Şili yabancı yatırımı ‘temiz eller’le çekti
Şili’nin en etkili kurumlarından birisi, başkanlığını Ekonomi Bakanı Juan Andres Fontaine’nin yaptığı ve 1954 yılında kurulan özerk bir idare olan ‘Chile Foreign Invesment Committe’ (Şili Yabancı Yatırımlar Komitesi).
Hazine, Dışişleri, Sosyal Kalkınma, Maden bakanları ile birlikte Merkez Bankası Başkanı’nın da yönetim kurulunda olduğu bu komitenin Başkan Yardımcısı avukat Matias Mori’nin sunumunu izledim. Doğrudan yabancı sermaye yatırımlarını çekmek ve hukuki süreçlerde Şili’nin haklarını korumak üzere konumlandırılan komite, 1996’dan beri çekilen yabancı sermayenin milli gelire oranının ortalama yüzde 6.9 olduğunun altını çiziyor.
1974 - 2010 yılları arasında ABD 25.9, İspanya 18.7, Kanada 17.7, İngiltere ise 8.8 milyar dolar yabancı sermaye yatırımı ile başı çekiyor. Şili’deki yabancı sermaye yatırımlarının tutarı ise toplam 77 milyar 261 milyon doları buluyor. Yatırımlar içinde, madenler, hizmet sektörü ve elektrik yatırımları ağırlık taşıyor.
Şili’nin şeffaflık ve finansal görünümünü yansıtan tablolar arasındaki yeri yalnız Latin Amerika değil, OECD ülkeleri içinde de ön sıralarda yer alıyor.
Türkiye ile Şili arasında bir ekonomik ilişkiden söz edeceksek, bunun başına Codelco’yu yazmamız gerekir. Codelco dünya bakır ticaretinin yüzde 11’ini, Şili’nin bakır ihracatının ise yüzde 35’sini gerçekleştiren ve 13.4 milyar doları bakır olmak üzere yılda 17 milyar dolar maden ihracatı yapan yüzde 100 kamu sermayeli bir Şili devi.
Şili’ye yerleşen Türk işadamı Ali Devlen’in başta Şili
devlet görevlileri olmak üzere, zengin ailelere halı
satan bir mağazası bulunuyor.
En büyük ihracatı bakır
Codelco Ticaret Müdürü Raul De La Piedra’yı, Santiago’da bir bakır müzesini andıran şirket merkezinde ziyaret ediyorum. Piedra söze, “Gelecek 5 yılda, geçmişteki yatırımların 5 katı yatırım yapacağız” diyerek başlıyor.
Bakır satışlarının yalnızca 80 tonunun iç piyasaya olduğunu vurgulayan Piedra, geri kalanını ihraç ettiklerini söylüyor. Türkiye’den Sarkuysan ve Erbakır şirketleri aracılığı ile 1996’dan beri ihracat yapan Codelco, bu yıl Türkiye’ye 45 bin ton seviyesinde dış satım gerçekleştirecek.
Şili’nin Türkiye’ye ihracatının yüzde 78.5’inin bakır, yüzde 12.7’sinin ise taze meyve olduğunu da hatırlatmalıyım.
Codelco Ticaret Müdürü Raul De La Piedra, bize dünyada satışa
çıkartılan ilk bakır tabletin önünde poz verdi.
Şili’den İstanbul’a yatırım
Şili Büyükelçiliği’nin ikinci adamı Can Kanadoğlu ile görüştüğümde Şili’deki Türk işadamlarını sordum, verdiği isim Şili’nin en lüks caddelerinden birinde halı mağazası olan Ali Devlen’di, gittim.
Devlen Sultanahmet genci. Cağaloğlu’nda halı mağazası varken, 1990’ların başında Şili’den gelen bakanlarla tanışıyor ve onların teşviki ile bu ülkeye geliyor. Şili yüksek tabakasına özel halı servisleri yapıyor. Buradan kazandığı parayı İstanbul’da gayrimenkule yatırıyor. Sultanahmet’te Amedros diye bir restronı ve İstanbul Suit Home adlı butik oteli var.
Şilili bir hanımla evlenen Devlen, düzenini kurmuş; Şili’de kış olunca İstanbul’da... Devlen, Şili’deki yaşamını anlatırken “Benim için 1997, internetin kullanımı bir milattır. Böylece yurt hasretimi giderebildim” diyor.
