Bütçe halktan ne kadar para toplandığını, toplanan paraların nerelere harcandığını gösteren önemli bir belgedir.
Bütçenin gelir gideri, ekonominin durumu hakkında fikir verir. Örneğin, KDV ve ÖTV gelirlerindeki değişim talebin durumu hakkında önemli bir göstergedir.
2015 yılında dahilde alınan KDV artışı yüzde 21.8 iken, 2016’da yüzde 16.3’e geriledi. ÖTV geliri artışı yüzde 16.3 iken, yüzde 13.6 oldu. İthalde alınan KDV geliri artışı yüzde 15.5’ten yüzde 2.6’ya indi.
2016’da KDV ve ÖTV gelirlerindeki artışların azalması, içeride talebin yavaşladığını, ithalat harcamalarının küçüldüğünü gösteriyor. 2016’da, ekonomide yavaşlamaya rağmen, vergi gelirlerinin yüzde 12.5, bütçe gelirinin yüzde 14.8 artması önemlidir.
Vergi ve bütçe gelirleri artışında 2016’daki “Vergi Yapılandırması”nın büyük payı var. Bu yapılandırmayla bütçeye 13.7 milyar TL’lik ek imkân sağlanmış durumda.
Vergi dışı gelirler arttı
2016 yılı bütçesinin bir özelliği de vergi dışı gelirlerin yüzde 33.1 artmasıdır. Vergi dışı gelirler, Merkez Bankası’ndan gelen yıllık kâr payı, Hazine varlıklarının satış gelirleri, Hazine’nin faiz geliri ve özelleştirme geliri gibi gelirler.
Unutmayalım, 2016’da içeride terörle mücadele, komşu ülkelerdeki sıcak savaş nedeniyle güvenlik güçlerimizin olağan harcamaları arttı. Buna rağmen bütçede toplam giderlerin sınırlandırılması, açığın öngörülen büyüklükte gerçekleşmesi önemlidir.
Toplam bütçe harcamalarının yüzde 30’a yakını kamu personelinin aylık ödemelerine ve sosyal yardım katkı paylarına gidiyor.
Sosyal harcamalar büyüdü
2016 yılında sağlık, emeklilik ve sosyal yardım giderleri yüzde 33.3 artışla 107 milyar TL oldu. Sosyal harcamalar bütçe harcamalarının yüzde 18’i büyüklüğünde.
2016 yılında kamunun mal ve hizmet alımları yüzde 18.4 arttı. Kamunun mal ve hizmet alımlarına giden imkânlar bütçe harcamalarının yüzde 10’una yakın. Aynı şekilde kamu yatırımlarına giden imkânlar da bütçe harcamalarının yüzde 10’u dolayında.
Tarımsal destekleme ödemeleri ise, toplam bütçe harcamalarının sadece yüzde 2’si kadar bir pay ayrılabildi.
2016’da bütçe gelirleri ile giderleri arasındaki açık 29.2 milyar TL. Bu açık yeni milli gelir hesabına göre, milli gelirin yüzde 1.1’i dolayında bir açık. Çoğu ülkenin bütçe açıklarına göre açığın küçük olması önem taşıyor. Ekonomimizin en olumlu göstergesi. Bütçe açığının büyüklüğü milli gelire göre değerlendiriliyor. AB ülkelerinin 2016’da bütçe açıklarının GSYH’ye oranı yüzde 2.4 idi.
2016 yılının olumsuz koşullarına rağmen bütçe uygulaması, maliye politikalarında disiplinin devam ettiğini gösteren olumlu bir tablodur.
