Prof. Dr. Metin Taş

Beyan edilecek kira, konut kira geliri ise önce 3 bin 800 TL istisna düşülecek. Ancak ticari, zirai ve mesleki kazancını yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olanlar bu istisnayı düşmeyecek.

Götürü gider usulünü seçenlerden; konut kira geliri beyan edenler istisna düşüldükten sonra kalan tutarın, işyeri kira geliri beyan edenler ise brüt işyeri kira gelirinin yüzde 25’ini, götürü gider olarak indirecek.

Gerçek gider yönteminin seçilmesi halinde, konut kira geliri istisnasına isabet eden gider tutarı indirilemiyor. Bu nedenle, konut kira geliri sahipleri önce gider toplamının istisna tutarına isabet eden kısmını hesaplayacak. İstisnaya isabet eden kısım hariç, gerçek gider tutarını indirim konusu yapacaklar. İşyeri kira geliri elde edenlerde istisna uygulaması söz konusu olmadığı için kira gelirlerinden, gerçek gider tutarının tamamını indirebilecek.

Giderlerin düşülmesinden sonra kalan miktar, üzerinden vergi hesaplanacak tutar (vergi matrahı) olacak. Bu tutar üzerinden, yüzde 15’ten başlayan gelir vergisi tarifesine göre, ödenecek vergi hesaplanacak.

36.000 lira kira geliri olan üste iade alacak

ÖRNEK 1: Bahattin Şakrak, 2016 yılında 36.000 TL işyeri kira geliri elde etmiş, kira

Konutlardan elde edilen kira gelirleri beyan edilmez veya eksik beyan edilirse, konut kira geliri istisnasından yararlanılamaz. Beyan edilmesi gereken kira gelirinin bildirilmemesi halinde, mükellef adına iki kat birinci derece usulsüzlük cezası kesilir ve kira geliri takdir komisyonunca takdir edilir.

Takdir edilen gelir üzerinden, gelir vergisi ile verginin bir katı tutarında vergi ziyaı cezası kesilir. Ayrıca, gecikilen her ay için yüzde 1,40 oranında gecikme faizi talep edilir.

Bu şekilde tahakkuk eden vergi, ceza ve gecikme faizi, tahakkuk tarihinden itibaren bir ay içinde ödenir. Ödenmediği takdirde, vergi dairesince, geciken her ay için (ay kesirlerine isabet eden gecikme zammı günlük olarak hesaplanır) ayrıca yüzde 1,40 oranında gecikme zammı hesaplanmak suretiyle cebren tahsili yoluna gidilir.

Elden ödenir mi?

Yaklaşık 9 yıl önce yapılan düzenleme ile elden kira ödeme devri kapandı. 500 TL ve üzerindeki konut kiraları ile tutar sınırlaması olmaksızın işyeri kiralarının banka veya PTT aracılığı ile ödenmesi gerekiyor. Kiranın banka veya PTT’ye kiralayan adına yatırıldığı tarihte kira bedeli tahsil edilmiş sayılır.

Kira bedelinin kiralayan (mal sahibi) adına icra dairesine

2016 yılında hem konut, hem de üzerinden vergi kesintisi yapılmış işyeri kira geliri elde edenler açısından 30 bin TL’lik beyan sınırının hesaplanmasında, konut kira gelirinin 3 bin 800 TL’lik istisna tutarını aşan kısmı ile brüt (vergi kesintisi öncesi) işyeri kira gelirinin toplamı dikkate alınacak.

Konut kira gelirinin 3 bin 800 TL’yi aşan kısmı ile işyeri kira gelirinin toplamı 30 bin TL’yi aşıyorsa hem konut hem de işyeri kira geliri beyan edilecek. Aşmıyorsa, işyeri kira geliri beyannameye dahil edilmeyecek, sadece 3 bin 800 TL’yi aşan konut kira geliri beyan edilecek.

Örnek 1: Kamil bey 2016 yılında 6 bin TL konut kira geliri, 25 bin TL vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde etmiş olsun. Kamil beyin konut kira gelirinin 3 bin 800 TL’si gelir vergisinden müstesna olup, geri kalan 2 bin 200 TL ile işyeri kira gelirinin toplamı 27 bin 200 TL olur. Bu tutar 30 bin TL’yi aşmadığından, Kamil bey işyeri kira gelirini beyannameye dahil etmeyip, sadece konut kira gelirini beyan edecek.

Örnek 2: Mete bey 2016 yılında 3 bin 500 TL konut kira geliri, 28 bin TL vergi kesintisine tabi tutulmuş işyeri kira geliri elde etmiş olsun. Konut kira geliri 3 bin 800 TL’lik

Gelir vergisi açısından mart ayı önemli bir ay. Bu yüzden de halk arasında, “Mart ayı, dert ayı” deyimi kullanılıyor. Gelir vergisine tabi gelir elde edenler bu gelirlerini izleyen yılda beyan edip vergilerini ödemek zorunda.

Tüccar, esnaf, sanayici ve serbest meslek erbapları vergisel ödevlerini yerine getirirlerken, meslek mensuplarından yardım ve destek alırken; kira geliri elde eden, küçük birikimlerini değerlendirerek mevduat faizi, yatırım fonu, tahvil ve bono geliri elde eden, gayrimenkulünü satan memur, işçi, emekli ve diğerleri ödevlerini genellikle ‘el yordamıyla’ yerine getiriyor.

Vergi mevzuatının karmaşık hükümleri nedeniyle, mükelleflerin kanunlarla verilen görevlerini yerine getirmemesi veya da eksik yerine getirmesi sıkça rastladığımız bir durum. Bunun sonucunda da ceza sorumluluğu ile karşı karşıya kalması söz konusu olabiliyor. Bazen de yasalardaki kolaylıkların farkında olmadıkları için, fazla vergi ödemeleri söz konusu olabiliyor.

Bugünden itibaren; 2016 yılında elde edilen kira, temettü, kar payı, borsa, mevduat faizi, yatırım fonu, devlet tahvili, hazine bonosu ve ücret geliri, gayrimenkul satış kazancı gibi gelirlerin vergilendirilmesi konusunu herkesin

Gayrimenkul alım-satımı, günlük yaşamda sıklıkla karşılaşılan bir olay. Değişik nedenlere bağlı olarak ev, işyeri, arsa ve benzeri gayrimenkuller alınıp satılıyor...

Özellikle piyasanın sıkışık olduğu zamanlarda nakit ihtiyacının karşılanması için gayrimenkullerin satışı yoluna gidilebiliyor. İşte burada okurlarımızın dikkatini çekmek istediğimiz ince bir nokta var. Eğer konu yeterince bilinmiyorsa gayrimenkul alıp satanların ileride vergi sürprizi ile karşılaşması mümkün...

Harç ‘bin’de 40

Gayrimenkullerde mülkiyet tapu siciline tescille kazanılıyor. Tapu siciline yapılan tesciller için tapu harcı alınıyor. Gayrimenkul satışlarının tapuya tescilinde satış bedeli üzerinden toplam binde 40 harç alınıyor. Kanuna göre bu harcın yarısı olan binde 20’sini alıcının, diğer yarısını da satıcının ödemesi gerekiyor.

Gayrimenkul alışlarında en çok karşılaşılan durum, daha az tapu harcı ödemek amacıyla alış bedelinin düşük gösterilmesidir. Yasaya göre tapu harcı alıcı ve satıcıdan ayrı ayrı alındığından, bedelin düşük gösterilmesi her iki tarafın da çıkarına gibi gözüküyor.

Tapuda bildirilecek değer konusunda tek kısıt, emlak vergisi değeri. Yani tapu harcı, emlak vergisi değerinden az olmamak

Okurlarımızdan gelen iletilerden, KDV iadesi konusunun yeterince kavranamadığı anlaşılıyor. Bu nedenle genel olarak KDV iadesi konusunu ele almakta yarar görüyoruz.

KDV’nin yapısında yer alan indirim ve mahsup mekanizması, son tüketici dışındakilerin üzerinde vergi kalmamasını amaçlıyor. Üretim-dağıtım zincirinin arasında yer alan birimler ödediği vergiyi tahsil ettiği vergiden düşerek verginin üzerlerinde kalmasını engellemeye çalışırlar. Anlayacağınız, KDV’de amaç vergi yükünün son tüketicinin üzerinde kalmasıdır.

Ancak çeşitli nedenlerle bu her zaman mümkün olamıyor. Bazı faaliyet türlerinde mal veya hizmetin satışında KDV uygulanmıyor ya da düşük oranlı KDV uygulanıyor. İşte bu tür durumlarda satıcı kendisinden önceki aşamada yüklendiği KDV’yi yansıtamıyor. Yani vergi üzerinde kalıyor. Bazen de alıcı yasal zorunluluk gereği KDV’nin bir kısmını satıcıya ödemez; onu adına vergi dairesine yatırır. İşte bütün bu durumlarda KDV iadesi söz konusu oluyor. Bu durumların tamamını kapsamak üzere, “iade hakkı doğuran işlemler” ifadesi kullanılıyor.

Yürürlükteki mevzuatımıza göre iade hakkı doğuran işlemler oldukça fazla sayıda. Bunlardan bazıları:

İhracat istisnası,

Liman ve havaalanı

Otomobil alım satımı günlük yaşamın olağan işlemleri arasında yer alıyor. Kış olmasına rağmen model takıntısı olanlar araçlarını yenilemenin peşine düşmüş durumdalar. Bu amaçla sahibi bulunduğu aracı elden çıkararak yenisini alıyorlar.
Kuşkusuz, aracını satanların tamamı yenilemek amacıyla satmıyor. Başta ekonomik sıkıntılar olmak üzere pek çok nedene bağlı olarak araçların elden çıkarılması söz konusu olabiliyor. İşte bu noktada, elden çıkarılan aracın devredilme biçimi önem kazanıyor.
Noter satışının önemi
Motorlu taşıtlarda mülkiyet trafik siciline tescille kazanılıyor. Satın alınan bir aracın trafik siciline tescili için satış veya devir işleminin noterden yapılması gerekiyor.
Özellikle ikinci el aracın birden fazla el değiştirmesi söz konusu olduğunda, noter satışı yapılmadan işlem yapılmasına sıklıkla rastlanıyor. Bu durumda taşıt sahibi ile taşıtı fiilen devralan arasında basit bir sözleşme yapılıyor. Halk arasında bu sözleşmelere “helvacı kâğıdı” deniliyor.

Vergilerin devlet açısından taşıdığı önem, vergi ödememe yönündeki çabalara karşı çeşitli önlemler alınmasını gerektiriyor. Bunlardan birisi de vergi kaçakçılığını haber verene ikramiye ödenmesi. “İhbar” sözcük olarak sevimsiz gelse de ihbarın giderek yaygınlaştığını gözlemliyoruz.

Vergi kaçakçılığını ihbar edene ikramiye verilmesi yeni bir uygulama değil. Konu 1931 yılında çıkarılan 1905 sayılı “Menkul ve Gayrimenkul Emval İle Bunların İntifa Haklarının ve Daimi Vergilerin Mektumlarını Haber Verenlere Verilecek İkramiye Hakkında Kanun”la düzenlenmiş.

Şartlar nedir?

İhbar, Maliye Bakanlığı veya bağlı herhangi bir birime yapılabiliyor. Yapılan her ihbara ikramiye ödenmesi söz konusu değil. Öncelikle muhbirin kendisini gizlememesi gerekiyor. Adı soyadı, imzası ile iş veya ikametgâh adresi bulunmayan veya yanlış isim ve adres bulunan ihbar dilekçeleri işleme konulmuyor.

İhbar dilekçesinde somut bilgilerin olması gerekiyor. Somut olmayan; “Vergi kaçırmaktadır”, “Sahte fatura kullanmaktadır”, “Eksik kazanç beyan etmektedir” gibi genel, yeterli bilgi ve belge içermeyen ihbar dilekçeleri işleme konulmuyor.

İkramiye ödenmesi için ihbar konuları ile vergi incelemesi sonunda bulunan matrah