Tekrarla belirtelim; bundan böyle Japon yeni cinsinden borçlanma göreli olarak daha pahalı algılanacak. Gerçekte çok pahalı olmasa bile! ABD'de ise önceleri canlılık belirtileri üzerine faizlerin yükselmesinden endişe ediliyordu. Şimdi de durgunluk belirtileri rahatsızlık yaratıyor. Ancak mali piyasalardaki etkisi benzer. Tabii bu paradoksal bir durum. Son iki haftadır uluslararası piyasalardaki dalgalanmanın nereden kaynaklandığı, ne kadar süreceği ve hangi etkiler yaratacağı merak ediliyor. Dalgalanmanın kaynağı konusunda epeyce yazan çizen oldu. Japonya'da faizlerin yükselme beklentisinin güçlenmesi ve ABD'de durgunluk olasılığı küresel bir değişim rüzgârı estiriyor. Dünyanın en büyük ithalatçısında durgunluk bekleniyorsa da küresel olarak bundan etkilenmemek mümkün değil. En büyük ithalatçıya en fazla mal satan ya da en fazla yabancı sermaye çeken ülkeler haliyle en fazla da etkilenecekler. Bunun da başında Çin geliyor. Japonya'da canlanmayla ABD'de durgunluk belirtileri ters yönlü olsa da dünyada faizlerin artık eskiden olduğu gibi düşük düzeylerde kalmayacağı açıkça görülüyor. Bu apaçık küresel bir iklim değişikliği. Bu değişim olağanüstü sert ve radikal bir nitelikte olmasa da gelişmekte olan ülkelerde birkaç yıldan beri süregelen bahar havasının da değişeceği söylenebilir. Diğer bir deyimle, tüm dünyada mali piyasaların uçması nedeniyle şimdi sağlıklı bir düzeltme, ya da kâr tahsilatına geçildiği tezini kabul etmek kolay değil. Yaşanan, kuşkusuz daha öte bir şey. Bu nedenle, her şeyin tekrar eski dengesine oturacağı sanılmamalı. Makul olan tez, daha yüksek düzeylerdeki uluslararası faiz düzenine geçilmekte olduğudur.Bu tür küresel dalgalanmalar elbette birkaç günde bitmez. Ancak aylar süremez. Çünkü eğer aylar sürüyorsa bir yerlerde kriz ya da krizlerin oluşma olasılığı var demektir. Dalgalanma en fazla birkaç hafta ya da 2-3 ay sürebilir. Bize kalırsa herhangi bir ülkede kriz yaratabilecek ölçüde kırılganlık olmadığına göre yakın bir zamanda bu dalgalanma sona erer. Mamafih, tüm dünyada volatilite bir süre daha devam eder. Neden Çin? Uluslararası likidite azalacağına göre, bundan hem gelişmekte olan piyasalar hem de sanayileşmiş ülkelerin ekonomileri etkilenecektir. Son yıllarda gelişmiş ülkelerin büyüme düzeyleri bir hayli yüksekti. Bu performanslarda bundan böyle gevşeme görülebilir. Fakat daha önemlisi, gelişmekte olan ülkelerin mali piyasalarına olan inanılmaz iştahın azalacağının göz ardı edilmemesi gereğidir. Tabii Türkiye de bundan fazlasıyla payını alacaktır. Bununla beraber, bu küresel iklim değişimi de abartılmamalıdır. Bir süre sonra faizleri yüksek, fakat riskleri az, orta ve uzun vadede de gelecek vaat eden ülkelere yeniden bir akın başlayabilir. Bu hafta böyle geçse de yakında ortalık durulur. Sonra yine bir başka bahar bu ülkede yaşanır. hgunes@milliyet.com.tr Ortalık ne zaman durulur?
