Ayşe Hanım Teyzem, “Ben 10 bin dolarımı bozdurdum. Ali Rıza Bey Amcan ise vadesini uzattırdı. Sen olsan ne yapardın?” diye soruyor.
Ali Rıza Bey Amcamı uzun süredir görmemiştim. Ayşe Hanım Teyzem ile birlikte gelmişler.
“Hele ne olduğunu bir anlatın bakayım” dedim.
Ayşe Hanım Teyzem anlattı. “Bankada 10 bin dolarım vardı. Vadesi geldi. Baktım ki, dolara verdikleri faiz bir işe yaramıyor. Buna karşılık YTL faizleri tırmanışa geçti. Bankada hesabımle ilgilenen hanım kıza “Ne tavsiye edersin?” diye sordum. Bana, ”Ayşe Hanım Teyze” dedi, “10 bin doları YTL’ye çevirirseniz 12.500 YTL‘nizi yüzde 18 faiz ile vadeli hesaba yatırırız. Bir yılda, stopaj (vergi) kesintisinden sonra yaklaşık 1.900 YTL faiz alırsınız.
12.500+1.900=14.400 YTL eder. Dolarda kalsa, yılda yaklaşık olarak net 300 dolar dolayında 375 YTL kadar faiz alırsınız. Bunu da hesaba katalım. Demek ki bir yılda dolar fiyatı, 1.40 YTL’ye yükselse bile siz doları ucuza sattım diye dertlenmezsiniz. Dolar 1.40 YTL’nin üzerine çıkar ise diyeceksiniz... O kadar riski de göze alın... Bakınız bu güne kadar dolar fiyatı artacak diye dolarda kalanlar kaybetti. YTL’ye geçerek faiz alanlar kazançlı çıktı.”
Hanım kızın anlattıklarına aklım yattı. Ama Ali Rıza Bey Amcan benim gibi düşünmüyor.
Güven bunalımı var
Ali Rıza Bey Amcam ise “sağlamcı”...
“Bugüne kadar dolarda kaldım. Bugüne kadar zarar ettim... Ama dolar fiyatı nasıl olsa yükselecekmiş. Biraz daha beklerim” diyerek dolarlarını bozdurmamış. Hesabının vadesini uzattırmış Ali Rıza Bey Amcam. 10 bin dolarına yılda stopaj (vergi) kesintisinden sonra yüzde 3 dolayında, 300 dolar net faiz alıyormuş. Dolar fiyatı 1.25 YTL’den 375 YTL eder. Ali Rıza Bey Amcam, “Ayşe Hanım’ın yılda aldığı 1.900 YTL net faize göre benim aldığım 375 YTL faiz çok düşük. Nerede ise yılda 1.525 YTL faiz kaybım var ama yakında dolar fiyatı artarsa, o zaman beklediğime değecek...” diyor
Anlayabildiğim kadarı ile Ayşe Hanım Teyzemin de Ali Rıza Bey Amcamın da kafaları karışık. Dolara bağımlılıktan kurtulamamışlar. Biri doları satmadığından, öbürü sattığından rahatsız.
Döviz hesapları artıyor
İkisinin de bekleyişleri, benim birine “Sizin yaptığınız doğru”, diğerine “Siz yanlış yapmışsınız”demem. Halbuki bu tür kararlar “kişisel kararlar”dır. Kimseye bu konularda “Sen şunu yap,sen bunu yap” denilemez. Çünkü bir risk (kayıp) ortaya çıktığında, kaybedecek olan akıl veren olmayacak. Paranın sahibi kayıba uğrayacak. İşte bu nedenle paranın sahibi, sorar soruşturur ama son kararı kendi verir. Kazancı da kayıbı da onun tercihine (kararına) dayanır.
Kaç yıldır dolar fiyatı artmıyor. Tasarruflarını dolara bağlayanları dinlerseniz “perişan” durumdalar. “Şu dolar fiyatı ne zaman artacak? Ah şu dolar fiyatı tırmanışa geçse de biz de sevinsek... Dolar fiyatı artınca hemen YTL’ye geçer, faize yatarız” diyorlar.
Ama bakıyorsunuz, dolar fiyatı artmaya başladığında dolar satan yok. Tersine, çok kişi “Bak dolar fiyatı tırmanıyor” diyerek daha fazla dolar alıyor.
Son açıklanan rakamlara göre g erçek kişilerin bankalardaki döviz hesaplarındaki birikimleri 69.6 milyar dolara ulaştı. Yılbaşında bu rakam 67.1 milyar dolardı.
Demek ki 5 ayda halkımız 2.5 milyar dolar daha dolar satın alarak bankalara yatırmış.
Bankalarda tüzel kişilerin (şirketlerin /kurumların) de 31.2 milyar dolar birikimi var. Yerleşik (yurtiçindeki) gerçek kişiler ile tüzel kişilerin bankalardaki döviz hesaplarını birbirine eklediğinizde bankalardaki döviz mevduatının toplamının 100 milyar doları aştığı görülür.
Ayşe Hanım Teyzem ile Ali Rıza Bey Amcama bunları anlattım. Ama onlar tatmin olmadı... Baktım ki... İkisi de huzursuz... Biri dolardan YTL’ye döndüğü için... Öbürü dolarda kalarak YTL’ye dönmediği için.
