Bakan Yanık açıkladı! Türkiye genelinde yapılacak

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı ile bağlı ve ilgili kuruluşlarının 2022 yılı bütçesinin görüşüldüğü TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda sunum yapan Yanık, vefatının 83'üncü yılında Cumhuriyetin banisi Mustafa Kemal Atatürk'ü ve silah arkadaşlarını saygı ve rahmetle andıklarını söyledi.

Malatya'da dün çöken binanın ardından il müdürlüğü psikososyal destek ekiplerinin hızla devreye girdiğini belirten Yanık, vatandaşlara da geçmiş olsun dileklerini iletti.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 21 Nisan'da yayımlanan 73 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile yeniden teşkilatlandırıldığını anımsatan Yanık, Bakanlığın dinamik yapısı ve yenilikçi yaklaşımıyla, dezavantajlı kesimler öncelikli olmak üzere tüm toplumu hedefleyerek 83 milyon vatandaşa hitap eden sosyal hizmet ve sosyal yardım faaliyetlerini yürüttüğünü anlattı.

"Önümüzdeki dönemdeki misyonumuz, bireyin, ailenin ve toplumsal değerlerimizin korunması, güçlendirilmesi ve geliştirilmesine yönelik bütüncül ve adil sosyal hizmet modelleri geliştirmek ve uygulamak olacaktır." diyen Yanık, merkez teşkilatındaki 18 birim ve taşra teşkilatında 48 bin 850 personelle hizmet verdiklerini söyledi.

Türkiye genelinde 400 Sosyal Hizmet Merkezi'ne ulaşılacak

Bakan Yanık, ailenin toplumun kilit taşı, birey ve ailenin ise birbirinin alternatifi değil tamamlayıcısı olduğunu ifade etti.

Sosyal Hizmet Merkezleri (SHM) aracılığıyla aile, çocuk, genç, kadın, engelli ve yaşlı tüm vatandaşlara, ihtiyaç duydukları konularda tek noktadan ve birebir destek sağlandığını anlatan Yanık, 2013'ten bugüne kadar Türkiye genelinde 374 SHM'nin hizmete açıldığını ve yıl sonuna kadar 6 SHM'nin daha açılacağını bildirdi.

Yanık, "2022 yılı sonunda açmayı hedeflediğimiz 20 Sosyal Hizmet Merkezi ile ülkemiz genelinde 400 merkeze ulaşarak vatandaşlarımızın hizmetlerimize erişimini daha da kolaylaştıracak ve genişleteceğiz." diye konuştu.

Aile Sosyal Destek Programı (ASDEP) kapsamında 3 bin 542 ASDEP görevlisiyle bugüne kadar 3 milyon 468 bin 827 haneye ulaşıldığını aktaran Yanık, ASDEP mevzuatının geliştirilmesi ve yazılım alt yapısının iyileştirilmesine yönelik çalışmaları da 2022 yılının ilk yarısında tamamlamayı hedeflediklerini kaydetti.

Ücretsiz "aile danışmanlığı" hizmeti 2022'de yaygınlaştırılacak

Derya Yanık, aile eğitim programları kapsamında da 2013'ten itibaren 2 milyon 296 bin 126 kişiye ulaşıldığını belirterek, "Evlilik Öncesi Eğitim Programı ile bugüne kadar toplam 1 milyon 216 bin 971 gencimize ve çiftimize 'Evlilikte İletişim ve Yaşam Becerileri', 'Aile Hukuku', 'Evlilik ve Sağlık' alanlarında eğitimler verdik." dedi.

Türkiye genelinde SHM'ler ve il müdürlüklerince ücretsiz sunulan, vatandaşların e-Devlet üzerinden başvurabildiği aile danışmanlığı hizmetine ilişkin bilgileri de paylaşan Yanık, "2012 yılından itibaren toplam 76 bin 472 başvuruya aile danışmanlığı hizmeti verdik. 2022 yılında, tüm bu eğitim ve danışmanlık hizmetlerimizin vatandaşımıza daha etkin sunulması amacıyla, eğitmen ve danışmanlarımızı süpervizyon ve eğitim programları ile destekleyecek, aile danışmanlığı hizmetimizi daha da yaygınlaştıracağız." ifadelerini kullandı.

Türkiye genelinde boşanma araştırması yapılacak

Bakanlıkça Türkiye Aile Yapısı Araştırması'nın (TAYA) dördüncüsünün ve Türkiye Ergen Profili Araştırması'nın (TEPA) üçüncüsünün saha çalışmalarını 2021 itibarıyla başlattıklarını dile getiren Yanık, bu araştırmaların sonuçlarının 2022'de kamuoyuyla paylaşılacağını bildirdi.

Yanık, "2022 yılında, ayrıca, Türkiye Üniversite Gençliği Profil Araştırması'nın (TÜGPA) üçüncüsü gerçekleştirilecek olup, boşanma nedenlerini incelemek üzere Türkiye geneli nicel bir boşanma araştırması da yapılacaktır. Bu çalışmalarla sosyolojik değişimi ve dönüşümü takip ediyor, hizmetlerimizin etki analizleriyle birlikte yoğunlaşmamız gereken hizmet alanlarını ve yeni sosyal politikalarımızın ana fikirlerini belirliyoruz." açıklamasında bulundu.

Afet ve acil durumlarda 564 bini aşkın vatandaşa psikososyal destek verildi

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Yanık, Bakanlık psikososyal destek ekiplerinin afet ve acil durumlarda vatandaşlara destek sağladığını anlatarak, 2013'ten itibaren "kırmızı yelekliler" olarak da bilinen 8 bin 509 meslek elemanın 154 ayrı afet ve acil duruma müdahale ettiğini belirtti.

Bakanlığın koordinasyonu, STK ve meslek kuruluşlarının da desteğiyle afet ve acil durum dönemlerinde 142 bin 222 hanede, 564 bin 611 vatandaşa psikososyal destek hizmeti sunulduğunu söyleyen Yanık, ayrıca 81 il müdür yardımcısı ile 8 bin 292 personele bu alanda eğitim verildiğini aktardı.

Yanık, Madde Kullanım Riski ve Madde Bağımlılığından Korunma eğitimleri kapsamında da 871 bin 132 kişiye ulaşıldığını kaydetti.

Roman vatandaşlara yönelik Strateji Belgesi Eylem Planı'nın uygulamaya alındığını ve bu kapsamda İzleme ve Değerlendirme Kurulu'nun oluşturulduğunu anımsatan Yanık, izleme değerlendirme sistemini etkinleştirmek amacıyla Roman Strateji Belgesi İçin Etkili Bir İzleme, Değerlendirme ve Koordinasyon Mekanizması Kurulması Projesi'ni (ROMSİD) başlattıklarını dile getirdi.

651 bin çocuğa sosyal ve ekonomik destek verildi

Bakan Yanık, çocukların farklı ihtiyaçlarını gözeterek, koruyucu önleyici hizmetler başta olmak üzere çeşitlendirilmiş hizmet modelleri ile çocukların yanında olmaya devam ettiklerinin altını çizdi.

Sosyal hizmetlerde aile bütünlüğünü önceleyerek, çocukların aileleri yanında toplumsal hayata katılımını ve sağlıklı bireyler olarak yetişmelerini amaçladıklarını belirten Yanık, çocukların ailelerinden ekonomik nedenlerle uzak kalmalarını önleyen sosyal ve ekonomik destek hizmetinden 18 yılda 651 bin çocuğun yararlandığını söyledi.

Derya Yanık, güncel tutarlara göre çocuk başına aylık ortalama 1259 lira 70 kuruş destek verildiğini ve Eylül 2021 itibarıyla bu destekten aktif olarak 138 binden fazla çocuğun yararlandığını kaydetti.

Sosyal ve ekonomik destekten yararlanan çocukların aynı zamanda Okul Destek Projesi ile okulda ve okul dışı zamanlarda, ilgi ve yeteneklerine uygun sosyal, sportif, kültürel ve sanatsal etkinliklere katıldığına dikkati çeken Yanık, "81 ilde 23 bin 148 çocuğumuzun faydalandığı bu etkinliklere daha çok çocuğumuzun katılımını sağlamak üzere projeyi yaygınlaştıracağız." şeklinde konuştu.

Koruyucu aileye kavuşan çocukların sayısı 19 yılda 16 kat arttı

Bakan Yanık, "Koruyucu aile yanında kalan çocuklarımızın sayısı son 19 yılda 16 kat artmıştır. 2002 yılında bu sayı 515 iken 2021 Eylül ayı itibarıyla 8 bin 242'ye ulaştı. Bu sonuç hepimizin sevinci ve başarısıdır. Çocuklarımıza geniş yürekleri ile anne, baba, aile olan, sevgi olan, umut olan, gelecek olan, tüm koruyucu ailelerimize buradan bir kez daha şükranlarımızı ifade etmek istiyorum." bilgisini paylaştı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın tensipleriyle Ankara Himaye-i Etfal Cemiyeti'nin kuruluş tarihi olan 30 Haziran'ın "Koruyucu Aile Günü" olarak ilan edildiğini de anımsatan Yanık, "Evlat edinme uygulamamızı da titizlikle yürütmeye devam etmekteyiz. 2021 yılında 338 çocuğumuz evlat edindirilmiştir. 2021 yılı eylül ayı itibarıyla evlat edinme hizmetinden yararlanan çocuk sayımız 18 bin 234'e ulaşmıştır." dedi.

Yanık, bugün 112 Çocuk Evleri Sitesi'nde 6 bin 144 çocuğun uzman personelin desteğiyle hayata hazırlandığını söyledi. Yanık, ülke genelindeki 1193 Çocuk Evi'nde 6 bine yakın çocuğun kaldığını bildirdi.

290 Mobil Çocuk Sosyal Hizmet Biriminin 8 bini aşkın okulla eşleştirildiğini ifade eden Yanık, sokakta çalıştırılan ve dilendirilen 27 bin 520 çocukla ilgili de önlem alındığını söyledi.

Çocuklar Güvende Programı ile riskle karşılaşmış ve sosyal hizmet sunulmuş çocuklara yönelik izleme ve takibin sürdürüldüğünü belirten Yanık, bu kapsamda 75 bine yakın izleme ve değerlendirme yapıldığını aktardı.

Çocuklara doğrudan hizmet sunan personelin bilgi, bilinç, donanım ve kapasitesinin artırılması için eğitimler gerçekleştirdiklerini anlatan Yanık, çocukların dijital risklerden korunmasına ilişkin çalışmaların da yoğunlaştırıldığını ifade etti.

Bakanlık bünyesindeki Sosyal Medya Çalışma Grubunun çocukların dijital ortamlarda karşılaşabilecekleri riskleri tespit ettiği ve önleyici çalışmalar yaptığını dile getiren Yanık, şöyle devam etti:

"Bu kapsamda, çocukları olumsuz yönde etkileyebilecek 1269 içeriğe müdahale edilmiştir. Bakanlığımız bünyesinde faaliyetlerini sürdüren Küçükleri Muzır Neşriyattan Koruma Kurulu, o kitapların küçüklerin psikolojik ve manevi gelişimleri üzerinde olumsuz etki yapıp yapmayacağına karar vermekte, o müstehcenlik suçuyla ilgili adli yargı organlarına bilirkişilik yapmaktır. Bu kapsamda, Kurul tarafından bugüne kadar 16 bin 914 süreli yayın ile 30 kitap değerlendirilmiş ve 23 kitap hakkında küçükler için zararlı olduğu yönünde karar verilmiştir. Buna ilaveten, müstehcenlik suçu ile ilgili 6 bin 653 adet adli bilirkişi raporu hazırlanmış ve adli makamlara gönderilmiştir. Muzır İçeriklere Müdahale İhbar Platformu üzerinden form, WhatsApp veya e-posta ile ihbarlar alınıp değerlendirilmektedir."

2002'den bugüne devlet koruması altında yetişmiş 37 bin 686 gence kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam sağlandığına işaret eden Yanık, hedeflere ilişkin şunları söyledi:

"2022'de çocuk hizmetleri alanında, Türkiye Çocuk Araştırması projesi kapsamında, somut veriler ışığında çocuk refah göstergeleri geliştirilecektir. Acil Koruyucu Aile Sistemi ile koruyucu aile hizmetimizin kapsamı genişletilecektir. Oluşturulacak Gündüzlü Çocuk Hizmet Merkezlerinde 7-15 yaş grubunda yer alan dezavantajlı çocukların her türlü riskten korunması, psiko-sosyal gelişimlerinin desteklenmesi, ailelere rehberlik edilmesi ve mobil ekip çalışmalarının koordine edilmesi amaçlanmaktadır. Türkiye’de Çocuk Haklarının Desteklenmesi Projesi ile sokakta çalıştırılan çocukların tespiti ve sosyal hizmetlerden faydalandırılması, erken yaşta ve zorla evliliklerin önlenmesine yönelik toplumsal farkındalığın artırılması gibi faaliyetler yürüteceğiz. Risk altındaki çocukların ilk kabul ve değerlendirme süreçlerine ilişkin karar destek mekanizmalarını güçlendireceğiz."

"Engelli Hakları Ulusal Eylem Planı" çalışmaları

Yanık, kapsayıcı, eşitlikçi, sürdürülebilir ve daha iyi bir Türkiye için engelli ve yaşlı bireylere yönelik hizmetlerini insan odaklı ve hak temelli politikalar çerçevesinde yürütüldüğünü bildirdi. Vizyonlarının "erişilebilir ve içermeci bir toplum" olduğunu ifade eden Yanık, engelli ve yaşlı bireylere yönelik bakım hizmetlerinin bütünleşik bakım modeli kapsamında gerçekleştirildiğini kaydetti.

Bakanlığın engellilerin haklarını geliştirmek ve güçlendirmek için 2020'den 2030'a kadar ülkenin yol haritasını belirlediğini ve Engelsiz Vizyon Belgesi'ni hazırladığını anımsatan Yanık, "Engelsiz Vizyon Belgesinin hayata geçirilmesini sağlayacak ilk 3 yıllık 'Engelli Hakları Ulusal Eylem Planı' çalışmalarımız devam etmektedir." dedi.

Yanık, Ulusal Engelli Veri Sistemi'nde yaklaşık 2,6 milyon engelli bireyin kayıtlı olduğunu anlattı. Engellilerin aile yanında desteklenmesinin öncelik olduğunu vurgulayan Yanık, bu kapsamda, engelli bireye bakım veren yakınına Evde Bakım Yardımı olarak aylık 1797 lira 97 kuruş ödendiğini belirtti. Yaklaşık 536 bin kişinin bu destekten faydalandığını ifade eden Yanık, bugüne kadar yaklaşık 65 milyar lira evde bakım yardımı ödemesi gerçekleştirildiğini kaydetti.

Engellilere yönelik politikanın aile odaklı sosyal hizmet vizyonu doğrultusunda uygulandığını dile getiren Yanık, engelli bireylere yönelik, 2018'de 7 olan gündüz engelsiz yaşam merkezi sayısının 128'e ulaştığına dikkati çekti.

Kurum bakımına ihtiyacı olan engelli bireyler için 2008'de Umutevi uygulamasını başlattıklarını anımsatan Yanık, bugün itibarıyla 152 Umutevi'nde 843 engellinin bu hikmetten faydalandığını söyledi.

Engelli bireylere sunulan kurumsal yatılı bakım kapasitesinin artırıldığına işaret eden Yanık, özel bakım merkezlerinden hizmet alımı uygulamasıyla bakım hizmeti için sıra bekleyen engellilerin taleplerinin tümüyle karşılandığını, 398 bakım merkezinde, yaklaşık 29 bin engelli bireye yatılı bakım hizmeti sunulduğunu vurguladı.

Yanık, engelli ve yaşlıların toplumsal hayata katılımına verilen önem çerçevesinde 2015'ten itibaren 1,1 milyar lira ücretsiz seyahat kapsamında gelir desteği ödemeleri gerçekleştirildiğini aktardı. Engellilerinin istihdam imkanlarını artıracak ciddi çalışmalar yürütüldüğünün altını çizen Yanık, şunları kaydetti:

"Özel sektör temsilcileri ile iş birliği halinde beceri temelli iş uyumu uygulamasını hayata geçirerek engelli bireyler istihdama dahil edilmektedir. Daha fazla korumalı işyerinin açılarak zihinsel ve ruhsal engellilerimizin çalışma hayatında yer alması için mevzuat çalışmalarını sürdürüyoruz. Bu kapsamda, korumalı işyerlerinde çalışan her engelli için aylık 991 lira 69 kuruş ücret teşviki sunulmaktadır.

2002'den bu yana kamuda engelli istihdamında 10 katı aşan bir artış sağlanmış olup kamu kurumlarına engelli memur statüsünde 5 bin 777 atama yapılmışken bugüne kadar 58 bin 520 engelli memurun ataması geçekleştirilmiştir."

Otizm spektrum bozuklukları için çalışmaların devam ettiğini, 2022-2025 dönemini kapsayacak Otizm Eylem Planı'nın ikincisinin hazırlandığını belirten Yanık, "Önümüzdeki üç yıl boyunca merkezi ve yerel düzeydeki hizmet sunumunda iyileşme sağlayarak ve yeni hizmet modellerini ortaya koyarak, otizmli bireyler ve aileleri desteklenmeye devam edilecektir." dedi.

Yanık, bu yıl Afyon, Aydın ve Mersin'de otizmli çocuklar için ihtisaslaşmış gündüz yaşam merkezi açıldığını, 2022'de ise, 9 ilde 10 yeni merkezin faaliyet geçirilmesinin planlandığını söyledi.

Sosyal hizmet ve politikalarının yaşlanan nüfusun güncel ihtiyaçlarına karşılık verecek şekilde tasarlandığını belirten Yanık, Yaşlanma Vizyon Belgesi'nin tüm yaşlıları ve onlara hizmet sunacak olan tüm ilgili kurum ve kuruluşları kapsadığını ifade etti.

Bakanlığa bağlı 16 bin 509 kapasiteli 163 huzurevinde 12 bin 15 yaşlıya yatılı bakım hizmeti verildiğini anlatan Yanık, 2021'de 1325 kapasiteli 11 huzurevinin açılışını gerçekleştirileceğini, gelecek yıl ise toplam 260 kapasiteli 3 huzurevi daha açacaklarını aktardı. Yanık, huzurevi ihtiyacını azaltan ve yaşlıları yerinde desteklemeyi sağlayan gündüz bakım hizmeti veren yaşlı yaşam merkezi sayısının 32'ye çıkarıldığını belirtti.

Yaşlı Destek Programı (YADES) kapsamında 16 ilde 40 farklı projeyle 47 bin 822 hanedeki yaşlı vatandaşa ulaşarak evde bakım ve psiko-sosyal destek hizmeti sunduklarını bildiren Yanık, program çerçevesindeki projelere 5 yılda toplam 33 milyon lira kaynak sağlandığını dile getirdi. Yanık, Yaşlılar için Gündüz ve Evde Bakım Hizmetlerinin İyileştirilmesi Projesi (YAGEP) ile yaşlı bakım hizmetleri alanında faaliyet gösteren merkezi ve yerel kurumların hizmet kalitesini, evde bakım ve gündüz bakım odaklı, bütüncül bir yaklaşımla geliştirmeyi planladıklarını söyledi.

Kadın istihdamı ve kadına yönelik şiddetle mücadele

Yanık, Bakanlığın çalışmalarında "güçlü kadın, güçlü aile, güçlü toplum" ilkesini esas aldığını vurguladı. 2002'de yüzde 79,9 olan kadın okur yazarlık oranının 2020'de yüzde 95,5'e yükseldiğini belirten Yanık, aynı dönemde kız çocukların net okullaşma oranının ortaöğretim kademesinde yüzde 45,2'den yüzde 87,7'ye, yükseköğretim kademesinde ise yüzde 13,5'ten yüzde 48,4'e ulaştığını söyledi.

Kadınların üretim sistemine katılmalarının büyük önem taşıdığına işaret eden Yanık, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"Kadın istihdamı konusunda bugüne kadar uyguladığımız teşvik politikalarının karşılık bulmasıyla hem istihdam rakamlarında hem de kadınların işgücüne katılımında önemli bir mesafe kat ettik. 2021 yılı Ağustos ayı sonuçlarına göre, kadın istihdamımız 9 milyon 156 bindir. 2002'de yüzde 25,3 olan kadın istihdam oranı, Ağustos 2021'de yüzde 28,4 olmuştur. Bir önceki yılın aynı dönemine göre kadın işgücü sayısı 736 bin kişi artarak 10 milyon 889 bine yükselmiştir. Kadınlarda işgücüne katılma oranı ise, Ağustos 2021'de yüzde 33,8'e çıkmıştır."

Kadına yönelik şiddetin, kadınların sosyal, ekonomik ve siyasal yaşamda hak ve fırsatlardan adil olarak yararlanmalarının önündeki en büyük engel olduğuna işaret eden Yanık, "Kadının insan hak ve özgürlüklerini yok sayan, onurunu hiçe sayan, aileye, kadına ve çocuklara yönelik her türlü şiddeti buradan bir kez daha kınıyorum. 2021-2025 dönemi için kadına yönelik şiddetle mücadele alanında yol haritamızı belirleyen Dördüncü Eylem Planı'mızı 5 ana hedef kapsamında kararlılıkla yürütüyoruz." dedi.

Yanık, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezlerinde (ŞÖNİM) 2013 yılından bu yana 830 bin 648 kadın, 68 bin 25 erkek, 106 bin 683 çocuk olmak üzere toplam 1 milyon 5 bin 356 kişiye hizmet verildiğini söyledi.

Bu yıl itibarıyla ülke genelinde 149 kadın konukevinde 3 bin 624 kapasite ile hizmet sunulduğunu belirten Yanık, bugüne kadar 2 milyonu aşkın kişiye kadına yönelik şiddetle mücadele farkındalık eğitimleri verildiğini bildirdi.

Yanık, 2002'den bugüne kadar yaklaşık 40 bin şehit yakını, gazi ve gazi yakınının kamuda istihdamının sağlandığını belirtti.

Sosyal yardım harcamaları

Sosyal yardım harcamalarına da değinen Yanık, şunları kaydetti:

"2002 yılında sadece 1,3 milyar lira olan sosyal yardım harcamaları 2020'de tüm kamu kurum kurumlarınca 69,3 milyar liraya çıkarılmıştır. Vatandaşlarımızın ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla Mart 2019'da hayata geçirdiğimiz Elektrik Tüketim Desteği Programı kapsamında 2021 Eylül ayı sonuna kadar toplamda 5 milyar 493 milyon lira vatandaşlarımıza elektrik tüketim desteği tahsis edilmiştir."

Yanık, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının 2022 yılı bütçe teklifinin 66 milyar 131 milyon 543 bin lira olduğunu söyledi.