Bugünlerde gerilen ABD-Türkiye ilişkileri nedeniyle doların 5.4 TL’ye kadar tırmanması gündemin tepesine oturdu. Bu arada, ABD ekonomisi ne durumda, bir bakalım, acaba oralarda her şey günlük güneşlik mi?
ABD’deki ekonomik genişleme, geçen ay dokuzuncu doğum gününü kutladı. Bir yıl daha devam ederse, kaydedilen en uzun büyüme olacak. Ama sonunda bir şey onu durduracak. Soru: Ne, ne zaman? Bir sonraki durgunluğun ayrıntılarını veya zamanlamasını tahmin etmek imkânsız olsa da ortaya çıkan bazı tehditleri tespit etmek mümkün olabilir.
ABD ekonomisi, göstergelere bakılırsa çok iyi gidiyor. Ülkenin gayri safi milli hasılası 2018’in ikinci çeyreğinde % 4.1 oranında arttı. İşsizlik oranı % 3.9’da seyrediyor. Şirketlerin kârları arttıkça artıyor.
Maaşlıların işi zor
Ama son zamanlarda yükselen petrol fiyatlarının ve Trump’ın başlattığı ticaret savaşlarının etkisiyle, enflasyon yükselmeye başladı. Federal Reserve (FED/ABD Merkez Bankası) enflasyonu kontrol altına almak için faizleri yükseltiyor ama bu arada olan maaşlı işçilere oluyor.
ABD’nin İşgücü İstatistikleri Bürosu’ndan alınan bilgilere göre son yılda nominal maaşlar sadece % 2.7 artış göstermiş Enflasyon ivme kazandıkça nominal maaşların artışı reel maaşlara yansımıyor. Reel maaşlar sabit düzeylerde kalıyor. Maaşla çalışanların, ekonomik büyümenin faydalarını görmeleri ve alım güçlerini artırmaları bu durumda çok zorlaşıyor.
New York Times’ta 5 Ağustos’ta, ekonomi yazarı Neil Irwin, 2020’de olası bir ekonomik krizi getirebilecek üç risk faktörünü tespit etmiş. Bunlardan ilki faiz politikası, ikincisi borç krizi, üçüncüsü ise ticaret savaşları.
FED ve faiz politikası
FED, geçtiğimiz sene içinde faizleri kademeli olarak yükselttiği için hem enflasyon, hem de istihdam sağlıklı seviyelerde kaldı. Ama ekonomi ısınmaya başladıkça faizleri artırmanın ekonomiyi yavaşlatma tehlikesi artıyor.
2018’de ekonominin hareketlenmesinin arkasındaki en büyük faktörlerden biri, Trump’ın 2017’de Kongre’den geçirdiği 1.5 trilyon dolarlık vergi indirim paketinin canlandırıcı etkisi. Ama ekonomistler, bu etkinin önümüzdeki senelerde azalacağını ve yok olacağını tahmin ediyor. Şirketler bu vergi indiriminin neredeyse yarım trilyonluk bir kısmını, yeni üretim için yatırım yapmak yerine kendi hisselerini geri almak için kullanmış. FED’in faizleri yükseltmesi ekonomiyi yavaşlatırken, vergi indirimlerinin etkisinin azalması da bu yavaşlatmayı daha da artırabilir.
Eski FED Başkanı Ben Bernanke, durumu şöyle değerlendirdi. “Vergi indiriminin teşvik edici faydası 2018 ve 2019’da ekonomiyi etkileyecek ama 2020’de ekonomi uçurumdan aşağı gitme tehlikesi içine girebilir.”
Diğer iki risk faktörü yarınki yazıda.
