Son dakika: Mars'ta kaybolan su nerede? Gizem çözüldü!
17.03.2021 - 13:08 | Son Güncellenme:
milliyet.com.tr
Son dakika haberlere göre, Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi'nin Mars'a gönderdiği keşif aracı Persevarence, Kızıl Gezegen'den birbirinden çarpıcı fotoğraflar göndermeye devam ederken yaşanan gelişme, dünyada son haber oldu. Milyarlarca yıl önce göllere ve okyanuslara ev sahipliği yapan, bugün ise ıssız bir kaya olan Mars'taki suyun nereye gittiği tam bir muammaydı. Son dakika haberine göre, NASA tarafından finanse edilen yeni çalışmada, Mars'ın gizem perdesi kısmen aralanmaya ve merak edilen sorular cevap bulmaya başladı.
NASA'ya ait Perseverance keşif aracının Mars'a inmesinin ardından 'kızıl gezegenle' ilgili yeni bilgiler gelmeye devam ediyor. Mars gezegeninin yüzeyinde milyarlarca yıl önce varolan suyun nasıl yok olduğu uzun süreden beri gizemini koruyor. Ancak bilim insanları şimdi bu soruya yanıt bulmuş olabilir.
Suyun büyük çoğunluğunun Mars'ın dış katmanı olan kabuğunda sıkışmış olabileceği düşünülüyor. Mars'ın yüzeyinin altına sıkışan minerallerde gezegendeki suyun çoğunluğunun kapalı kaldığı teorisi geliştirildi.
BBC'nin teknoloji muhabiri Paul Rincon, sonuçları Science dergisinde yayımlanan ve 52'nci Ay ve Gezegen Bilimi Konferansı'nda tartışılan araştırmayı derledi.
SİMÜLASYON GELİŞTİRİLDİ
Mars etrafında dolanan uzay aracından ve gök taşlarından elde edilen bulguları ele alan araştırmada suyun nasıl kaybolduğunu bulmak için bir bilgisayar simülasyonu geliştirildi. Bundan dört milyar yıl önce Mars daha sıcak ve nemli bir gezegendi; büyük ihtimalle de daha kalın bir atmosferi vardı.
Su nehirlerden akar, kayalar arasında oluklar yaratır ve kraterleri oluştururken bir milyar yıl önce değişimin başladığı, gezegenin daha soğuk ve tenha bir hale büründüğü düşünülüyor.
Araştırmada yer alan Londra Doğal Tarih Müzesi'nden Dr. Peter Grindrod, "Mars'ın atmosferiyle ilgili yapılan araştırmalardan halihazırda suyun büyük kısmının uzayda kaybolduğunu biliyoruz; üzerindeki ve hemen yüzeyinin altındaki buz kütleleri ise bir kısım suyun donduğunu bize söylüyor" dedi.
SU MİNERALLERE DÖNÜŞTÜ
Dünya'nın manyetik kalkanı atmosferin kaçmasına engel olurken Mars'ın manyetik alanının zayıf olmasının sudaki element bileşenlerinin kaçmasına neden olduğu tahmin ediliyor. Ancak suyu oluşturan elementlerden biri olan hidrojenin kaçma hızı bütün suyun nereye gittiğini açıklamıyor.
ABD'nin Pasadena kentindeki California Teknoloji Enstitüsü'nden (Caltech) araştırmacı Eva Linghan Scheller ve ekibi ise geliştirdikleri bilgisayar modellemesinde Mars'taki suyun yüzde 30 ile 99'u arasındaki bir oranının minerallere dönüştüğünü ve gezegenin kabuğuna sızdığını buldu.
Araştırmanın yazarlarından biri olan Caltech'ten Bethany Ehlmann, "Mars'tan gelen veriyi kullanarak suyun değişmesinin istisnai değil sık rastlanır bir olgu olduğunu bulduk. Kabuk değişirken suyu içine alıyor ve sulandırılmış mineral olarak bünyesinde tutuyor ki böylece su yapısında tamamen kapana kısılıyor" diyerek süreci açıklıyor.
Dr. Grindrod ise bu sürecin bir kilometre derine kadar su tutma kapasitesine sahip olduğunu aktarıyor. Bütün akışkan suyun büyük ihtimalle 1,5 milyar yıl önce kaybolduğunu aktaran Grindrod, Mars'ın önceki iklimine dair çalışmaların halen gezegen bilimindeki en önemli konulardan biri olduğunu söyleyerek bu çalışmalarla suyun nasıl kaybolduğunu bulmayı amaçladıklarını belirtti.
DÜNYAYI HİPNOTİZE EDEN SES
Gezegenle ilgili araştırmalarını sürdüren Perseverance, son olarak kaydettiği sesi Dünya'ya ulaştırdı. NASA tarafından yapılan açıklamada, gezegenin sesinin 19 Şubat'ta, aracın yüzeye inmesinden yaklaşık 18 saat sonra kaydedildiği belirtildi. Perseverance'nin üzerinde bulunan özel SuperCam aracıyla bir kayaya hedeflenen lazer atışlarıyla kaydedilen 11 saniyelik ses, NASA tarafından Mars kaşifinin ağzıyla şu ifadelerle duyuruldu:
"Mars'taki lazer darbelerinin ilk ses kayıtlarını dinliyorsunuz. SuperCam cihazımdaki mikrofon tarafından kaydedilen bu ritmik vuruş sesleri, ekibimin etrafımdaki kayaların yapısını anlamasına yardımcı olabilecek farklı yoğunluklara sahip."
Kayıtta aynı zamanda lazer atışlarıyla birlikte 'Mars rüzgarı' da duyulabiliyor. Yaklaşık 7 aylık yolculuğun ardından 18 Şubat'ta doğu Amerika yerel saati ile 15.55'te Mars'ın Jezero Kraterine inen NASA'nın bir ton ağırlığındaki Rover tipi uzay aracı Perseverance, kamera çekim kabiliyeti olan bir mini helikopteri de uçurmaya çalışacak
ÇARPICI GÖRÜNTÜLER
Çin'in ulusal uzay ajansı, şu anda Kızıl Gezegen yörüngesinde dönmekte olan Tianwen-1 keşif aracı tarafından çekilen, Mars'ın çarpıcı yüksek çözünürlüklü görüntülerini yayınladı. Geçen yıl 23 Temmuz'da başlatılan Tianwen-1 görevi, 224 günlük bir süre içinde 475 milyon km'lik bir mesafe kat etti.
Yayınlanan yeni görüntülerde küçük kraterler, dağ sırtları ve kum tepeleri gibi Mars'a ait yer şekilleri rahatlıkla görülüyor. Çin'in devlet ajansı Xinhua, görüntülerdeki en büyük çarpma kraterinin çapının yaklaşık 620 metre olduğunun tahmin edildiğini duyurdu.
330 İLA 350 KİLOMETRE YÜKSEKTEN ÇEKİLDİ
CNSA resmi web sitesinde "İki siyah-beyaz 7 metre çözünürlüklü görüntü, Tianwen 1'in yörüngesinde bulunan yüksek çözünürlüklü kamera tarafından, keşif aracı Mars yüzeyinden yaklaşık 330 ila 350 kilometre yüksekteyken çekildi" ifadeleri kullanıldı.
CNSA, "Kızıl Gezegen'deki kraterler, dağ sırtları ve kum tepeleri resimlerde net olarak görülüyor" diye ekledi. Çin'in ulusal uzay ajansı, "Renkli resim, Mars'ın Kuzey Kutbu'nu gösteren yörünge üzerindeki başka bir kamera tarafından oluşturuldu" dedi.
Çince "göklerdeki hakikati aramak" anlamına gelen "Tianwen" misyonu, adını milattan önce 4'üncü yüzyılda yaşamış Çinli şair Çu Yuen'in dizelerinden alıyor. Çin, son yıllarda Ay ve Mars keşif görevleri, uydu teknolojisi ve insanlı uzay seferlerine yönelik iddialı adımlarıyla ABD ve Rusya'nın öncülük ettiği uzay yarışında yeni güç olarak ortaya çıkıyor. Tianwen-1’in, mayıs veya haziranda Kızıl Gezegen’e inmesi bekleniyor.
Ülkenin en son Ay’a gönderdiği "Chang'e-5" Dünyanın uydusundan örnekler toplayarak 17 Aralık 2020’de Dünya'ya dönmüştü. Çin, bu keşif görevini başarıyla tamamlayıp Ay’dan örnekler toplayan 3'üncü ülke olmuştu.
İLK TEST SÜRÜŞÜ VE LASTİK İZLERİ
Mars keşif aracı Perseverance, Kızıl Gezegen'de ilk test sürüşünü başarıyla gerçekleştirdi. Amerikan Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA), Perseverance'ın ilk test sürüşünde 33 dakika boyunca yaklaşık 6,5 metre yol katettiğini duyurdu.
30 Temmuz 2020'de yola çıkan ve Kızıl Gezegen'e 18 Şubat 2021'de inen Perseverance, 4 metrelik mesafeye yol aldı. Ardından 150 derecelik bir dönüş sonrası 2,5 metre daha ileri doğru hareket etti. Mars keşif aracının lastik izlerini bıraktığı da görüldü. NASA mühendisi Anais Zarifian, ilk test sürüşünü "Bu bizim ilk denememizdi" sözleriyle anlattı.
Zarifian, test sürüşünün 'inanılmaz' derecede iyi geçtiğini belirtti. "Ekibimiz için çok büyük kilometre taşı" dedi. Perseverance'ın Jezero Krateri'nde daha uzun seferler için yeni rotalar da belirleniyor.
49 KİLOMETRELİK KRATER
Perseverance, yaklaşık yedi aylık bir yolculuğun ardından 18 Şubat'ta Mars'a inmişti. Uzay aracı, o günden beri, iniş yaptığı Jezero Krateri'nden muhteşem görüntüler gönderiyor. Jezero, Kızıl Gezegen'in ekvator çizgisinin biraz kuzeyinde bulunan ve çarpma etkisiyle oluşmuş 49 km çapında bir krater.
Perseverance taşıdığı birçok gelişkin cihazla gezegenin jeolojik yapısı, atmosferi, çevre koşulları ile ilgili bilgi topluyor. Bu görüntü, aracın en yüksek noktasındaki kamera ile çekildi. Bu kamera aynı zamanda aracın gideceği yönü belirlemesine de yardım ediyor.
Perseverance taşıdığı birçok gelişkin cihazla gezegenin jeolojik yapısı, atmosferi, çevre koşulları ile ilgili bilgi topluyor. Bu görüntü, aracın en yüksek noktasındaki kamera ile çekildi. Bu kamera aynı zamanda aracın gideceği yönü belirlemesine de yardım ediyor.
Öte yandan NASA hız kesmeden çalışmalarına devam ediyor. Mars Sample Return Mission adı verilen Mars’tan dönüş görevinde ikinci bir uzay aracı gönderilmesi planlanıyor. Gezegene indikten sonra Perseverance ile buluşacak araç, örnekleri teslim aldıktan sonra Mars’ın yörüngesinden ayrılarak yeniden Dünya’ya dönecek. Bu uçuşun hayata geçirilmesi adına NASA, Northrop Grumman ile 84 buçuk milyon dolar karşılığında bir sözleşmeye imza attığını açıkladı.
Mars’a gönderilecek araca güç sağlamak adına hizmet verecek Mars Ascent Propulsion System (MAPS), Grumman’ın desteğiyle faaliyete geçecek. Yapılan planlara göre kaya örneklerini alacak uzay gemisi 2026 yılında fırlatılacak ve 2028’de Mars yüzeyine inecek. Bu örneklerin Dünya’ya getirilmesi ise 2031 yılını bulacak diye düşünülüyor.
DÜNYA GÜNDEMİ UZAYA ODAKLANDI
Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi'nin, ismi Türkçede Azim anlamına gelen uzay aracı Perseverance, "Mars 2020" misyonu kapsamında 20 kamera ve mini helikopteriyle Kızıl Gezegen'e iniş yaptığından beri, dünya gündemi de uzaya odaklanmış durumda.
Perseverance’ın iniş görüntülerini geçen hafta paylaşan NASA'nın, keşif aracına görünenden çok daha fazla mesaj gizlemiş olduğu ortaya çıktı. Gizli mesaj, Perseverance'ın tuhaf tasarımlı ve kırmızı-beyaz renklerden oluşan paraşütünde gizli.
GİZLİ MESAJ PARAŞÜTTE SAKLI
Kod, Devon'da hazırlanmış özel bir malzemeden yapılan paraşütün astarına yazıldı ve Perseverance, 18 Şubat'ta Mars'a konuşlandırılıncaya kadar gizli tutuldu. NASA'daki bir çekirdek grup dışında hiç kimse, NASA yeni görüntüleri ve paraşütün iç kısmı da dahil olmak üzere Perseverance’ın inişini gösteren bir video paylaştığında bile mesajın ne olduğunu bilmiyordu.
Dikkatli internet kullanıcıları, beyaz ve kırmızı çizgilerin ikili kodun bir ve sıfırlarını temsil ettiğini fark ettiler. NASA'nın Mars'taki yeni keşif aracı Perseverance'ın gizli mesajına dair araştırmalar işte böylece başlamış oldu.
NASA, paraşütün bir daire içine yerleştirilmiş kırmızı ve beyaz çizgilerin bir karışımını içeren bir tasarım olduğunu doğruladı. Öncelikle görev kontrolünün geminin iniş için nasıl hizalandığını ve paraşütte herhangi bir karışıklık olup olmadığını kontrol etmesine yardımcı olmak için tasarlandı.
NASA SİSTEM MÜHENDİSİ MESAJI VERDİ
Bununla birlikte, uzay ajansı ona ikincil bir amaç daha verdi ve paraşütü renk kombinasyonlarının kodu çözülebilen sayıları temsil edecek şekilde tasarladı. Kodlama, NASA sistem mühendisi Al Chen tarafından, etkinliğin canlı akışı sırasında Mars'a iniş öncesinde üstü kapalı bir şekilde ima edilmişti.
Al Chen, şu ifadeleri kullandı: "Sonunda çok şanslı olduğum duygusu... Hem harika mühendisler hem de harika insanlarla dolu bir yerde çalışıyorum ve birlikte zorlu şeylere cesaret edebiliyoruz."
Yayın sırasında başka bir yorumcu da "Bazen işimizde başkalarının bulması için mesajlar bırakıyoruz. Hepinizi bir şans vermeye ve çalışmanızı göstermeye davet ediyoruz" diyerek, gizli bir mesaj olduğunun altını çizdi.
KOD ALTI SAATTE KIRILDI
Perseverance görevinin çoğunda liderlik eden NASA Jet İtki Laboratuvarı (JPL), resmi olmayan sloganını, Perseverance’ın Mars’a sağ salim inmesini sağlayan tuhaf tasarımlı paraşütüne kodladı. Kodun kırılmasının ardından NASA Baş Mühendisi Adam Steltzner, "Görünüşe göre internet 6 saat gibi bir sürede kodu kırdı! Ah internet yapamayacağın bir şey var mı?" diye yazdı.
Peki Mars'a gönderilen gizli mesajda ne yazıyor ve kod nasıl kırılıyor? Kodu kırmayı başaran Twitter kullanıcılarına göre paraşüt, 10 bitlik desenlerden ve 4 gruptan oluşuyor. Bilgisayar gibi 0 ve 1’lerden oluşan desen, Gereken şekilde kodlandığı takdirde anlamlı bir cümle meydana geliyor.
Tüm sayılar, alfabedeki bir harfe denk geliyor ve sonuç olarak da saat yönünde kodlar okunduğunda, JPL’in "Zorlu Şeylere Cesaret Et" anlamına gelen, "Dare Mighty Things" sloganı ortaya çıkmış oluyor.
İLK KEZ 1899'DA KULLANILDI
Theodore Roosevelt, 1899 yılında yaptığı bir konuşmada şu cümleyi kullanmıştı: "Başarısızlıkla sonuçlansa bile zorlu şeylere cesaret etmek, muhteşem zaferler kazanmaktan çok daha iyidir." JPL’in resmi olmayan sloganının da bu cümleden esinlenmiş olabileceğine inanılıyor.
Perseverance Twitter hesabı bile Mars'a iniş sırasında attığı bir tweet'te 'zorlu şeylere cesaret et' ifadesini kullandı. NASA tarafından paylaşılan paraşüt görüntüsünün birkaç saat içinde Reddit ve Twitter'daki kullanıcılar kodu ortaya çıkarmak için çalışmaya koyuldu.
1 ve 0'lar kullanılarak elde edilen ve bilgisayar tarafından okunan ikili kodlarla, kelimeler, cümleler, resimler ve hatta koordinatlar oluşturulabiliyor. "rdtwt1" kod adlı Reddit kullanıcısı ile Twitter kullanıcısı Abela_Paf, gizli mesajı çözen ilk kişiler oldu.
MESAJ BUNUNLA SINIRLI DEĞİL
Betiğe yerleştirildiğinde WbKzN olarak çevrilen, mantıklı olmayan bir dizi halka vardı, ancak başka bir kullanıcı bunların koordinat olduğunu fark etti. Güney California'daki NASA Jet İtki Laboratuvarı'nın yeri olan '34 ° 11'58 'K 118 ° 10'31' B '.
Bu NASA'nın uzaya gönderdiği ilk gizli kod değil. Curiosity hala Mars yüzeyinde gezinirken, üzerinde Mors koduyla Jet İtki Laboratuvarı'nın kısaltması olan 'JPL' yazıyor. Perseverance'da ayrıca, koronavirüs salgını sırasındaki emekleri nedeniyle sağlık çalışanlarını kutlayan bir plaket ve bir çipin üzerine kazınmış milyonlarca kişinin adı yer alıyor.
NEFES KESEN FOTOĞRAFLAR
Mars'ta mahsur kalmanın nasıl bir şey olduğunu hiç merak ettiniz mi? Bu fotoğraflar bunun nasıl bir şey olabileceğiyle ilgili bir ipucu sağlayabilir. NASA'nın Perseverance keşif aracı, Mars'ın renkli yüzeyinin bir dizi nefes kesici fotoğrafını çekti.
Geçen hafta Kızıl Gezegen'e inen keşif aracı, kendi inişini görüntülemenin yanı sıra, 23 binden fazla fotoğraf çekti. Olağandışı fotoğraflar, kameranın karaya gelirken henüz ayarlanmamış olmasının sonucuydu.
NASA sistem mühendisi Al Chen, "Bu videolar ve bu görüntüler hayallerimizden fırlamış gibi" dedi. NASA'nın yayınladığı eşsiz fotoğraflar, Reuters haber ajansı tarafından dünyaya servis edildi.
Amerikan Uzay ve Havacılık Dairesi (NASA) Mars’ta keşif yapmak üzere gönderilen Perseverance'ın Kızıl Gezegen’e iniş anının görüntülerini yayınlamıştı. NASA'nın sosyal medya hesabından yapılan paylaşımda Perseverance'ın paraşütle Mars'a giderek yaklaştığı ve iniş yaptığı anlar görülüyordu. Görüntülerin yer aldığı diğer paylaşımda, "Mars'a iniş bir gerilim, drama ve gürültü dalgasıdır. Sonra, toz temizlendiğinde: huzur ve ihtişam" ifadelerine yer verilmişti.
"İNANILMAZ VİDEOLAR
NASA Jet İtki Laboratuvarı Direktörü Michael Watkins, "Bunlar gerçekten inanılmaz videolar" dedi. "Bu, Mars'a iniş gibi bir olayı ilk kez bu şekilde görüntüleyebiliyoruz" ifadelerini kullanmıştı.
Perseverance , yedi aylık bir yolculuğun ardından geçen hafta "Mars 2020" misyonu kapsamında Mars’a iniş yapmıştı. Perseverance, Dünya ile uzaklığı Güneş etrafındaki yörüngesine göre 55 milyon ile 400 milyon kilometre arasında değişen Kızıl Gezegen’de yaşamın izlerini arayacak.
