Hükümet Ilısu Barajı’nı neden ısrarla ihalesiz gerçekleştirmek istiyor? Barajı gerçekleştirecek olan Çevre Bakanlığı’na göre, proje “dış kredilidir”, bu nedenle ihale yapılmasına gerek yoktur. Bakanlık Ilısu ile ilgili bir dava Danıştay’da görüşülürken mahkemeye sunduğu dilekçede de aynı beyanda bulundu.
Ancak bu beyan doğru değildir.
Bir projenin dış kredili olması ihalesiz gerçekleştirilmesini gerektirmez. “Dış kredili projeler ihalesiz gerçekleştirilir” şeklinde bir yasa yoktur. Bakanlığın dış krediyle gerçekleştirdiği birçok barajda ihaleye çıkılmıştır.
Dış kredi Hazine’ye ve belirli bir projeye verilir, şirketlere değil. Borç devletin borcudur. Hükümetin bu borcu alıp projeyi ihaleye çıkmasını engelleyecek hiçbir neden yoktur. Paşa gönlünden başka.
Kredi açan devletler “İhale açmayın, işi de şu Türk şirketlerine yaptırın, aksi takdirde kredi yok” demezler. Onları ilgilendiren, krediyle kendi ülkelerinden mal alınması, işin bir bölümünün kendi firmalarına yaptırılmasıdır. Gerisi umurlarında değil.
Ama bir an dış krediyi ihale yapmamak için geçerli bir neden sayalım.
Ilısu’nun üçte bir kadarı Almanya, Avusturya ve İsviçre kredileriyle gerçekleştirilecekti. Ancak bu ülkeler caydılar ve kredilerini geri çektiler.
Kredi yerli bankalardan
Bu da bakanlığın kendisinin icat etmiş olduğu “dış kredi” bahanesini ortadan kaldırmış oldu.
Proje finansmanının tamamı gibi Türk bankaları tarafından yapılacak.
Yerli bankalardan alınacak krediyle yapılacak bir baraj, nasıl ihalesiz yapılabilir?
“Buna yasalarda bir destek, dayanak, açıklık bulmak olanaksızdır” diyor bu konuda konuştuğum bir uzman.
“Haydi diyelim ki ‘dış kredi bulmak için’ ihalesiz yapmak zorunda kaldık diye Danıştay’ı kandırmışlar” diyor bir başka uzman. “Şimdi ortada dış kredi de yok. Bu durumda ihalesiz is çevirmek için bahane de kalmıyor demektir. Ya ayrı bahane üretmeleri lazım ya da bu işin yasal olmadığını kabul etmeleri.”
Geldiğimiz aşamada bakanlığın Ilısu Projesi’ni ihaleye çıkmaksızın istediği bir özel girişimci grubuna vermesi hukuksuzdur.
Hukuksuz olmaktan başka, şaibelidir. Rekabet ilkesine ve girişimde bulunma özgürlüğüne, açıklığa ve saydamlığa aykırıdır. Maliyetin şişirilmesine, Hazine’nin zarara sokulmasına neden olacaktır. Mukavelenin ucunun açık olması zararı astronomik boyutlara ulaştıracak.
İhalesiz iş vermek rekabet ortamının dışında gerçekleşmiş sayılır ve meşruiyeti her zaman sorgulanmaya açıktır.
MHP’li Adana Belediye Başkanı’nın aleyhindeki yolsuzluk iddialarını “sütten çıkmış ak kaşık” havasına bürünmek için bir fırsat olarak kullanmaya hazırlanan AKP’nin bunu hatırlaması iyi olur.
