Fesatlık vergisi!

Devletin herhangi bir işi piyasa mekanizması aracılığıyla yaptırması veya malı piyasadan satın alması bazı durumlarda gereklilik taşıyabiliyor. Özellikle uzmanlaşmanın belirgin olarak gerektiği alanlarda bu neredeyse zorunluluk haline gelebiliyor. Bazı istisnalar dışında bu tür işlerde ihale yapılıyor.

İhale yoluna başvurulmasının temel nedeni, rekabet koşullarından yararlanarak kaliteli mal veya hizmetin düşük maliyetle sağlanması. Görünürde son derece mantıklı olan bu yaklaşım, çoğu zaman tam tersi sonuçlar ortaya çıkarabiliyor. Bunun en önemli nedenlerinden birisi de ihaleye fesat karıştırılması.

Cezası ağır

İhaleye fesat karıştırılması suçunu işleyenlere, yapılan yargılama sonunda 5 yıldan 12 yıla kadar hapis cezası verilebiliyor. İhaleye fesat karıştırılması nedeniyle kamu kurum veya kuruluşu açısından zarar meydana gelmiş olması halinde bu ceza yarım misli artırılıyor.

İhaleye fesat karıştırılması suçunu oluşturan fiiller Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesinde düzenlenmiş durumda. Suç sayılan fiillerden ikisi vergi açısından da önemli. Bunlar:

“Cebir veya tehdit kullanmak suretiyle ya da hukuka aykırı diğer davranışlarla, ihaleye katılma yeterliğine veya koşullarına sahip olan kişilerin ihaleye, ihale sürecindeki işlemlere katılmalarını engellemek.”

“İhaleye katılmak isteyen veya katılan kişilerin ihale şartlarını ve özellikle fiyatı etkilemek için aralarında açık veya gizli anlaşma yapmaları.”

Vergiye tabi

Gelir Vergisi Kanunu’nun “Arızi Kazançlar” başlıklı 82. maddesinin birinci fıkrasının 2 numaralı bendinde “.....İhale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen hasılat” gelir vergisine tabi “arızi kazanç” olarak belirtilmiş.

Yasa hükmüne göre, arızi kazanç olarak belirtilen “ihaleden çekilme karşılığı” alınan paranın, müteahhitler arasındaki deyimle “çıkmaların”, elde edildiği tarihi izleyen yılın 1-25 Mart tarihinde yıllık gelir vergisi beyannamesi vermek suretiyle, beyan edilmesi gerekiyor.

Ayrıca, bu işlere aracılık edildiğinde de aracılık yapan kişi açısından elde ettiği hasılat aynı maddenin birinci bendine göre arızi kazanç sayılıyor.

Ödeyen yok

İhaleden çekilme, yani ihaleye fesat karıştırma karşılığı sağlanan kazançlar üzerinden alınması gereken “fesatlık vergisini” beyan edip ödeyene şimdiye dek rastlanmadı. Anlayacağınız, kanundaki bu düzenleme “dekor” olarak duruyor.

Beyan edilmeyişinin en önemli nedeni, yapılan işlemin suç oluşturması. İhaleye fesat karıştırma suçuyla ilgili olarak Türk Ceza Kanunu’nda “etkin pişmanlık” konusunda bir düzenleme yer almıyor. Yani, böyle bir bildirimde bulunulduğunda kişi kendini ihbar etmiş oluyor.

İhaleye fesat karıştırılması suçu ve karşılığında verilecek ceza, hem alan hem de veren açısından söz konusu. Ayrıca, ihalenin iptali veya sözleşme yapılması halinde sözleşmenin feshi ile karşı karşıya kalınabiliyor.

SORU-CEVAP

- Size bir sorum olacak. Ben emekli öğretmenim, 2000 TL maaş alıyorum. Annemden kalan bir tarlam var. Bu sene 7000 TL, geçen sene 5470 TL kira aldım. Evlerden alınan kira gelirinden 3.900 TL düşüleceğini yazıyorsunuz. Acaba ben de tarlanın kirasından 3.900 TL düşecek miyim? Düştükten sonra geri kalan paranın yüzde kaçını vergi olarak vereceğim? (Tuna T.)

Söz konusu 3.900 TL istisna gayrimenkullerin “konut” olarak kiraya verilmesi halinde uygulanıyor. İşyeri, tarla ve benzeri şekillerde elde edilen kira geliri için istisna uygulanmıyor. Tarla kiralarından varsa belgeli giderlerinizi düşeceksiniz. Belgeli gideriniz yoksa toplam kira bedelinin dörtte birini gider olarak düşebilirsiniz. Kalan net miktar üzerinden yüzde 15’ten başlayan oranda vergi ödemeniz gerekiyor.

***

- Babam üzerine kayıtlı evi için kira bedeli olarak aldığı 900 TL üzerinden beyanname veriyordu. 2014 senesi ocak ayında vefatı sonrası annem (%25), ben (%37.5), ablam (%37.5) oranında pay sahibi olduk ve 2014 tarihinden sonra beyanname vermedik. 2015 senesinde ablam vefat etti. Onun payı 1 çocuğuna ve kocasına kaldı. Bu durumda beyanname verme durumu nasıl olacak? Devlete nasıl bir bildirim yapmalıydık? (M. Kayalı)

Alınan kiranın aylık mı yıllık mı olduğunu belirtmemişsiniz. Beyanname verip vermeyeceğinizi anlamanız için mirasçılara payları oranında düşen yıllık kira bedeliyle ilgili yıldaki istisna tutarını karşılaştırmanız gerekiyor. İstisna rakamları; 2014 yılı için 3.300 TL, 2015 yılı için 3.600 TL, 2016 yılı için 3.800 TL ve 2017 yılı için 3.900 TL. Eğer kişinin payı bu değerleri aşmıyorsa beyanname verilmesine gerek yok. Aşıyorsa beyanname verilmesi gerekiyor.

***

- Toplumu bilgilendirici çalışmalarınızdan dolayı öncelikle teşekkürü bir borç bilirim. Aylık 1000 TL kira vermekteyiz. Evi eşyalı olarak kiraladık 6 aydır oturuyoruz. Ev sahibi vergi vermeli mi? İş için buradayız. Bakü’de yaşamaktayız ve eşim Azeri. Eşimin adına kayıtlı Azerbaycan plakalı bir araçla ülkemize giriş yaptık. 3 aylık vize verdiler araç için ancak 6 ay oldu çıkış yapmadık. Zira işim bitmedi ve küçük çocuğumuz olduğu için eşimi de tek gönderemedim. Eşime bu sürede 2 yıllık oturum 99 ile başlayan TC no aldık. Bilmek istediğim, geri dönerken gümrük çıkışında nasıl bir ceza uygulanacak, ne yapmam gerekir?

Ev sahibiniz elde ettiği kira geliri için mart ayında beyanname verecek ve vergisini ödeyecek. İkinci sorunuz doğrudan gümrük mevzuatıyla ilgili. Gümrük konusunda uzman değilim. Bildiğim kadarıyla, çıkışta 150 dolar civarı bir ceza ödemeniz gerekecek. Yine de bir gümrük uzmanına sormanızı öneririm.

ŞAKA GİBİ
Olmayan defterin cezası da artırıldı

Günlük Kasa Defteri ile Günlük Perakende Satış ve Hasılat Defterinin işyerinde bulundurulmaması, günü gününe kayıt yapılmaması veya ibraz edilmemesi hali için özel usulsüzlük cezası öngörülüyor (VUK 353/4). Ceza tutarı 2017 yılı için 210 TL olarak belirlenmiş durumda. İşin ilginç yanı ise bu defterlerin tasdik ve tutulma zorunluluğunun 1.1.1999 tarihinde kaldırılmış olması…

GÜNÜN SÖZÜ

Dünyanın en büyük cezaevi cahil insanın kafasının içidir. (Montaigne)