Sosyal girişimcilikte kadın imzası
04.12.2021 - 07:01 | Son Güncellenme:
Toplumun her kademesinde yer alabilmek için dişini tırnağına takarak çalışan kadınlar, Türkiye’deki sosyal girişimlerin de çoğuna liderlik ediyor. TBMM Sosyal Kooperatifçilik Alt Komisyonu’na sunulan TED Üniversitesi koordinatörlüğünde bir konsorsiyum tarafından gerçekleştirilen “Türkiye’de Sosyal Girişimlerin Durumu” adlı araştırma, kadınların sosyal girişimcilikte zirveye nasıl tırmandığını gözler önüne serdi.
ÖNDER YILMAZ Ankara - Araştırma, kadınların güçlendirilmesi, kadınlar için hedef odaklı eğitim programlarının oluşturulması ve finansmana erişimlerini kolaylaştıracak önlemlerin ortaya konmasını amaçlıyor. Türkiye’de siyasi ve sosyal sorunların çözümü için faaliyet gösteren 20 binden fazla faal sivil toplum kurulu bulunduğunu, eğitim, çevre, toplumsal cinsiyet eşitliği, sosyal içerme ve mülticilere yardım gibi temel sorun alanlarında çalışma yürüttükleri belirtilen araştırmada, “Ancak, hibelere olan bağımlılık ve bireysel bağış oranlarının düşük olması nedeniyle, sivil toplum kuruluşları mali sürdürülebilirlik açısından her daim sorunlarla karşılaşmaktadır” denildi. Türkiye’de kadınları da içine alan işlevsel sosyal girişim tanımına uyan yaklaşık 9 bin kuruluş olduğunun söylenebileceği vurgusu yapılan araştırmada, sosyal girişimlerin, genelde sosyal yenilikleri (inovasyonları) başlattığı kaydedildi. Araştırmaya katılanların yüzde 86’sının son 12 ay içinde Türkiye’de yeni bir ürünü/hizmeti/modeli piyasaya sunduklarını belirttiği aktarılırken, bu sosyal girişimlerin liderlerinin genelde gençlerden oluştuğu belirtildi. Araştırmaya katılanların yaklaşık yüzde 38’i, sosyal girişimleri yöneten kişilerin 25-34 yaş aralığında olduğunu gösterdi.
Sosyal girişimde liderler
Sosyal girişim liderlerinin neredeyse yarısının 35 yaşın altında olduğunu ortaya koyan araştırmada, “Türkiye’deki sosyal girişimlerin çoğuna kadınlar liderlik etmektedir” ifadesine yer verildi. Araştırmada şu tespitler yer aldı:
Sosyal girişimlerin liderlerinin ya da yöneticilerinin yüzde 55’i kadın. Genç girişimlerde kadın yöneticilerin oranı yüzde 57,4 ile daha köklü girişimlerden daha yüksek. Türkiye’deki sosyal girişimlerin çoğuna kadınlar liderlik etmektedir. Bu alanın desteklenmesi, Türkiye’de toplumsal cinsiyet eşitliğinin güçlendirilmesine doğrudan fayda sağlayacaktır.
Ticari girişimlerde kadın yöneticilerin oranı yüzde 18,9. Kadınların sivil topluma katılımı da düşük seviyede. Sivil toplum kuruluşu üyelerinin yüzde 10,4’ü kadın ve sivil toplum kuruluşlarının sadece yüzde 14’ünün lideri kadın.
Sosyal girişimlerin kurucu ya da yöneticilerinin yüzde 84’ü en azından meslek okulu/üniversite mezunu, yüzde 20’si yüksek lisans ya da doktora derecesine sahip. Kadın yöneticilerin lisansüstü dereceye sahip olma oranı ise oldukça yüksek.
Sosyal girişimler, genelde bakım hizmetleri gibi belirli sektörlerle ilişkilendirilse de, uygulamada birçok farklı sektörde faaliyet göstermekte. Eğitim, en yaygın sektör. Araştırmaya katılan kuruluşların yüzde 21,71’i bu sektörde faaliyet göstermekte. Bunu, imalat ve üretim (yüzde 12,4) ile yaratıcı endüstriler (yüzde 11,63) takip etmekte. Tarım ve çiftçiliğin aldığı pay yüzde 10,85 iken, sosyal girişimlerin yüzde 6,2’si geri dönüşüm ve çevresel farkındalık alanında; yüzde 5,43’ü ise istihdam ve beceri geliştirme alanında çalışmakta.
Türkiye’de faaliyet gösteren sosyal girişimler, hem tam zamanlı hem de yarı zamanlı olarak erkek çalışandan daha çok sayıda kadın çalışan istihdam etmekte.
Erkek yöneticiler tarafından yönetilen girişimlerle karşılaştırıldığında, kadın yöneticiler kâr elde etme konusunda yüzde 28.17 ile daha başarılı görünmekte. Ancak erkek liderlerin hibeler ve ayni bağışlar haricinde, fonlara ve finansmana erişim olanağı daha yüksek. Kısa vadede, kadınlar için hedef odaklı eğitim programlarının oluşturulması ve kadınların finansmana erişimini kolaylaştıracak önlemlerin ortaya konması gerekmektedir.
