Büyük depremler gece vakti mi olur? 2 uzman da uyardı: 'Önemli olan yerin zemini'
Merkez üssü Kahramanmaraş olan depremler, 6 Şubat'tan beri birçok kişinin 'Bu gece deprem olur mu?' endişesi yaşamasına yol açtı. Sosyal medyada da deprem olacak korkusuyla sabaha kadar uyuyamadığını söyleyen pek çok paylaşım yapıldı, yapılmaya da devam ediyor. Peki bu korkunun bilimsel bir temeli var mı? Büyük depremler yalnızca gece mi meydana gelir? Milliyet.com.tr'ye konuşan Prof. Dr. Osman Bektaş ve Prof. Dr. Süleyman Pampal işin bilimsel tarafını açıkladı.
Betül Yasemin Keskin / Milliyet.com.tr - Neredeyse çeyrek asır yıl önce meydana gelen Gölcük Depremi sadece Marmara Bölgesi'ni değil, tüm Türkiye'yi yasa boğmuştu. Aradan geçen 24 yıllık sürede başta Van ve İzmir olmak üzere birçok kez daha büyük depremler yaşansa da merkez üssü Kahramanmaraş olan depremlerden özellikle ilki vatandaşlarda büyük bir 'gece korkusu'na yol açtı. Türkiye'nin deprem gerçeğini hatırladığı 17 Ağustos 1999'daki Gölcük Depremi'nin gece 03.00 sularında yaşanmasının ardından Kahramanmaraş'ta meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki ilk depremin de gece yaşanması büyük endişeye yol açtı. Sosyal medyada ise birçok kişi özellikle 6 Şubat'tan beri büyük deprem yaşayacağı korkusuyla gece uyuyamadığını dile getiren paylaşımlar yapıyor. Peki bu korkunun bilimsel bir temeli var mı? Büyük depremler yalnızca gece mi meydana geliyor? Karadeniz Teknik Üniversitesi (KTÜ) eski öğretim üyesi Jeoloji Mühendisi Prof. Dr. Osman Bektaş ve Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süleyman Pampal anlattı.
'BÖYLE BİR YORUMDA BULUNMAK İMKÂNSIZ'
Deprem işareti olduğu belirtilen pek çok iddia var. Kimileri ani hava değişimlerinin depremin habercisi olduğunu düşünüyor kimileri de gezegen hareketlerinin depremleri tetiklediğine inanıyor. Bu endişe yaratan iddialar arasında büyük depremlerin gece yaşandığı da yer alıyor. Prof. Dr. Osman Bektaş ve Prof. Dr. Süleyman Pampal gece yaşanan deprem korkusu konusunda tüm bilim insanlarıyla aynı fikirde. Bilimsel verilere göre şu anda 'Büyük depremler gece oluyor' şeklinde bir veri yok. Prof. Dr. Bektaş bu algının doğru olmadığını şu sözlerle şekilde açıkladı:
"Büyük depremlerin gece saatlerinde olduğuna dair hiçbir bilimsel çalışma yok. Ancak ABD'de heyelanları gözlemleyen bir araştırma merkezinin bazı heyelanların ağırlıklı olarak gece olduğuna dair bir veri elde ettiklerini biliyoruz. Aslında bu Karadeniz Bölgesi'nde de böyledir. Mesela çok yağış olan günlerde insanlara 'Gece uyumayın, heyelan olabilir' uyarısı yapılır ancak doğal afetlerden deprem için böyle bir yorumda bulunmak imkânsız."
'SADECE UYGULAMAYA İHTİYACIMIZ VAR'
Konunun tartışmaya tamamen kapalı olduğunu, insanların bu fikre kapılarak zaten zor olan günleri daha da zorlaştırmalarına gerek olmadığına vurgu yapan Prof. Dr. Osman Bektaş, depremlerin gece olduğuna dair fikrin, kişinin kendini daha zor bir duruma sokmasından başka bir şey olmadığını ifade etti. Prof. Dr. Bektaş, "Gelişmiş ülkelerin kullandığı düzeyde yönetmeliklerimiz ve yasalarımız var. Bu yüzden ne bir yasaya ne de yönetmeliğe ihtiyacımız var. Yalnızca bunları uygulasak yeter. Yaşadığımız depremlerden ders almalıyız" hatırlatmasında bulundu.
Geceleri uyumama, hayvanların davranışları ve meteorolojik olaylardan tek başına 'afet' sonucu çıkarmanın pek de doğru ve sağlıklı olmadığı yadsınamaz bir gerçek. Prof. Dr. Osman Bektaş da vatandaşların daha dikkatli davranmaları konusunda özellikle sosyal medyadaki komplo teorilerine karşı uyarıda bulundu. Böylesine zor bir dönemde spekülatif her türlü yorumdan uzak durmak gerektiğini özellikle vurgulayan Prof. Dr. Bektaş, bilim insanlarının üzerinde çalışmadığı hatta hiç durmadığı konuları tartışmaya gerek olmadığının altını çizdi.
'KİMİ ZAMAN GECE KİMİ ZAMAN GÜNDÜZ OLUR'
Gazi Üniversitesi Deprem Araştırma Merkezi Kurucu Başkanı Prof. Dr. Süleyman Pampal da Prof. Dr. Osman Bektaş ile aynı görüşte. Merkez üssü Kahramanmaraş olan ve peş peşe gerçekleşen iki depremden birinin sabaha karşı diğerinin de öğle saatlerinde olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Pampal, depremlerin genel olarak gece ya da gündüz olduğuna dair kesin bir yorum yapmanın yanlış olacağını söyledi. Depremlerin meteorolojik bir olay olmadığını ve yerin zeminiyle ilgili olduğunu belirten Prof. Dr. Süleyman Pampal, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Deprem, yerin içindeki mekanizmalarla oluşur. Yerin içindeki magmanın içinde bulunan radyoaktif elementler parçalanır ve bu sırada ısı açığa çıkar. Bu ısı yerin içinin ısısının yükseltmek ister ve hacim genişletmek ister. Hacim de soğuk olan yüzeye doğru genişlemek ister ve levha dediğimiz yer kabuğu parçalarını hareket ettirir."
Depremin Ay ve Güneş gibi gezegenlerin hareketleri ya da atmosferik olaylarla ilgili olmadığını aksine yerin içiyle ilgili olduğunu hatırlatan Prof. Dr. Süleyman Pampal, "Depremler kimi zaman gece kimi zaman gündüz olur. Gece yaşanan büyük depremler yalnızca bir denk gelmedir" diye konuştu.
