Mavi Anadolu

Toplumun sahip olduğu kültürü bir ağaca benzeten Mavi Anadolu, Anadolu’yu var eden tüm kültürleri sahiplenir. Batıyı aydınlatan, Rönösans’ı ortaya çıkaran tüm değerlerin öz vatanının bu topraklar olduğunu, dolayısıyla ne arıyorsak Anadolu’da aramamız gerektiğini, batının kuyruğu olmaktan vaz geçmemizi söyler.

İlyada’nın kendi dili dışında başka bir dile duygusu ve ihtişamı ile aktarıldığı bir dil varsa o dil Türkçedir ve bu başarı Azra Erhat’a aittir. Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir, Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu ve Vedat Günyol’un rüyasıydı Mavi Anadolu.

Anadolu’yu yüceltmek

Azra Erhat ve arkadaşları ile Ege kıyılarını gezebilmeyi çok isterdim. Onların Mavi Anadolu düşüncesi 200 yıldır süregiden ve bitmek bilmeyen Batı öykünmeciliğimize bir başkaldırıdır. Batıya giden tüm medeniyetin vatanı Anadolu’dur ve Anadolu sadece Helen değildir derler.

Mavi Anadoluculuk düşüncesinin temeli Halikarnas Balıkçısı olarak da bildiğimiz Cevat Şakir Kabaağaçlı tarafından atıldı. Bu fikir Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Derman Bayladı, Vedat Günyol, Bedri Rahmi ve Cengiz Bektaş gibi birçok aydın ve sanatçı tarafından da benimsendi.

Kökü derinlerde ağaç

Mavi Anadoluculuk akımı, toplumun sahip olduğu kültürü bir ağaca benzetir. Ağacın köklerini toprağın derinlerine salarak yaşam bulması ve topraktan aldığı yaşam enerjisi ile dallarını ve yapraklarını beslemesi gibi, toplum da önceden yaşamış kültürlerin mirasından beslenir. Mavi Anadolu, Anadolu’yu var eden tüm kültürleri sahiplenir. Batıyı aydınlatan, Rönösans’ı ortaya çıkaran tüm değerlerin öz vatanının bu topraklar olduğunu, dolayısıyla ne arıyorsak Anadolu’da aramamız gerektiğini, batının kuyruğu olmaktan vaz geçmemizi söyler.

Likyalılar’dan Lidyalılar’a, İyonya’dan Kapadokya’ya, Hititler’den Urartular’a tüm geçmiş uygarlıkların kültürü ve ruhu Anadolu’da mevcut kültürün içine gizlenmiş, Orta Asya’dan Anadolu’ya esen rüzgâr bu kültürlerle yoğrularak bir sentez meydana getirmiştir. Mavi Anadoluculuk, Yunan ve Roma medeniyetlerinin kökeninin Anadolu olduğu ve bu medeniyetlerin Yunan kültürüne mal edilmesinin büyük bir hata olduğudur. Mavi Anadoluculuk düşüncesinin en önemli sözcüsü Sabahattin Eyüboğlu’dur. Bu insanlar tam anlamıyla Anadolu’ya aşıklardı.

Mavi yolculuk

Azra Erhat bu düşüncenin akademik yönünü, Fahri Işık arkeolojik kısmını ve Derman Bayladı ise mitolojik arka planını desteklemişti. Gökçeada’dan Gökova’ya tüm Batı Ege kıyılarını, karadan ulaşımı olmayan koylarını tekneyle gezdiler. Mavi Yolculuk tanımı böyle ortaya çıktı. Mavi Anadolucular’dan Vedat Günyol “Türklük bir anlaşma bir uzlaşmadır. Yüzyıllarca nice uygarlıkların gelip geçtiği, izler bıraktığı Anadolu bir ırklar bileşimi, potasıdır” demiştir. Bu söz, Mavi Anadolucular’ın millet ve tarih algısını özetler. Mavi Anadolucular; toprak ve kültür arasında tarihten gelen güçlü bir bağ olduğuna ve belirli bir toprak parçası üzerinde yaşayan bir halkın mevcut kültürünün, geçmişte aynı coğrafyada yaşamış bütün toplumların kültürlerinin harmanlanmasıyla oluştuğunu söyler.

Azra Erhat’ın kalemi

Azra Erhat’ın Halikarnas Balıkçısı ile mektupları inanılmaz güzeldir. Mutlaka okunmalı. Azra Erhat çok güçlü bir kalem. Onun her bir cümlesi hayatınızda yeni bir pencere, farklı bir ufuk açar. Ege’yi onun kadar iyi anlatanı ben şimdiye kadar görmedim. Kendinize bir iyilik yapın ve Azra Erhat’ı okuyun ve onunla mavi yolculuğa çıkın. Hiç gitmediğiniz kıyılara, hiç bilmediğiniz mitlere sefer edin. Halikarnas balıkçısı, Bedri Rahmi ve Sabahattin Eyüboğlu size eşlik etsin. Güzel zamanlara, 1950’lere, 1960’lara ve 1970’lere gidin. Ege’nin ören yerlerini bir de Azra Erhat’ın kaleminden okuyun. Selçuk’tan Kuşadası’a, Söke’den Bodrum’a yapılan çakar almaz zorlu yolculuklarındaki mutluluğa ortak olun. Bir Torba’dan Bodrum’a inmek ne de zormuş, içecek soğuk bir su, yiyecek iki lokma bulmak ne güçmüş görün. Bunları görürken Anadolu’nun destanlarını, aslında dünyanın en zengin kültür mirasını bağrında sakladığını da göreceksiniz. Azra Erhat ile İlyada’yı, Homeros’u ve Mavi Anadolu’yu tanıyın.