Gösterge Önce bütçe fazlasının nasıl elde edildiğine bakmak gerek. Tabii olması gereken faiz-dışı harcamaları belli bir disiplin altına almak.. 2006 yılında bütçe hedeflerinin nasıl aşıldığı biliniyor. Birincisi faiz-dışı harcamalar üzerinde hiçbir tasarruf yapılmadı. Rakam ortada: artış oranı yüzde 17! Yani enflasyonun üstünde. Bununla beraber bütçe açığı küçüldü ve faiz-dışı fazla arttı. Çünkü bu süreçte hem vergi gelirleri arttı, hem de vergi-dışı gelirler. Vergi gelirleri ekonomik canlanma sonucu KDV, ÖTV ve diğer ithalat vergileri gibi gelirlerden sağlandı. Vergi-dışı gelirler ise özelleştirmeden. Kısacası her iki gelir kalemi de geçici. Nitekim 2007'ye gelindiğinde iki gelir kaleminden biri (dolaylı vergiler) tökezlemeye başladı. Uzun yıllardır ilk defa Tayyip Erdoğan'ın başbakanlığı sürecinde, 2006 yılında, bütçe açığı bir önceki yıla göre çok ciddi ölçüde düzelme gösterdi. Bu gerçeği inkâr etmek mümkün değil. Ancak birçokları bunun mali disiplin sayesinde elde edildiğini düşünüyor. Oysa bu palavra! Çünkü ortaya çıkan faiz-dışı fazlalığın ardında çok farklı nedenler yatıyor. Durgunluk haliyle gelirlere yansıyor. Nitekim bu yıl bütçe gelirleri ilk 3 ayda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20 artsa da, vergi gelirleri yüzde 10 düştü. Mart ayında Oger şirketi bakiye borcunu peşin yatırmasaydı, Kemal Unakıtan büsbütün mahcup olacaktı! Çünkü bu yılın açığı geçen yıla göre tam 8 kat daha fazla olacaktı! Gelelim asıl mali disiplin kalemine: faiz-dışı harcamaların geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19 arttığı görülüyor. Bu aşırı bir reel artış. Yani seçim öncesi mali disiplinin bilinçli olarak bozulduğu görülüyor. Faiz-harcamalarına gelince... Geçen yılın aynı dönemine göre artış: yüzde 41,i aşıyor. Üstelik mayıs dalgalanmasının getirdiği faiz yükü büyük ölçüde bunun içinde değil. Hal böyle olunca da, bütçe geçen yılın ilk 3 ayında 1 milyar YTL fazla verirken, bu yıl ilk üç ayda 3,3 milyar YTL açık verildi. Yani bilmem farkında mıyız işler kötüye gidiyor! İlk üç aya bakıldığında geçen yıla göre bütçe açığının yüzde 218 arttığı görülüyor. Faiz-dışı denge ise yüzde 24 bozulmuş. Yılsonu hedefleri de şimdiden bir hayli sarsılmış.. Gerek geçen yıla baktığımızda, gerekse bu yılın bazı gelir kalemlerine baktığımızda bütçe gelirleri artık özel bazı satışlara dayandığı gözleniyor. Yani özelleştirme varsa bütçe düzeliyor, yoksa her taraf dağılıyor. Cari açığı yabancı sermaye ile (yani borçla) finans eden ekonomi yönetimi, bütçe açığını da özelleştirmeyle kapatıyor. Ancak her ikisi de sürdürülemez. Uzatmaya gerek yok: 2006'da mali disiplin yoktu ama hükümet şanslıydı, gelirler bol geldi. 2007'de ise vergiler düşüyor. Gerçi özelleştirme sürüyor, ama yetmiyor, açık büyüyor. Yarın geçmiş yıllara değineceğiz. Bu yıl konjonktür değişti BÜTÇE GERÇEKLEŞMELERİ Mar Ocak-Mart 2007 bütçe tah. 2007 içinde % 2007/2006 (%)Harcamalar 15.640.534 49.441.897 204.988.546 24.1 25.61- Faiz hariç harcama 11.661.529 33.475.107 152.042.522 22.0 19.2 Personel giderleri 3.404.677 11.192.386 43.669.799 25.6 25.2 Sosyal güv. kur. devlet primi 429.403 1.405.582 10.101.779 13.9 15.8 Mal ve hizmet alımları 1.396.979 3.461.013 15.587.406 22.2 31.2 Cari transferler 5.415.417 14.857.044 60.862.989 24.4 13.1 Sermaye giderleri 628.454 1.258.121 12.103.930 10.4 26.0 Sermaye transferleri 53.158 438.146 3.647.400 12.0 37.0 Borç verme 333.441 862.815 3.694.600 23.4 2.42- Faiz harcamaları 3.979.005 15.966.790 52.946.024 30.2 41.5Gelirler 20.481.266 46.109.441 188.158.954 24.5 20.3 Vergi gelirleri 11.330.468 33.947.374 158.267.374 21.4 -10.2 Teşebbüs ve mülkiyet giderleri 1.098.493 2.002.462 11.240.341 17.8 -93.6 Alınan bağış ve yard. ile özel gid. 68.112 225.887 589.716 38.3 -96.4 Faizler, paylar ve cezalar 2.119.270 4.052.213 15.454.092 26.2 4146.5 Sermaye giderleri 5.864.923 5.881.505 2.607.431 225.6 2742.9Bütçe dengesi 4.840.732 -3.332.456 -16.829.592 19.8 -801.4Faiz dışı denge 8.819.737 12.634.334 36116432 35.0 20354.5 hgunes@milliyet.com.tr
