22.02.2022 - 14:24 | Son Güncellenme:
Glikojenez, glikozdan glikojenin sentezlenme sürecidir. Glikojen, hayvanlarda birincil enerji rezervidir. Yeterli miktarda glikoz bulunduğunda, fazla glikoz karaciğer ve kas hücrelerinde glikojen olarak depolanır.
Glikojenez Nedir ve Nerede Gerçekleşir?
Glikojenez, glikojenin sentezlendiği ve glikoz moleküllerinin depolama amacıyla glikojen zincirlerine eklendiği süreç olarak tanımlanabilir. İnsan vücudunda, vücut dinlenme dönemindeyken, Cori döngüsünden sonra glikojenez süreci aktive edilir. İşlem genellikle karaciğerde meydana gelir. Glikojenez sürecinin vücuttaki nispeten yüksek glikoz seviyelerine yanıt vermek için peptit hormonu insülin tarafından da aktive edilebileceğini not etmek önemlidir.
Glikojenez Neden Olur?
Glikozdan (en basit hücresel şeker olan) glikojen üretmenin biyolojik mekanizmasına genellikle glikojenez denir. Glikojenez fazı yoluyla, vücudun bu molekülleri daha sonra kullanmak üzere (vücudun kolayca erişilebilen glikoza sahip olmadığı bir süre için) korumak için glikojen ürettiği bilinmektedir. Glikojenin uzun vadede enerji için işlenen yağ ile aynı olmadığını belirtmek önemlidir. Glikojen depolarının, özellikle kan şekeri konsantrasyonu düştüğünde, yemek sırasında vücut tarafından kullanılması alışılmadık bir durum değildir. Bu durumda, vücut hücrelerinin glikojen rezervlerine başvurduğu ve glikojenezin tersi olan bir süreçten geçtiği bilinmektedir. Bu ters işlem genellikle glikojenoliz olarak adlandırılır.
Glikojenez Süreci Nedir?
Glikojenez sürecini başlatmak için hücrenin fazla glikoza sahip olması önemlidir. Glikozun, glikojenez süreci yoluyla modifiye edilen başlangıç molekülü olduğu bilinmektedir. Uzun zincirlerde depolanabilme yeteneği, bu değişiklikler yoluyla glikoza verilir. Glikojenez sürecinin, vücuttan glikojenezi başlatmak için bir sinyal hücre tarafından alındığında başladığı bilinmektedir. Bu sinyallerin çeşitli farklı yollardan gelebileceğini unutmamak önemlidir.
Glikojenez sürecinde, glikoz molekülünün glukokinaz enzimi (glikoza bir grup fosfat ekleyen bir enzimdir) ile etkileşime girdiği bilinmektedir. Fosfat grubu, glikojenez sürecinin bir sonraki adımında fosfoglukomutaz enzimi yardımıyla molekülün diğer tarafına taşınır. Bu süreçte yer alan bir diğer enzim olan UDP-glukoz pirofosforilaz, bu molekülü alır ve glukoz urasil-difosfat üretir. Bu glikoz formunda nükleik asit urasil ile birlikte iki fosfat grubu vardır. Bu tür eklemeler, glikojenez sürecinin bir sonraki adımı için hayati önem taşıyan bir molekül zinciri oluşturmaya yardımcı olur.
Glikojenez sürecinin son aşamasında, glikojenin olarak bilinen çok önemli bir enzim hayati bir rol oynar. UDP-difosfat glikoz, kendisini bu spesifik moleküle bağlayarak nispeten kısa zincirler oluşturma eğilimindedir. Bu moleküllerin yaklaşık 8 tanesi birlikte bir zincir oluşturduktan sonra daha fazla enzim işlemin tamamlanmasını kolaylaştırır. Bu zincir daha sonra glikojen sentazına eklenir. Aynı zamanda, glikojen dallanmasından sorumlu enzim, zincirlerde dalların oluşmasına yardımcı olur. Bu, enerji depolamada oldukça verimli olan oldukça kompakt bir makromolekülle sonuçlanır.