Uzaylılar gelmiyor biz gidiyoruz!
Türkiye, uzay teknolojisi hamlesine kalktı. Genelde devletlerin kontrolünde olan uzay araştırmalarında ülkemizde de öne çıkan özel girişimler var. ABD’de bir Türk kadın girişimci bu alanda başarı hikayesi yazıyor
Türkiye’de geçen hafta öne çıkan gündemlerimizden biri ‘Milli Uzay Programı’ oldu. Türkiye’nin uzay planlarını içeren program, Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından duyuruldu. Türk uzay insanı yetiştirme çalışmalarının da yer aldığı programın açıklanmasıyla hepimizin dikkati ülkemizdeki uzay teknolojilerine kaydı. Uzayla ilgili çalışmalar dünyanın her ülkesinde genelde hükümetlerin kontrolünde oluyor. Ama uzayla ilgili farklı alanlarda farklı ihtiyaçlara yönelik girişimler de yok değil. Ülkemizde bu girişimler TÜBİTAK Uzay Teknolojileri Araştırma Enstitüsü, Türkiye Uzay Ajansı tarafından destekleniyor.
Uyduda öndeyiz
Uzay çalışmaları; uzay istasyonu, insanlı uzay uçuşu, fırlatma, yapay uydular, Ay’a insan gönderme gibi kategorilere ayrılıyor. Türkiye dünyada bu yetenekler arasında yapay uydularda öne çıkıyor. Türksat uydularımızın kalitesini herkes biliyor.
Uzayın gündeme gelmesinden sonra ilk iş olarak Türkiye’de teknoparklarda bu alanda çalışan startup’lar var mı diye araştırdım. Ancak çok fazla olmadığını gördüm. İTÜ Arı Teknokent’te Gumush adlı bir firma buldum. Gizlilik anlaşmaları nedeniyle konuşmak istemediler. Düşük yörüngede ses iletişimini sağlayan küp uydusu 3USAT, AB fonlarından destek alan BeEagleSat & HavelSat gibi küp uyduları var. Elon Musk’ın kurduğu SpaceX firmasının Uluslararası Uzay İstasyonu’na gönderdiği kapsülde teknolojileri yer aldı. İTÜ Uçak ve Uzay Bilimleri Fakültesi Uzay Sistemleri Tasarım ve Test Laboratuvarı (İTÜ-USTTL) sorumluluğunda üretilen deneysel küp, zamanı gelince uzay istasyonunda yörüngeye bırakılacak.
Amerika’da iki Türk girişimci Eren ve Fatih Özmen tarafından kurulan uzay teknolojileri firması Sierra Nevada Corporation’un (SNC), ODTÜ Teknokent’te 20212’de faaliyete aldığı havacılık, uzay firması Esen de bu alandaki diğer bir özel girişim. Geniş alan gözetleme sistemleri, konum bulma, spektrum monitör gibi sistemler üzerinde çalışıyor.
Teknopark İstanbul’da Ar-Ge faaliyetlerini sürdüren Iradets ise, uzay çalışmalarında kullanılacak çok amaçlı parçacık dedektör sistemi üretimi için çalışıyor. Mini uzay parçacık teleskobu ‘Mini-SPT, boyutları ve performansı ile ilklerden olacak. Çalışmalar sırasında elde edilecek alt dedektör sistemleri ise tıp, savunma ve ulusal güvenlik alanlarında kullanılacak. Mini-SPT, uzayda radyasyonun tipini, yönünü, yük değerini, enerji ve akışını büyük bir hassasiyetle ölçebilecek. Uluslararası alanda da ilgi gören proje TÜBİTAK TEYDEB 1501-Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı kapsamında destekleniyor.
İhracat yapılıyor
Türk Havacılık Uzay Sanayi A.Ş (TUSAŞ) ise bu alanda köklü firmalarımızdan. İki gün önce önemli bir gelişmesine tanık olduk. TUSAŞ ve Arjantin merkezli INVAP ortaklığında Ankara’da kurulan GSATCOM şirketi, Arjantin’e yüksek çıkış gücüne sahip HTS Haberleşme Uydusu teknolojileri ihraç edecek. Proje, ülkemizin uzay alanında ilk ihracatı olacak. Teslimat 2024 yılında gerçekleştirilecek.
ABD’de bir Türk kadın girişimci
Uzay araştırmaları konusunda ise bir Türk kadın girişimci öne çıkıyor. ABD’de yaşıyor ve şirketi orada. Eren Özmen’den bahsediyorum. Şirketi Sierra Nevada Corporation (SNC), NASA ile birlikte çalışıyor ve NASA’nın projelerinde önemli role sahip bir şirket. Uzay teknolojilerinde dünyanın sayılı firmalarından biri. Güneş’e en yakın konum alabilen teknolojinin sahibi olmayı başardı. Bugüne kadar 450’den fazla görevi başarıyla tamamlayan firmanın teknolojileri, 13 farklı Mars görevinin yanı sıra Güneş’ten Plüton’a kadar yedi farklı gezegeni dolaştı.
