Sanayi üretimine 15 Temmuz darbesi
Temmuz ayı sanayi üretim endeksi bir önceki aya göre yüzde 7’lik, bir önceki yıla göre yüze 4.9’luk düşüş gösterdi. Bahsettiğim rakamlar takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış olduğu için bayram etkisini kontrol ediyor. Dolayısı ile bu yaşanan düşüşü kısmen ülkeyi felce uğratan darbe girişimi ile açıklamak mümkün. Bununla birlikte, darbe girişimi açıklamasının sanayi üretim endeksinde son dönemde giderek belirginleşen düşüş trendini maskelemesine izin vermemek lazım.
Şekilde sağ eksende gösterilen kırmızı çizgi sanayi üretim endeksindeki yıllık büyümeyi gösteriyor. Veri çok oynak olduğundan trendi daha net göstermesi için üç aylık ortalama aldım. Burada 2016 başından beri izlenen düşüş trendi oldukça belirgin. Sol eksende gösterdiğim siyah çizgi ise kurumsal kredilerdeki yıllık büyümeyi gösteriyor. Bu iki serinin zaman içerisinde beraber hareket etmesi de şaşırtıcı değil. Çünkü sanayi üretimi büyük ölçüde kredi ile finanse ediliyor ve üretimdeki düşüş kredi talebini de azaltıyor. Kredilerdeki ağustos rakamı temmuza göre yüzde 2’lik bir gerileme gösteriyor. Dolayısıyla kredilerdeki azalışı öncü gösterge olarak alırsak sanayi üretiminin Ağustos ayında da zayıf gelmesi beklenebilir.
Bu noktada sanayi üretiminin de GSYH büyümesi için öncü gösterge olduğunu unutmayalım. Yani ticari krediler sanayi üretimine, sanayi üretimi de GSYH büyümesine ışık tutuyor diyebiliriz. Buradan yola çıkarak bu yazı kaleme alındığında henüz açıklanmamış olan 2016 ikinci çeyrek büyüme rakamının sanayi üretim endeksine paralel gelmesi durumunda yüzde 3 gibi bir seviyeye gerileyeceğini öngörebiliriz.
Toparlanma olacak
Darbe girişiminin sıradışı bir gelişme olduğunu ve bundan sonraki dönemde bir toparlanma olacağını bekleyebiliriz. Ancak önemli olan bu toparlanmanın hızı olacak. 15 Temmuz’da yaşanan darbe girişiminden bağımsız olarak sanayi üretimindeki yavaşlamanın sebeplerini doğru anlayıp bu sebepleri ortadan kaldırmak çok önemli. Sanayi üretimindeki gerileme Temmuz ayında yüzde 11 daralan imalat sektörü ihracatı ile tutarlı. İhracat maalesef direk kontrol edemediğimiz dış taleple yakından ilgili. Kısa vadede komşularımızla ilişkileri sıcak tutmak, uzun vadede katma değeri yüksek ürün ihraç etmek dışında yapabileceklerimiz sınırlı. İç yatırım talebini artırabilmek ise hep söylediğim gibi öncelikle fiyat istikrarı sağlayarak ve beraberinde bağımsız yargı, şeffaflık gibi kurumsal yapıyı geliştirerek olacak. Bunları sağlamadan faizleri düşürelim ki kredi talebi artsın mantığının işlemediğini veri zaten gösteriyor.
