26-27 Kasım tarihlerinde gerçekleşen İstanbul Ekonomi ve Finans Konferansı’nın ilk günündeki açılış panelinde Merkez Bankası eski başkanı Durmuş Yılmaz ile birlikte “Piyasaların etkinliği ve merkez bankacılığının rolü” konusundaki görüşlerimizi dile getirdik.
Etkin piyasa “fiyatların var olan tüm bilgiyi tamamen yansıttığı” piyasa olarak tanımlanıyor. Para politikası açısından etkin piyasa kritik önem taşıyor. Çünkü para politikası aracı kısa vadeli politika faizi iken yatırım ve harcama kararlarını belirleyen faiz uzun vadeli faiz ve bu da merkez bankası tarafından değil piyasalar tarafından belirleniyor.
Kısa vadeli politika faizinin uzun vadeli piyasa faizini etkileyebilmesi büyük ölçüde uzun vadeli beklentilerin yönlendirilmesiyle gerçekleşiyor. Uzun vadeli beklentiler ise piyasalarla kurulan etkili iletişimin bir sonucu.
Aydınlığa doğru...
Para politikasının gizlilik içinde yürütüldüğü “karanlık” dönemin en büyük avantajı zamanın İngiltere Merkez Bankası Başkanı Norman’ın “Never explain, never excuse” yani “Açıklama yapmazsan özür dilemek zorunda kalmazsın” sloganıyla özetlenebilir. Ancak para politikasının izleyeceği patika hakkında bilgi verilmeyen bu ortamda merkez bankalarının uzun vadeli faizleri etkileyebilme becerisi oldukça sınırlıydı.
1990’lar merkez bankalarının uyanışına ve para politikasının giderek aydınlanmak ve şeffaflaşmak suretiyle uzun vadeli beklentileri şekillendirmeye başlamasına şahit oldu. Para politikası hedefleri ve bu hedeflere ulaşmak için orta ve uzun dönemde atılması düşünülen adımlar piyasalara net bir şekilde anlatılmaya başlandı. Bu sayede daha merkez bankası politika faizini değiştirmeden uzun vadeli faizleri istenen yönde değişmeye başladı.
Şeffaflık ortamında merkez bankasının enflasyonla olan mücadelesinin samimiyetine inanan piyasalar enflasyonist baskılar oluştuğunda merkez bankasının faiz artıracağını varsayarak uzun vadeli faizleri yükseltmeye başlıyorlar. Bu şartlarda piyasalardaki sıkılaştırma çok daha hızlı gerçekleştiğinden politika faizinde daha az bir fiili sıkılaştırmayla enflasyon hedefi tutturulabiliyor.
Kredibilite önemli
Piyasaların etkinliğinin artırılabilmesinin ön şartı merkez bankasının kredibilitesinin korunması. Kredibilite zor kazanılan ve kolay kaybedilen bir kavram.
Piyasaların merkez bankasının verdiği mesajları ciddiye alıp bu mesajlar doğrultusunda fiyatlama yapması için para politikasının net olması, sözünde durması, erişilebilir hedefler koyması çok önemli. Bu konuda hükümete düşen görev ise merkez bankası bağımsızlığını zedeleyebilecek yorum ve uygulamalardan kaçınması.
