İnsani Krizler ve Mimarlık

Zor zamanlar insanları bir araya getirir. Dünya halkları, doğal veya insan kaynaklı afetlerden etkilenenlere yardım etmek için kolektif çalışmaların ne denli önemli ve itici bir güç olabileceğini yaşadığı pek çok acı deneyimle tecrübe edindi. Afetler, savaşlar veya göçler sonrasında insanların en önemli ihtiyacı güvenli bir fiziksel ortama sahip olmak. Afet zamanlarında bu fiziksel mekanı yeniden kurgulamak ve topluluklara yardım etmek için kilit faktörlerden biri gerekli koordinasyon sağlamak. Bu koordinasyonun sağlanmasında katalizör görevi gören profesyonellik alanlarından biri de mimarlık. Dünya mimarları, bu tip ihtiyaç zamanlarında adeta birer "sığınak uzmanı" gibi davranıyor, bireysel konutlardan kamu binalarına, okullardan acil durum çadır kamplarına, güvenli ve yeterli ortamların yaratılmasında önemli bir rol oynuyorlar. Ancak mimar Diébédo Francis Kéré'nin dediği gibi, "Hiçbir şeyiniz olmadığında ve topluluğunuzu bir fikre inandırmak istediğinizde, herkes sizinle birlikte çalışmaya başlayabilir, ancak onları ikna etmek için mücadele etmeye devam etmeniz gerekir." Shigeru Ban, Diébédo Francis Kéré, Anna Heringer gibi insani sosyal sorumluluk üstlenen mimarlar, afet yardımı girişimleri başlatıyor, sarsılmaz iradeleri ile acil durumların üstesinden gelme çabalarında kolektifleri ve toplulukları birleştirme misyonu üstleniyorlar. İşte dünya genelinde afetler ve insani krizlerin ardından topluluklar için açık kaynaklı çözümler üreten bu “sığınak uzmanları”nın örnek niteliğindeki kentsel ve mimari üretimlerinden bazıları...

Ukraynalı Mülteciler İçin Acil Barınaklar Shigeru Ban Architects + VAN

İnsani yardım amaçlı projelerle tanınan Shigeru Ban ve Gönüllü Mimarlar Ağı (VAN), Ukrayna ve komşu ülkelerdeki acil durum barınakları için Ukraynalı mültecilere bir miktar mahremiyet sağlamak için tasarlanmış bir kağıt bölme sistemi (PPS) kurdu. Kağıt Bölme Sistemi (PPS), uçlarında büyük delikler bulunan, daha küçük tüplerle birbirine bağlanan ve mahremiyeti sağlamak için yapı üzerine kumaş dökümlü sekiz ayrı karton tüpten oluşan bir çerçeveden ibaret. Mart ayının başlarında, Wroclaw Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nde 2,3 x 2 metrelik bireysel bir üniteye sahip yapının bir prototipi ilk kez monte edildi, ardından Agata Jasiolek liderliğindeki gönüllü öğrenciler tarafından Wroclaw Ana Tren İstasyonu'na 60 ünite kuruldu.

Yerinden Edilmiş Bir Toplum İçin Nijerya Köyü UNDP + Tosin Oshinowo

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP), Kuzeydoğu Nijerya'da Boko Haram tarafından yerinden edilmiş bir topluluğa yeni bir köy sunan bir istikrar programı olan Ngarannam'ın Yeniden İnşası'nı geliştirmek için Nijerya Hükümeti ile birlikte çalışıyor. Yeni kentsel plan ve altyapı, kültürlerini yansıtan ve konuşan bir yerleşim oluşturmak için topluluğa danışan Nijeryalı Danışman Mimar Tosin Oshninowo tarafından tasarlandı. Eğitim ve sağlık tesisleri gibi konut ve temel hizmetleri içeren ilk aşama, 2022 yazında tamamlandı. Proje tamamı güneş enerjili ve tam donanımlı olacak projede yaklaşık 500 konut, pazar yeri, sağlık ocağı, toplum merkezi, ilkokul ve öğretmen lojmanı, polis karakolu ve lojmanı, su tesisleri yer alacak.

Cibuti SOS Çocuk Köyü Urko Sanchez Architects

Sürekli kuraklıklardan ve ciddi kıtlıklardan muzdarip Afrika Boynuzu'nda yer alan Cibuti’de Urko Sanchez Architects tarafından tasarlanan SOS Çocuk Köyü, aileleri güçlendirme programlarının yürütüldüğü 15 evden oluşan bir konut kompleksi. Köy, dar sokakların ve meydanların oyun alanı haline geldiği, arabaların olmadığı güvenli bir ortam sunuyor. Kamusal ve özel alanların açıkça tanımlandığı yerleşimde köy sakinleri yaratılan yoğun bitki örtüsünün bakımı ve elde edilecek mahsulden yararlanmaları için teşvik ediliyor. Aynı konut plan şemasının farklı şekillerde düzenlendiği yerleşimde yapılar birbirine yakın yerleştirilerek birbirine gölge vermeleri sağlanmış ve aralarında düzensiz bir şekilde sokaklar oluşturulmuş.

Gando İlköğretim Okulu Ek Yapısı Kéré Architecture

Son Pritzker Ödülü’nün sahibi Francis Kere tarafından tasarlanan Gando İlköğretim Okulu’nun tamamlanmasından iki yıl sonra, Gando ve çevresinden 260'tan fazla çocuğun eğitim ihtiyacı dolayısıyla bir ek yapıya ihtiyaç doğmuş. Ek yapı, yine Kéré Architecture’un tasarımı ve yerel işgücünü kullanan iş modeliyle yerel malzemeler kullanılarak inşa edilmiş. İlkokul yapısı, malzeme kalitesi ve mimari ifadesi ile Gando topluluğu için çok güçlü bir sembol haline geldiğinden, yeni uzantı da aynı ilke ve yöntemlerle tasarlanmış. İlkokula benzer şekilde ek yapı da el yapımı sıkıştırılmış stabilize toprak bloklarla inşa edilmiş. Sıcak havayı delikli tavandan çekerek havalandırma stratejisi de ek yapıda tekrar edilen unsurlardan biri olmuş.

Naidi Toplum Merkezi CAUKIN Studio

Fiji'de bulunan Vanua Levu'da önceki topluluk salonlarının bakıma muhtaç hale gelmesi ve kullanım için güvenli olmaması nedeniyle bir toplum merkezine ihtiyaç vardı. Yerel bir STK olan Naqaqa Giving Foundation'ın CAUKIN Studio'ya başvurmasının ardından 400 kişilik bir köye ve 75 haneye hizmet veren bir merkez tasarlandı. Naidi Toplum Merkezi’nin ana işlevi, topluluğun toplantı, kutlama, cenaze ve düğün için bir araya gelmesi için bir alan sağlamaktı. Fiji kültüründe, toplum merkezi bir köyün kültürel ve operasyonel kalbi olarak biliniyor. Toplum merkezi, tavan yüksekliği sayesinde bina boyunca yükselip çatı aralığından çıkan doğal hava akışıyla serin tutuluyor. Açılan panjurlar, panjur kanatları ve büyük cam bölmeler, içeride doğal olarak aydınlatılmış bir alan yaratıyor.

Ukhia Okulları Kashef Chowdhury/URBANA

Kashef Chowdhury/URBANA tarafından tasarlanan prototip okul, Bangladeş'in Myanmar sınırına yakın en güney bölgesinde, muhtemelen dünyanın en büyük mülteci kampı olan Rohingya mülteci kamplarında inşa edildi. Çimento, tuğla, çelik gibi "kalıcı" yapı malzemelerinin kullanımına ilişkin hükümet tarafından getirilen kısıtlamalar nedeniyle mimarlar ülkedeki en yaygın ve biyolojik olarak en kolay parçalanabilen malzemeyi yani bambuyu kullandılar. Duvar, merdiven, zemin ve çatı da dahil olmak üzere tamamı bambudan inşa edilen yapıda çivi ve kelepçeler yerine halatlar ve ip kullanımı gibi geleneksel teknikler uygulandı. Bambu yapı üzerine yerleştirilmiş yerel sazdan yapılan çatı, ağır yağışlara karşı direnç gösterebiliyor.