Türkiye, Kuzey Irak'ta yalnızca 5 milyar dolar civarında bir yatırım-ticaret hacmi yaratırken sosyal ve kültürel işbirliklerine girmiyor.Kürt Bölgesel Yönetimi'ne (KBY) bağlı Erbil, Süleymaniye, Dohuk ve Zaho'da Kürt gençleri şakır şakır Türkçe konuşuyor. Kimisi Türkmen aile fertlerinden kimisi de Türk televizyonlarından izledikleri yerli dizilerden Türkçe öğrenmişler.Oradaki genç kuşak, Amerikan kültürüne hayran. Öyle ki Amerikan tıraşlı peşmergeler, kovboy şapkalı damatlar, Kürtçe rock müzik dinleyen gençler günlük yaşamın Batı'ya doğru değişimini simgeliyor.Kuzey Irak bölgesinin petrol adası Kerkük, Irak Türklerinin de yoğun olduğu bir il. Tarihinden taşıdığı Türk kültürünü yaşatıyor. Sokaklarında Türk edebiyatçılarının heykelleri var.Kerkük'teki sosyal ve kültürel etkileşimin Türkiye'ye yakın olması bir yana, diğer Kürt nüfusunun yoğun olduğu illerde Türkiye hayranlığı da göz ardı edilemez.Aşiret toplumundan, "laik ve demokratik bir cumhuriyete" geçme iradesi halk arasında olgunlaşıyor. Bu yolda alacakları örnek ne İran, ne Suriye, hatta ne de Irak. Rotasını AB'ye çevirmiş komşu Türkiye, Kuzey Irak halklarının yaşam beklentilerine açılan bir kapı. Günlerdir askeri ve ekonomik yaptırımları içine alan "operasyonel" girişimlerin tartışıldığı Türkiye'den Kuzey Irak'a yeniden baktığımda, kültürel alanı yeterince tartışmadığımızı fark ediyorum. Kuzey Irak'ta Fethullah Gülen cemaatinin okullarının yaygınlaşması göze çarpıyor. Erbil'de ilk olarak 1993'te Işık Koleji, 1994'te Nilüfer Koleji, 2005'te Işık İlkokulu, 2006'da ise Işık Anaokulu açıldı. Süleymaniye'de 1996'da Selahattin Eyyubi Koleji, 1998'de Süleymaniye Kız Lisesi, 2007'de Süleymaniye İlkokulu ve Kerkük'te Kerkük Çağ Lisesi faaliyete geçti. 2008'de Dohuk ve Kerkük'te birer okulun daha açılması bekleniyor.2200 öğrencinin öğrenim gördüğü Irak Türk Okulları'nın Genel Müdürü Talip Büyük, Erbil'de üniversite açmak için Kürt Bölgesel Parlamentosu'ndan izin çıkmasını beklediklerini söylüyor. Kürt yönetimi, üniversite için 100 dönüm arsa tahsis etmiş.Büyük, "Dünyanın diğer ülkelerinde okullarınızda İstiklal Marşı okunuyor, Kuzey Irak'ta da okunuyor mu?" soruma, "Okullarımızda İstiklal Marşı okunması konusunda biraz hassas davranıyoruz. Çünkü, dünyanın değişik ülkelerindeki Türk okullarında okunan İstiklal Marşı yanında o ülkenin de milli marşı okunur. Bölgemizdeki devlet okullarında okunan marş Kürdistan Marşı. Bu hassasiyetten dolayı her iki marşı da okutmuyoruz öğrencilere" yanıtını veriyor.Süleymaniye'de 200 milyon yatırımla bu yılın başında Amerikan Üniversitesi'nin temelleri atıldı. Yenigün İnşaat, üniversitenin rektörlük binasını yapıyor. Tepe Grubu, SüleymaniyeÜniversitesi'ni inşa ediyor. Kerküklü Prof. İhsan Doğramacı, bu üniversite ile Türkiye arasında bilimsel köprü kuracak mı, bilinmiyor.Kuzey Irak'ta Lübnan'dan bilimsel desteğin alınacağı ve İngilizce eğitim verecek olan Fransız Üniversitesi de kuruluyor. Ne Türk ne Kürt marşı Kuzey Irak topraklarında okunacak az sayıda Türkçe yayından biri de "Popüler Kültür" dergisi Esmer'di. 2005 yılından beri Türkiye'de basılan ve 10 binin üzerinde tiraj yapan Esmer'in kapaklarında Ahmet Kaya, Yılmaz Güney, Yılmaz Erdoğan, Ciwan Haco, İbrahim Tatlıses, Mehmet Ali Erbil, Hülya Avşar gibi "Kürt kökenli" popüler kültür ikonları yer alıyor.Önceki gün Esmer dergisinde ayrılık yaşandı. 40-50 yazar, çizer ve şairin piyasaya çıkardığı Esmer'in sahibi Ronak Kültür AŞ'nin hisse yapısında değişiklik olduğu açıklandı.Ronak, Kuzey Irak'ın Süleymaniye kentinde de şubesi bulunan İstanbul'daki Revan restoranlarının sahibi Maaruf Ataoğlu tarafından finanse ediliyordu. Ataoğlu desteğini çekince, patronajı şirketin yönetim kurulunda bulunan yazar Abdüllatif Epözdemir üstlendi.Esmer'in kurucularından ve yazar-araştırmacı Ferzende Kaya ise arkadaşlarıyla birlikte Multi Kulti adıyla çıkaracakları yeni dergide yollarına devam edeceklerini açıklıyor.Bilimsel ve kültürel yolculukta Kuzey Irak'la Türkiye'nin iletişimi ya dinsel ya da etnik düzeyde kalıyor. Çokkültürlü bu coğrafyanın henüz entelektüel paylaşımı çok zayıf. syilmaz@milliyet.com.tr Türkçe yayınlar
