Kasetin geri dönüşü
Geçenlerde Metallica’nın neden ‘72 Seasons’ albümü çıkmadan plak fabrikası satın aldığını anlatırken, plağın geri dönüşünü rakamlarla anlatmıştım. ABD’de ilk kez plak satışları CD satışlarını solladı. Fiziksel satış alanında önemli bir dönüşümdü bu. Geçenlerde Londra kaynaklı başka bir bilgi edindim. Kaset satışlarında da büyük bir artış var. BPI (British Phonograhpic Industry) tarafından açıklanan rakamlara göre mesela 2003’ten sonra ölen kaset 2022’de geri gelmiş gibi duruyor. Birleşik Krallık’ta 2012’de 3 bin 823 adet kaset satılmış. 2022’de bu rakam 195 bin. Bu artış neden yaşandı? Pek çok açıklaması var.
2022’de kaset formatında da yayınlanan üç önemli albüm var. Arctic Monkeys’in ‘The Car’ albümü, Harry Styles’ın ‘Harry’s House’ albümü ve Florence and the Machine’in ‘Dance Fever’ albümü. 195 bin adetlik kaset satışında bu çok satan üç albümün payı var. Ayrıca 20 kadar çok satan 2022 tarihli yeni albümün kaset formatında yayınlanması da rakamı 200 binlere taşımış.
Peki, bu yeni albümler durup dururken neden kaset formatında basılmaya başlandı? Bunun nedeni eski ve ikinci el kaset satışlarında son yıllarda gözlenen artış. Özellikle pandemi sonrası kaset ve plak satışlarının arttığı kaydediliyor. Eskiden sadece ikinci el eski albümler alınıp satılırken, yeni kaset çıkarma alışkanlığı sadece alternatif ve indie camiada niş bir eylemken, yavaş yavaş genele yayılmaya başladı.
‘Ucuz ve az yer kaplıyor’
Çeşitli teoriler var. Kimileri genç kuşağın analog müzik nesnelerine ilgi duyduğunu söylüyor. Kimileri müzikle fiziksel bir bağ kurmanın önemini pandemiden sonra daha iyi anlayan bir müziksever profilinden söz ediyor. 24 saat ve aylar boyu evde kapalı kalmak insanları değiştirmiş görünüyor. Londra’da, Islington, Crouch End ve Shoreditch’te üç şubesi bulunan, benim de sık sık gidip, plak karıştırmayı sevdiğim Flashback Records’un sahibi Mark Burgess, genç müzik dinleyicisinin kasetleri koleksiyon nesnesi olarak görüp aldığını belirtmiş. Haklıdır... Stream platformundan bir şey toplayıp, biriktiremezsiniz ama kaset ya da plak biriktirebilirsiniz. Üstelik kaset plağa göre daha ucuz ve az yer kaplıyor. Bu da bir neden olabilir.
Kimilerine göre kasetin kolayca ileri geri sarılamaması da bir neden. Böylece şarkıları sanatçının istediği ve tasarladığı düzende çok fazla oynamadan dinliyorsunuz. Stream platformlarının size yeni şarkı önerme algoritmaları, karşınıza devamlı çıkardığı reklamlar ya da yeni öneriler müzik dinleme eyleminin kalitesini etkileyen şeyler neticede. Kasetin en zayıf yanı ses kalitesi. Kaliteli ses için geliştirilmiş bir ürün değil kaset. Pratik yanları yüzünden tercih edilmiş ve fiyatı yüzünden. Belki aynı özellikler bugün de para ediyordur.
Bunların hepsi bir yana gerçek şu ki bugün sadece sadık bir hayran kitlesi olan gruplar, ancak kaset ve plak satabiliyor. Yani bu fiziksel müzik nesnelerine rağbet nesnenin kendisinden çok hayran kitleleriyle ilgili. Tişört, çanta, plak, kaset... Hepsi birer ‘merch’ aslında. Yani grubun tescilli ürünleri. Hediyelik eşya ya da kendinize hediye edeceğiniz eşya.
Kasete rağbet artacak gibi duruyor, benden söylemesi. Nedeni de ses kalitesi değil dinleyici kitlesinin fiziksel temas ve ‘edinim’ ihtiyacı. Bu da tabii biraz sosyolojinin, biraz psikolojinin biraz da göstergebiliminin alanına giriyor.
Londra’da yılın kitabevi Minoa!
Geçen hafta İstanbul’daki gözlemlerime dayanarak ‘Kitabın ayak sesleri’ başlıklı bir yazı yazmıştım. Ayak sesleri Londra’dan da işitilmeye başlandı. Akaretler’de, bir nevi vaha, ıssız ada olarak gördüğüm bağımsız kitabevi Minoa, Londra Kitap Fuarı’nda ‘Yılın Kitabevi’ ödülüyle onurlandırıldı. Toplam dört ödülden biri bu, peki diğerleri neydi? Bloomsbury (İngiltere) ‘Sürdürülebilirlik’, Bonnier Books (İngiltere) ‘Yayıncılıkta Kapsayıcılık’ ve MacMillan ise ‘Audio’ (Sesli Kitap) dalında ödül aldılar. Hak edilmiş bu ödül için emeği geçen herkesi kutluyorum. Kitabevlerini ayakta tutan elbette okurlar ve kitap kurtları. O halde onlara da tebrikler.
