Yağlar dost mu, düşman mı?

“Toplumda margarin gibi katı yağların damarları tıkadığına, zeytinyağı gibi sıvı yağlarınsa daha zararsız olduğuna dair yaygın bir inanış var” diyen uzmanlar, bunun yanlış olduğunu söylüyor

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Kardiyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sadi Güleç, yağlar ve kalp hastalıkları arasındaki ilişkiye dair sorularımızı yanıtladı.

Kolesterol kalp krizi için risk faktörü. O zaman yağ yemek, bir çeşit kalp krizi nedeni mi?

Özellikle ‘kötü’ dediğimiz LDL kolesterolün kalp krizi için risk faktörü olduğu doğru. Kolesterol denince aklımıza yağlar geliyor oysa kolesterol, sadece hayvansal gıdalardan elde edilir. Sıvı yağlar ve margarinler, bitkisel kökenli olduklarından kolesterol içermezler. Kolesterol içeren tek yağ, tereyağıdır. Dolayısıyla kalp krizini yağ yemeye bağlamak gerçeği yansıtmıyor.

Margarin katı yağ, zeytinyağı ise sıvı. Katı yağ damarlarımızı tıkar mı?

Bu enteresan bir görüş. Yağ, katı olduğu için damarlarımızı tıkıyorsa katı olan her şey, örneğin ekmek, elma, börek, karnabaharın da damarlarımızı tıkaması gerekirdi. Vücudumuza giren tüm gıdalar, sindirim sisteminde güçlü enzimler tarafından parçalanıyor.

Kalp sağlığı için hangi besinleri tüketmeliyiz ya da hangilerinden kaçınmalıyız?

Ispanak ve pancar kalbimize, nane ve kereviz midemize, nohut ise bağırsaklarımıza faydalıdır. Çikolatalı pasta ise ruhumuza iyi gelir. Yiyecekleri faydalı, zararlı diye keskin çizgilerle ayırmanın iyi olmadığına inanıyorum.

Bir besinin kalbe faydalı olup olmadığını bilimsel olarak test etmek kolay değil. Bunu yapabilmek için farklı besinler yiyen binlerce insanın seneler boyunca takip edilmesi gerekir. 2000’li yıllarda yayımlanan ve kalp krizinin sebeplerini bulmaya yönelik bu tür bir çalışmada, dünya üzerindeki tüm kıtalardan 20 bin gönüllü takip edildi. Ne mi öğrendik? Gün içinde ne kadar çok meyve-sebze tüketirsek kalp krizi riskimizin o kadar azalacağını...

Ailede kalp krizi öyküsü olanlara neler önerirsiniz?
Kötü genetik mirasa sahip olanlar, iyi bir yaşam biçimiyle ve destek tedavileriyle bu olumsuz etkiyi ortadan kaldırabilir. Kalp krizlerinin yüzde 80’i kolesterol, sigara ve yüksek tansiyon üçlüsüne bağlı olarak gelişiyor. Şeker hastalığı da önemli faktörlerden biri. Sigara içmez, tansiyon, kolesterol, şeker ve kiloyu normal sınırlarda tuttuğunuzda her şeyi yapmışsınız demektir.

NE KADAR ENERJi VERiYORLAR?

Yakın Doğu Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Sevinç Yücecan, yağların enerji değerleri hakkında bilgi verdi: “Margarinlerin içerdikleri yağ oranı, diğer yağlara göre daha düşük. Zeytinyağı ve ayçiçeği yağı, yüzde 100 oranında yağ içerirken, kağıt margarin yüzde 70, kase margarinse yüzde 60 oranında yağ barındırır.

Tüm yağlarda doymuş yağ asidi var. Ancak bitkisel kaynaklı yağlarda ve margarinlerde bu miktar, hayvansal kaynaklı yağlara kıyasla daha düşük. Örneğin tereyağı doymuş yağ asidi açısından en zengin yağdır. Tereyağının doymuş yağ asidi oranı yüzde 66. Ayçiçeği yüzde 13, mısır özü yağı yüzde 16 doymuş yağ asidine sahip. Zeytinyağında bu oran, yüzde 16. Margarinlerde ise türüne bağlı olarak bu oran, yüzde 14-30 arasında değişir.

Vücut için gerekli

Günlük enerjinin en az yüzde 15-20’sinin yağlardan gelmesi gerekir. Günlük enerji ihtiyacı 2000 kalori olan bir yetişkinin diyetinde yağdan gelen enerjinin 600 kilokalori olduğu kabul edilir. Bu da bireyin en fazla 60-70 gram arasında yağ tüketebileceğini gösterir.

Yağlar, büyüme ve doku onarımı gibi vücut işlevlerinden sorumlu çeşitli bileşiklerin sentezinde yer alır. A, D, E, K vitaminleri vücuda yağ ile alınır. Yağ ayrıca bazı hormonların yapımı için şarttır. İç organları ve sinirleri travmalara karşı korur. Vücut ısısının izolasyonunda görev alır. Bu nedenle tüketilmeli.”

BiTKiSEL YAĞLAR

Zeytinyağı, ayçiçek, mısır, soya, kanola, palm yağları, pamuk yağı ve palm çekirdeği yağı bitkiseldir. Bitkisel yağlar, kolesterol içermez.