Kamu kesiminin dış borçları ise milli gelir içinde küçülüyor. Ancak bu küçülmeye rağmen, kamunun da iç borçları artıyor. Oysa çok ciddi bir mali disiplin uygulandığı da gözleniyor. Her yıl milli gelirin yüzde 6.5'i kadar faiz dışı fazla üretilmeye çalışılıyor. Son 5 yıldır milli gelir içinde ortalama yüzde 5.9 kadar faiz dışı fazla üretilmiş. (Bu yıl belki bu yüzde 6.5'i de aşacak) Bu tasarrufların toplamı son 5 yılda 71.5 milyar doları buluyor. Bununla kamu borçlarının ödendiği malum. Oysa aşağıdaki ilk tabloda kamunun dış borçlarının azalmadığı görülüyor. Kamu dış borcu 2002 yılı düzeyinden aşağıda değil. Sadece milli gelir hızla büyüdüğü için ve döviz kuru sabit kaldığı için kamu dış borcunun milli gelire oranı hızla azalmış. Dış borçlar düzey olarak azalmadığına göre, 71.5 milyar dolarla iç borçların ödendiği akla geliyor.Fakat aşağıdaki tabloya bakıldığında da görülüyor ki, bu kadar ödemeye rağmen 2002 yılından bu yana milli gelir içinde iç borçların payı azalmamış. Net iç borç stoku 2002 yılında yüzde 46.3'müş, 2005 yılı sonunda da yüzde 46.8 olmuş. Hatta 2004'e göre artmış. Krizden bu yana dış borçların sürekli arttığı ve milli gelir içindeki payının yükseldiğini geçen hafta yazdık. Bu artışın daha çok özel kesimin aşırı borçlanma iştahından kaynaklandığını biliyoruz. Bunun nedenini anlamak güç değil. Ülkemizde borçlanma maliyeti çok yüksek. Bir yandan anti-enflasyonist politikalar izlenirken, diğer yandan iç borçları azaltmak elbette kolay değil. Faizin bir ucu fiyatlara fren yaparken, diğer ucu borca dokunuyor. Kimileri Merkez Bankası (MB) faizi düşürsün diyor. Ama dün Ercan Kumcu köşesinde yazmış; bono faizleri ile MB faizi arasında bire bir bağ yok. Konu son derece önemli. Çünkü Türkiye hâlâ yüksek borçlu ülkeler arasında sayılıyor. Borçlarma maliyeti yüksek 2002 2003 2004 2005 2006 Q1 2006 Q2 Kamu dış borcu 63.618 69.503 73.825 68.114 68.960 66.899 K. Dış Borç/GSMH % 32.1 % 21.9 % 17.4 % 8.5 (% 18.4) (% 20.6) 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Q2Toplam kamu net borç stoku (I-II-III-IV) 159.521 215.673 250.815 271.839 269.148 261.774I- Toplam kamu borç stoku (brüt) 189.314 256.811 296.866 331.721 348.439 367.212A- İç borç 125.458 154.798 201.319 233.864 257.535 260.480B- Dış borç 63.857 102.013 95.547 97.857 90.905 106.732Merkezi yönetim 55.746 92.837 88.420 92.046 86.738 102.872II- Merkez Bankası net varlıkları 22.854 25.375 24.733 27.891 30.793 44.948Net dış varlıklar -2.324 13.660 17.262 23.048 49.480 69.481III- Kamu mevduatı 4.757 10.808 12.388 18.674 30.470 39.689Merkezi yönetim 955 4.975 4.800 7.918 18.701 27.457Diğer kamu 3.802 5.833 7.588 10.756 11.769 12.232IV- İşsizlik Sigortası Fonu net varlıkları 2.182 4.954 8.929 13.317 18.029 20.802Net dış borç stoku 66.180 88.353 78.284 74.809 41.425 37.251Net iç borç stoku 93.340 127.321 172.531 197.029 227.723 224.523Net iç borç stoku % 52.9 % 46.3 % 48.4 % 45.9 % 46.8 % 50.1 hgunes@milliyet.com.tr
