Son dakika... Taliban ve İran pazarlığı başladı

Neredeyse çeyrek asır önce Afganistan'da kontrolü ele geçiren ve sonraki yıllarda merkezi hükümetle savaşan Taliban, İran'la pazarlık masasına oturdu.

İran Dışişleri Bakanlığı, örgütün temsilcilerinin Pazar günü başkent Tahran'a geldiğini açıkladı.

Tahran yönetimi ve Taliban arasında müzakereler başladı.

İran, daha önce Afganistan'da Taliban'a karşı savaşan ittifakı desteklemişti. Çünkü Taliban, hem Şii Hazarileri katletmiş hem de Mezar-ı Şerif'te dokuz İranlı diplomatı öldürmüştü.

Taliban rejimi, savaş beyleri, farklı aşiret, boy ve etnik gruplar arasında bölünmüş olan Afganistan'da 1994'te ortaya çıktı. Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'ne (SSCB) karşı açılan savaş sırasında Pakistan'a göç eden mülteciler savaş sonrası geri dönmeye başladı. Pakistan'da, özellikle Deobandi Medresesi'nde eğitim görmüş öğrenciler de geri dönen mülteciler arasındaydı. Bunlardan biri olan Molla Ömer etrafında birçok öğrenci ve Peştun mücahitle Taliban'ı kurdu.

Talib, İslam öğrencisi anlamına geliyor ve Taliban da bunun çoğulunu ifade ediyor.

Pakistan'ın Belucistan eyaletinde öğrenim gören binlerce genç Afgan Peştun ve Kuzeybatı Sınır Eyaleti'nden gelen gönüllüler, Taliban'a katılmak üzere Kandahar'a gitti. Daha sonra bunlara Pakistan'daki birçok medreseden Afganistan'daki yeni İslami harekete katılmak isteyen Pakistanlı gönüllüler eklendi.

Aralık 1994'te 12 bin Afgan ve Pakistanlı öğrenci Kandahar'da Taliban güçlerine katıldı.

Taliban 26 Eylül 1996'da başkent Kabil'e girdi. Pakistan ve Suudi Arabistan, Taliban'ı meşru yönetici olarak tanıdı. Birçok ülke ise Rabbani'yi devlet başkanı olarak tanımayı sürdürdü. Taliban ülkenin üçte ikisini kontrol eder hale geldi.

Taliban'ın ilk icraatı 1986'dan 1992'ye kadar Afganistan'ı yönetmiş eski Cumhurbaşkanı Necibullah'ı asmak oldu. Taliban’ın bu eylemi müttefiki olan Pakistan ve Suudi Arabistan'ı da sıkıntıya soktu.

Radikal örgüt, hem Afganistan hem Pakistan'da yönetimi elinde bulundurduğu bölgelerde katı kurallar uyguladı. Hüküm giymiş katillerin ve zina yapanların halkın önünde idam edilmesi ve hırsızların ellerinin kesilmesi bunların örnekleri.

Örgütün, 10 yaşının üzerindeki kızların okula gitmesini yasaklaması uluslararası toplumda oldukça eleştirildi. Özellikle, kızların eğitim hakkını savunan Malala Yusufzay'ın, örgüt tarafından 2012 yılında Pakistan'da saldırıya uğraması sonucu Taliban, dünyanın dört bir tarafından gelen suçlamalarla karşı karşıya kaldı.

Taliban'ın yasakları sonucu savaşta kocasını kaybeden kadınların evden çıkamayacak hale gelmesiyle 25 bin aile açlıktan ölme sınırına geldi. Taliban'ın bu politikası dünya basınında geniş yankı buldu.

Taliban, 11 Eylül 2001’de New York’taki Dünya Ticaret Merkezi’ne düzenlenen saldırılar sonrası dünyanın gündemine oturdu. Örgüt, saldırıları düzenlediği düşünülen Usame Bin Ladin ve El Kaide’ye yataklık yapmakla suçlanıyordu.

11 Eylül sonrası ABD öncülüğündeki NATO koasliyon güçleri Afganistan’a saldırdı ve Taliban devrildi. Ancak örgütün lideri Molla Ömer yakalanamadı.

Devrilmesine rağmen Taliban ülkenin birçok bölgesinde hakimiyetini devam ettirdi. Afgan ordusu ve NATO kuvvetleriyle çatışmayı sürdürdü.

Taliban son yıllarda saldırılarını artırmış durumda. Özellikle, 2012’nin Eylül ayında NATO’nun en fazla korunan üslerinden Camp Bastion’a düzenlediği saldırısı büyük ses getirdi. Son iki yılda ise Taliban saldırılarında binlecre