Şehri çocuklar tasarlasa
Şehir plancısı Gizem Kıygı ile gönüllü gençlerin oluşturdukları Şehir Dedektifi İnisiyatifi, çocuk dostu şehir amacıyla ilk aşamada “Çocuklar İçin Beyoğlu Haritası” hazırlamış
Beyoğlu’nun kalbimdeki yeri özeldir. Küçükken hafta sonları, babaannemle Kadıköy-Karaköy vapurunda martıları besler, sonra Tünel ile Şişhane’ye çıkar, balık pazarından geçerek, Tepebaşı’ndaki evine giderdik. Bu rota benim için hep çok büyülüydü, o yüzden hafta sonlarını iple çekerdim. Sonra büyüdüm; her üniversiteli genç gibi Beyoğlu buluşmaları unutulmazdı. İş hayatına girdim, Beyoğlu beni yine bırakmadı, tam 10 yıla yakın orada çalıştım. Geçirdiği değişime üzülsem de ne ben Beyoğlu’ndan ne Beyoğlu benden hiç vazgeçmedi.
10 yıl önce, “Beyoğlu Macerası” kitabını görünce, anne olduğumda, kızıma yaşadığı şehri anlatmaya, güzelliklerini göstermeye söz vermiştim. Geçen yıl bir cumartesi, elimizde kitabımızla Beyoğlu turu yaptık. Böylece kızım, yaşadığı şehrin zenginliklerini ve saklı güzelliklerini deneyimlemeye başlamış oldu.
Bu harita çocuklar için
Bu şehir AVM’lerden, restoran ve oyuncakçılardan ibaret değil. Burada yatan tarih, dünyada çok az yerde var. Çocuklarımız bunu bilerek büyümeli. Tarihini bilmeyen çocuklar, geleceklerine sahip çıkamazlar. Bu duygularla doluyken, Şehir Dedektifi İnisiyatifi’nin, “Çocuklar için Beyoğlu Haritası” adlı çalışmasına denk geldim.
Çocuk dostu şehir ve mekânları araştıran ve çoğaltmaya çalışan Şehir Dedektifi İnisiyatifi’nin yayını olarak çıkan “Çocuklar için Beyoğlu Haritası”nın tasarımı ve içeriği Gizem Kıygı’ya, grafik tasarım ve illüstrasyonları ise Tolgahan Akbulut’a ait. “Türkiye’nin en simgesel şehir merkezinde çocuklara yer var mı?” sorusu ile başlamışlar çalışmaya. Beyoğlu Haritası, 5 yaş ve üzeri çocukları Beyoğlu’nda bir maceraya davet ederken, yetişkinlere de Beyoğlu’na çocukların gözünden bakmayı öneriyor.
Beş duyuya özgü
“Çocuklar için Beyoğlu Haritası”nın en sevdiğim özelliklerinden biri, duyulara da hitap etmesi oldu. Çocuklar haritanın üzerindeki duyu organı işaretlerini takip ederek, han ve pasajları buluyor; havayı kokluyor, sesleri dinliyor ve binalara dokunarak, yüzyıl boyunca neler yaşanmış olabileceğine dair hayal kurmaları destekleniyor. Haritadaki çıkartmalarla çocukların Beyoğlu’nun tarihi dokusuyla ilişkisini güçlendirmek amaçlanıyor. Çocuklarla atölye çalışmaları yürüten kültür mekânları, semtin tarihi, çevresel varlıkları ve parklar da harita üzerinde gösteriliyor.
Harita eşliğinde turlar
Gizem Kıygı ile Şehir Dedektifi İnisiyatifi üzerine konuştum.
Bu fikir nasıl ortaya çıktı?
Şehir Dedektifi İnisiyatifi, çocukların güvenli bir şehirde yaşama hakkını odak alan ve bunun için yaratıcı araçları çocuklarla birlikte geliştiren bir oluşum. 2011 yılından beri çocuklarla şehir deneyimi üzerine atölyeler, yürüyüşler, haritalama ve tasarım çalışmaları düzenliyorum.
Peki neler yapıyorsunuz?
Çoğu zaman çocukların, yetişkinlerin önerilerinden daha yapıcı katkıları oluyor. Elimizde haritalarla yürüyoruz, sokak fotoğrafları çekiyoruz ve çektiğimiz fotoğraflar üzerine konuşuyoruz, birlikte şehirler, mahalleler tasarlıyoruz. Daha sonra çocuklardan öğrendiklerimizi kendi uzman gözlemlerimiz ile çakıştırıp anlamlı bir veri haline getirmeye çalışıyoruz.
Çocuk dostu şehir nasıl olur?
Çocukların bireyleşme tecrübesini destekleyen, bedensel, ruhsal ve duygusal gelişimine saygı duyan ve denetimci olmayan bir güvenlik çemberi sağlayabilen bir şehir çocuk dostu şehirdir.
İstanbul’un durumu nedir?
Açıkçası, İstanbul çocuk dostu bir şehir olmaktan çok uzak. Sosyal farklılıklar çok derin, karşılaşma imkanları çok az, güvenlik zaafiyeti çok fazla. Ancak yeni başlayan gelişmeler de var. Örneğin İstanbul’da çocuk nüfusu ve park ihtiyacı konuşulmaya başlandı. Bunlar umut verici.
Oyun alanları nasıl olmalı?
Oyun alanları farklı yaş gruplarına hitap edecek şekilde, akran iletişimini desteklemeli. İstanbul’da engelli çocukların oynayabileceği park çok az. Parklar tasarlanırken iklim şartlarına göre oyun malzemesi dikkatli seçilmeli. Oyunla ilgili en temel problemlerden biri, çocuklara yapılandırılmış oyun deneyimi sunulması. Oysa gelişim için yapılandırılmış ve yapılandırılmamış oyun dengesi çok önemli ki çocuk yaratıcılığını geliştirebilsin.
Sırada ne var?
Çocuklar için Beyoğlu kampanyamızın raporu ile Beyoğlu’nun çocuklar için iyileştirilmesine katkı sunacağız. Bir sonraki temamız ulaşımla ilgili. Ebeveyn gruplarıyla, okullarla haritamız eşliğinde rehberli turlar düzenliyoruz. Ulaşmak isteyenlerin sehirdedektifi1@gmail.com adresine mail atmaları yeterli!
