boşanmaları, bunlardan kaynaklanan ruhsal buhranları beraberinde getiriyor.
BİTİŞİN ARDINDAKİ EN BÜYÜK SEBEP: KÖTÜ İLETİŞİM
Uzman Klinik Psikolog Gürkan Ustaoğlu’nun pandeminin ilişkilere, boşanma kararına etkisine dair söyledikleri de Vardar’ı destekler nitelikte. “Bu süreçte kazandığımız farkındalık birçok problemi tanımamıza sebep olurken özellikle çiftlerin evlilikleri üzerindeki değerlendirmeleri dikkat çekiyor” diyen Ustaoğlu, şunları söylüyor:
“Boşanma oranlarının pandemide artış göstermesine sebep olan faktörler incelendiğinde; ev içerisinde aynı kişi/kişiler ile uzun süre birlikte paylaşımda bulunmak, tahammül düzeyinin daralması, öfke kontrolünü sağlamakta güçlük çekme, daha önceleri görmezden gelinen hataların ve ufak detayların sorun haline gelmesi, ev içerisinde yeterli bireysel alana sahip olamamak gibi faktörler örnek gösterilebilir. Ayrıca birçok araştırma ve çalışma, bir evliliği bitiren en önemli faktör olarak erkek ve kadının kötü iletişimde bulunması olduğunu belirtmiştir.”
'İLK ÖNCE KİŞİNİN KENDİSİYLE KURDUĞU İLİŞKİ SAĞLIKLI OLMALI'
Gürkan Ustaoğlu, bahsedilen sebeplerin dışında boşanmaya birçok neden gösterilebileceğini belirterek pandemide boşanma oranlarının artmasının en önemli sebeplerinden birisinin iletişim sorunları olduğunu belirtiyor. “Bir uzman olarak görüşüm, insan kendisiyle nasıl bir ilişki kuruyorsa bir başkasıyla da ilişkisini öyle kurar. Bu yüzden dikkate alınması ve çözülmesi gereken asıl durum, karşı taraf ile kurulan ilişki değil, kişinin kendisi ile kurduğu ilişkidir” diyen Ustaoğlu, şunun da altını önemle çiziyor: "Kendimiz ile kurduğumuz ilişki sağlıklı ise ikili ilişkilerimiz de sağlıklı olur."
