Malik Aksel’in “Masal ve Resim”i

Bir yazarı tam olarak tanımanın yolu bence bütün eserlerini yazıldığı sırayla okumaktan geçiyor. Böylelikle yazarın katettiği yolu, ilgi alanlarını, üslubundaki değişimi tahlil etmek mümkün oluyor. Bazen de bir kitabevinde dikkatinizi çeken yeni çıkmış bir kitabını okuduğum yazarın daha sonra bütün eserlerini okumak da şahsen izlediğim yollardan biri.

Benim gerçek anlamda Beşir Ayvazoğlu’yla tanışmam da “Ateş Denizi” isimli muhteşem romanıyla oldu. 2013 yılıydı. O tarihten sonra Ayvazoğlu’nun neredeyse bütün kitaplarını okudum. Daha sonra da yazarın yayına hazırladığı eserlere sıra geldi. Ressam olarak bildiğim, tanıdığım, üslubunu çok beğendiğim Malik Aksel’in yazıları ve kitaplarıyla tanışmam da bu vesileyle oldu. Malik Aksel’in kitapları, Beşir Ayvazoğlu’nun kitapları gibi Kapı Yayınları’nca neşrediliyor.

Adeta bir okul

“Masal ve Resim” de geçtiğimiz günlerde gene Kapı Yayınları’nca neşredilen bir Malik Aksel kitabı. Bu kitaba geçmeden önce Malik Aksel’in hayatından kısaca bahsetmek istiyorum. Ressamın hayatına dair detaylı bilgi isteyenlere Beşir Ayvazoğlu’nun “Malik Aksel Evimizin Ressamı” başlıklı kitabını hararetle tavsiye ediyorum.

Malik Aksel 1901 yılında Selanik’te dünyaya gelir. Balkan Harbi sonrası ailesiyle beraber İstanbul’a gelirler. 1918 yılında Darülmuallimin’e başlar ve 1921’de buradan mezun olur. Bir dönem Şile’nin Kayagöz köyünde ilkokul öğretmenliği yapar. 1928’de devlet tarafından Almanya’ya, Berlin Yüksek Resim Öğretmen Okulu’na gönderilir. 1932’de Ankara Gazi Terbiye Enstitüsü Resim-İş Bölümü’nde resim ve sanat tarihi dersleri verir. Cumhuriyet Halk Partisi tarafından düzenlenen “Ressamların Yurt Gezisi” kapsamında 1939’da Sivas’a, 1942’de Denizli’ye gider. Resim ve sanat öğretmenliğinden 1968’de emekli olur. Görev süresinin son 17 yılını İstanbul Eğitim Enstitüsü’nde geçirir. 15 Şubat 1987’de İstanbul’da vefat eder ve Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedilir.

Hayatı boyunca çok sayıda karma sergiye katıldı, kişisel sergiler açtı. Sanat eleştirmenlerince, uyguladığı suluboya teknikleriyle adeta bir ekol olarak değerlendirilmektedir.

“Masal ve Resim”le birlikte Malik Aksel’in bütün yazılı eserleri kitaplaşmış oldu. Bu kitap sanatçının kitaplarına girmeyen, dergilerde kalmış yazılarından oluşuyor. Son zamanlarda sıklıkla “yerli ve milli sanat” konuları gündeme geldiği için Malik Aksel’e biraz daha dikkatli bakmak gerektiğine inanıyorum. Bu kitaptaki konu başlıklarına bakarsak niçin bu tavsiyede bulundığum daha kolay anlaşılacaktır: Türk Resim Sanatı; Yeni Hayaller, Yeni Şekiller; Masal ve Resim; Bir Yılbaşı Gecesi; Eski ve Yeni İstanbul; Plastik Düşünce.

1933’ten başlayıp 1977’ye kadar devam eden bu yazılar bütünü sanatçının diğer eserleriyle birlikte ele alındığında “sanatımız”ı anlamamız için son derece önemli bir yere sahip. Önemli lakin gerekli ilgiyi gördüğünü söylemek mümkün değil. Sanat alanındaki söylemlerin çoğu maalesef icraate geçemiyor.

Gerekli adımlar atılmalı

Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın defalarca kültür-sanat alanında başarısız olduğumuzu belirtmiş olmasına rağmen bu alanda hâlâ gerekli adımların atılmasını bırakın, bir çaba sarf edildiğini söylemek dahi zor. Bunun en önemli nedeni sanat ve kültürün ayrımının yapılamıyor olması ve sanatın ekonomik boyutunun göz ardı edilmesi. Bu konu ise ayrı bir yazıda ele alınması gereken bir husus olarak şimdilik burada kalsın. Bunu 3-5 Mart tarihlerinde yapılacak olan Milli Kültür Şurası’ndan sonra değerlendirmek daha iyi olabilir.