Ağız sağlığının temeli bebeklikte başlar

Diş Hekimi İdil Akmeriç süt dişlerinin kalıcı dişlere oranla daha çok organik madde içerdiklerinden çürüğe daha yatkın olduklarını söylüyor

Bu aralar bizim evde büyük kızın süt dişleri dökülme çabasında. Süt dişleri sallanıp bir türlü düşmeyince, arkadan çıkan yeni dişler de büyüyünce, çifter dişli oluverdi! Hal böyle olunca çocuklarda diş sağlığı konusunu masaya yatıralım istedim. DentGroup Kids Çocuk Diş Hekimi Dr. İdil Akmeriç ile çocukluk çağında diş sağlığı ve bakımını konuştuk.

Çocuklukta süt dişlerinin bakımı nasıl olmalı?

Anne-babaların çocuklarının gelişiminde dikkat etmeleri gereken en önemli konulardan biri de süt dişleridir. Çünkü süt dişleri, altından gelecek dişler için rehberlik edip yer korurken, çiğneme ve konuşmaya yardımcı oluyor. Süt dişlerinin erken dönemde çekilmeleri sonucu oluşabilecek yer kayıpları sonrasında ortodontik ve fonksiyonel problemler oluşabiliyor. Süt dişlerinin erken çürümesindeki diğer risk faktörü de gece beslenmesi. Çocukların 1 yaş sonrasında gece uykusu öncesinde ve sırasındaki süt tüketimi hızlı ilerleyen ve yaygın çürüklere sebep oluyor. Bu çürüklerin tespiti için ilk yaş muayenesi ve gece yatmadan önce bir ebeveyn tarafından yapılacak fırçalama oldukça önemli. Bebeklik çağından itibaren düzenli diş hekimi kontrolü, koruyucu uygulamalar, çocuğun hekim ile ilişkisinden kaynaklanan bilinçlenme, diş fırçalama alışkanlığının kazandırılması çocuğun ileriki yaşlarda rahat etmesini sağlayacak faktörlerdir.

Sağlıklı bir ağızda süt dişleri ne zaman dökülmeli?

Bebeklerde yaklaşık 6 aylıkken başlayan süt dişleri, ortalama 2.5-3 yaşında tamamlanarak 20 adete ulaşır. Genel kanı olarak “Nasıl olsa değişecek” gözüyle bakılan bu dişler aslında ağız diş sağlığının çocuklukla birlikte başlayan temelini oluşturur. 5.5-6 yaş civarında alt orta kesici dişlerin sallanmasıyla değişim süreci başlar. İlk sallanıp düşen bu ön dişler nedeniyle anne babalar diğer süt dişlerinin de birkaç ay ya da yıla kalmadan değişeceğini düşünür. Fakat süt dişlerinin tamamının değişmesi 12-13 yaşını bulur.

Çok erken çürükler ne anlama geliyor?

Dişler ilk sürdüğünde diş minesi olgunlaşmamış olduğundan çürümeye son derece elverişlidir. Süt dişleri kalıcı dişlere oranla daha çok organik madde içerdiklerinden çürüğe daha yatkındırlar. Özellikle emzirme döneminde memede uyuyakalma veya biberon kullanımı sonrası diş yüzeyleri iyi temizlenemediğinde, mine yüzeyinden kayıplar başlar. Bakım veren kişinin bu duruma dikkat etmesi gereklidir. İlerleyen yaşlarda paketli gıda tüketiminin artması ve masum görünen bal, pekmez, çikolata tozu gibi gıdaların süte katılması gibi nedenlerle de diş çürüğü oluşabiliyor.

Hangi yaşta nasıl diş bakımı yapılmalı?

Bebeklerde kahvaltı sonrası ve gece yatmadan önce dişler uygun parmak fırçası veya temiz bir gazlı bez yardımıyla silinmeli. İlerleyen dönemlerde yumuşak diş fırçalarıyla devam edilebilir. Diş hekimi kontrolünde 3 yaş öncesi sürüntü şeklinde düşük düzeyde fluorid içeren diş macunu, 3-6 yaş arasında ise bezelye tanesi büyüklüğünde düşük düzeyde fluorid içeren macun kullanılmaya başlanabilir ancak bu dönemde fırçalama sonrası macunun yutulmamasına dikkat edilmelidir. Bu dönemde diş ipi kullanılmaya başlanması da ara yüz temizliği için önem taşır. 9 yaşa kadar çocukların el becerisi ağız hijyenlerini sağlamaya yeterli olmadığından fırçalama bittiğinde ebeveyn tarafından kontrol edilmelidir.

Aileler çocuklara diş fırçalatmakta zorlanıyor. Ne önerirsiniz?

Diş fırçalamayı bir görev değil, eğlenceli bir aktiviteye dönüştürmek çocukların fırçalama alışkanlığı kazanması için oldukça önemlidir. Renkli fırçalar, sevdikleri çizgi kahramanları sembolize eden macunlar bu konuda etkili olabiliyor. Dijital dünyanın gelişimiyle beraber fırçalama alışkanlığını motive etmek için geliştirilmiş yaratıcı telefon uygulamaları da faydalı olabiliyor. Çok küçük çocuklar fırçalama için ağızlarını açmayı reddettiklerinde iki fırça kullanılabilir. Bir fırçayı çocuğunuza verebilirsiniz. O fırçalama yaparken hem kendisi başarmış hissi edinir hem siz diğer fırça ile etkili bir temizlik sağlamak için fırsat yaratmış olursunuz.

Son yıllarda ortodonti tedavisi görmeyen çocuk neredeyse yok. Ağız ve diş yapıları mı bozuldu? Farkındalık mı arttı?

Dişlerdeki düzensizlikler kalıtsal geçiş, erken diş kayıpları, kötü alışkanlıklar ile yakından ilgilidir. Süt dişlerinin erken kaybı ile arkadaki dişlerin çekim boşluğuna kayması sonucu düzensizlikler ve çapraşıklıklar oluşur. Bunun dışında anne-babanın diş ve çene yapısı da kalıtsal olarak çocuğa geçebiliyor. Uzun süre emzik ve biberon kullanımı, parmak ve dudak emme gibi alışkanlıklar da çene yapısını etkileyerek bu düzensizliklere yol açıyor. Günümüzde farkındalık ve bilinç arttığı için çocuklarda ortodontik problemlerin zaman kaybedilmeden önüne geçilebiliyor.

“Diş enfeksiyonları, hastalıkların ilerlemesini kolaylaştırır”

Diş sağlığı ülkemizde neden bu kadar göz ardı ediliyor?

Gelişmiş ülkelerde nüfusun yüzde 80’i her yıl diş kontrolüne giderken, ülkemizde bu oran yüzde 45’lerde. Sağlık bedensel ve zihinsel olarak bir bütündür. Ne yazık ki toplumumuzun büyük bir kısmı için ağız ve diş sağlığı genel sağlığın bir parçası olarak görülmüyor. Ama ağız ve diş enfeksiyonları tedavi edilmediğinde, bazı hastalıkların oluşmasına ortam hazırlar ve var olan hastalıkların ilerlemesini kolaylaştırır. Örneğin ağız bakterileri ile kalbin iç duvarının enfekte olması anlamına gelen endokardit bağlantılıdır. Benzer şekilde dişeti hastalıkları diyabet komplikasyonları yaratabilir veya diyabetin kendisi de yaraların geç iyileşmesine ve dişeti hastalıklarının daha kötüye gitmesine sebep olabilir.

Dişçiye götürme konusunda çocukları nasıl ikna etmeliyiz? Doktorun çocuğa yaklaşımı ve muayenehaneler nasıl olmalı?

Diş hekimine götürülürken bu temada hazırlanmış çocuk kitapları, videolar, animasyonlardan faydalanılabilir. Çocuk hiçbir zaman “iğne yapacaklar, dişini çekecekler, dişini oyacaklar” gibi cümlelerle korkutulmamalıdır. Çocuk diş hekimleri zaten aldıkları eğitim ile çocuklara diş ekipmanlarını doğru bir dille anlatmalılar.

6 ayda bir kontrol

Dişçi ziyaretleri hangi yaşta başlamalı ve hangi yaşlarda, hangi kontrollere gidilmeli?

Diş hekimi ziyareti 1. yaştan itibaren başlamalı ve 6 ayda bir mutlaka kontrollere devam edilmeli. Bu dönem emzirme ve biberon çürüklerinin önüne geçilmesi, anne babalara ağız hijyen eğitiminin verilmesi için önemlidir.