Soru: Global krizi kim çıkardı? Cevap: Amerikan bankaları. Soru: Krizden kim en kârlı çıktı? Cevap: Amerikan bankaları.
Lehman Brothers gibi kriz sırasında ruhunu teslim eden veya Merril Lynch gibi yutulan birkaç finans kurumunu saymazsak Amerikan bankalarının keyfi yerinde.
Amerikan hazinesi geçen ekim ayından başlayarak üç ayda büyük küçük, ihtiyacı var yok demeden bankalara para akıttı. “İstemem” diyen bankalar Hazine’nin emriyle para almak zorunda kaldılar.
Goldman Sachs ve Citigroup dahil sekiz büyük banka 125 milyar dolar aldı. Bazı banka olmayan şirketler de yardımdan faydalandı.
Ama bankaların neden olduğu kriz nedeniyle zora giren şirketlerin çoğu, işsiz kalanlar, borçlarını ödeyemez duruma gelenler, gelirleri düşenler Hazine’den yardım almadılar, durumlarını düzeltemediler.
İşin doğası bu. Banka isen hazineden para alırsın.
Yeryüzünde bankaların batmasına kayıtsız kalabilecek hükümet yoktur. Eğer bankaların batmasına seyirci kalmak ile onları kurtarmak arasında bir seçim yapmak gerekirse seçim her zaman kurtarma yönünde olacak.
Banka değilsen hava alırsın. Bu da dünyanın her yerinde geçerli olan, istisnaların kaideyi bozmadığı, bir başka kuraldır.
Dev ikramiyeler geri dönüyor
Amerika’da (ve Avrupa’da) büyük banka kârları, halkı illet eden dev ikramiyeler de geri dönüyor.
Krizin başında Washington’un bankaları disipline edecek kararlar alacak kurumlar kuracağı ümit ediliyordu. “Batmalarına izin verilemeyecek kadar büyük” bankalar bölünüp küçültüleceklerdi.
Ama geç kalındı. Okyanusun her iki yakasında finans sektörü lobicilerini devreye soktu ve herhangi anlamlı bir önlem alınmasını şu ana kadar önledi.
Bankacılar “Kural getirirseniz yaratıcılığımı boğarsınız” diye bağırıyorlar. “Finans kuralcı olmayan ülkelere göçer. Hem iş hem gelir kaybına uğrarsınız.”
Bunun yanında başka bir önemli gelişme daha var. Büyük Amerikan bankaları devletten aldıkları yardımı geri ödeyip Fed’in (Hazine) boyunduruğundan kurtulmak istiyorlar. Çünkü biliyorlar ki yardım ceplerinde oldukça istedikleri gibi at oynatamazlar. İstedikleri kadar ikramiye alıp dağıtamazlar.
Aralarında Goldman Sachs, JP Morgan Chase ve American Express’in olduğu dokuz büyük Amerikan bankası borçlarını geri ödemek üzere Hazine’den yeşil ışık aldı. Citigroup ve Bank of America gibi ağır hastalara da okey deneceği günler uzak değil.
Parti yeniden başlayacak, hatta bazılarına göre, başladı bile. Bankalardan kaynaklanan yeni bir krizin ufukta belirmeye başladığını öngörenler bile var.
Hoş değil mi?
