Gösterge Tabii eğitimli olmak günümüzde sağlıklı olmak anlamına gelmiyor. Sağlık çok maliyetli hale geldi. Bu nedenle para da şart. Ancak para sağlık sorunu olduğunda gerekiyor. Sağlık sorunu yaşanmaması için özen göstermenin maliyeti ise çok düşük. Sürekli yağlı besinlerle beslenip sonra "Param olmadığından kolesterol sorunum hakkında bir şey yapamadım" demenin bir anlamı yok. Beslenmeye dikkat ederseniz, sağlıklı olursunuz. Bunun da pek bir maliyeti yok.ABD'de 1999 yılında geniş bir araştırma yapılmıştı. Bu araştırmada liseden atılanların 25-64 yaş arası ölüm oranlarında okulu bitirenlere göre 2 kat daha yüksek olduğu gözlenmişti. Bu yıl yapılan bir araştırmada ise (David Cutler ve Adriana Lleras-Muney) dört yıl daha fazla eğitim alanların 5 yıl içindeki ölüm oranlarında yüzde 1.8, kalp krizi olasılığında yüzde 2.16 ve diyabet olasılığında ise yüzde 1.3 düşüş sağlandığı görülmüştür. Atatürk, spora verdiği önemi anlatmak için, "Sağlam kafa, sağlam vücutta bulunur" demiş. Yani düşünce sağlığı için vücut sağlığının önemini vurgulamış. Ancak tersi de geçerli. İnsanların vücuduna ya da sağlığına bakması için böylesi bir bilince sahip olması gerekir. Bu da ancak eğitimle elde edilebilir. Dört yıl daha fazla eğitim alanların (yani üniversite mezunlarının) sağlık şikâyetleri yüzde 6 oranında düşerken, sağlık sorununa dayalı olarak işgünü kayıpları da yüzde 2.3 azalmaktadır. Bunların nedeni sorgulanabilir. Kuşkusuz sigara alışkanlığı, içki, beslenme tarzı, spor, uyuşturucu kullanımı, ev güvenliği, önleyici sağlık yöntemleri, eğitim düzeyi arttıkça olumlu yönde gelişiyor. Mesela Amerika'da sigara kullanımının eğitim düzeyi düşük kesimde daha yaygın olduğu biliniyor.İnsan sağlığı elbette son derece değerli. Çünkü bir yıllık eğitim bir Amerikalıya yaşam boyunda toplamda 80.000 dolar ek gelir sağlıyor. Bu da eğitimin getirisi hakkında bir başka boyut kazandırıyor. Yani bir insanı eğittiğinizde, aynı zamanda onun olası (gelecekteki toplam) gelirinde en az yüzde 15, en fazla da yüzde 55 ek yarar sağlıyor. Diploma kadar ömür Bütün bunların bir anlamı var tabii. Bir devlet eğitime para yatırarak aynı zamanda da sağlık harcaması ya da yatırımı yapmış oluyor. Kaldı ki, önleyici sağlık yöntemlerinin çok daha etkin bir sağlık hizmeti olduğunu bugün birçok tıp uzmanı ya da bilim adamı vurguluyor. Hele Türkiye gibi eğitim düzeyi düşük bir ülkede bu çok daha geçerli.Eğitim kalitesinin düşük olduğu, ortalama gelirin de gelişmiş ülkelere göre düşük olduğu bir ülkede bir yıllık eğitimin sağlayacağı marjinal sağlık yararı, eğitim kalitesinin yüksek olduğu ya da ortalama gelirin yüksek olduğu bir ülkeye göre çok daha fazla olacaktır. Diğer bir deyimle, okuryazar olmayan bir insanın 5 yıl okuması sonunda elde edilecek yarar ile lise mezunu birinin üniversite okumasıyla sağlanacak yarar aynı değildir. Birincisi çok daha yararlıdır. Diğer bir deyimle, eğitim ülkemiz için son derece önemli. Sadece ekonomi içinde değil, aynı zamanda da insan sağlığı için. Tek taşla birçok kuşu vuran en önemli kamusal hizmet eğitim. Türkiye'nin uzun vadeli çıkışı da orada... hgunes@milliyet.com.tr Daha çok kamu harcaması
