2017 yılında ekonominin iyi olmasına çalışmalıyız.
Yıllar kendiliğinden kötü veya iyi olmaz. Yılları iyi veya kötü yapan insanlardır. Ülkeyi yönetenlerdir, işadamlarıdır, işçilerdir, üreticilerdir, tüketicilerdir.
2016 yılında dışarıdan ve içeriden esen olumsuz rüzgârlar sonucu ekonomi gündemin gerilerine düştü.
Tabii ki, terör, darbe felaketi, Suriye ve Irak’taki sıcak gelişmeler önemli. Ama Devletimizin bunlarla baş edebilmesi için güçlü bir ekonomimizin olması gerekiyor.
2017 yılında önümüze bakmaya ve 2017 yılının başında sahip olduğumuz avantajları değerlendirmeye mecburuz.
Avantajlarımız var
2017 yılına girerken ekonomide ümit ışıklarımız var:
- Döviz fiyatında kısa süredeki aşırı dalgalanma, yeni yıla girerken yavaşladı. Döviz fiyatı belli bir koridora oturmaya başladı.
- 2016 yılının ikinci yarısını olumsuz etkileyen döviz çıkışları yavaşladı, döviz girişi var. Döviz talebi normale dönüyor.
- Talep daralmasının ve döviz fiyatındaki kısa sürede büyük dalgalanmanın reel sektördeki tahribatının onarılmasına dönük tedbirler, olumlu sonuçlar vermeye başladı.
- İçeride tüketici güveninin artması iç talebi canlandırıyor. Dışarıda önemli ihracat pazarlarımızdaki düzelmeler, ihracat talebinin artmasına imkân veriyor.
- Belirsizlik nedeniyle yatırımları ve üretimi frenleyen reel sektör firmaları 2017 yılı için iyimser bekleyişle üretim artışına yönelmeye başlıyor.
- Banka sistemi, olumsuz gelişmelerden etkilenenleri ayakta tutmaya ve reel ekonomiyi canlandırmaya ve tüketici talebini desteklemeye dönük politikalar geliştiriyor.
- Doğu ve Güneydoğu Anadolu’da terörün kontrol altına alınması nedeniyle, uzun süre Batı ekonomisi ile bağı kesilen Doğu ve Güneydoğu ekonomisinin, ülkenin ekonomiye entegrasyonuna, eski bağların tekrar kurulmasına imkân veriyor.
- Yeni yatırımların başlaması ve devreye girmesi zaman alsa bile, kurulu kapasitelerin harekete geçmesi, istihdamda, üretimde ve gelirde hızlı artışa imkân verecek.
Bunlar 2017 yılı başında ekonomide iyileşmeyi, üretim artışını sağlayacak, büyümeyi hızlandıracak avantajlarımız.
Neler yapmalıyız?
Tekrarda yarar var. Avantajlarımız var, niyet var ama... Ekonomi kendiliğinden düzelmez.
Ekonominin 2017 yılında iyiye yönelmesi için:
1 Ekonominin bir kaptanı olacak. Ekonominin kaptanı belirlenecek. Ekonomiyi iyiye götürecek politikaları kaptan koordine ederek uygulayacak. Kaptan içeride ve dışarıda ekonomi politikalarının sözcüsü olacak. Cumhurbaşkanı’nın, Başbakan’ın, bakanların her birinin niyeti iyi. Her biri ekonominin iyiliğini istiyor. Her biri elinden geleni yapmaya çalışıyor. Ama ekonomi dağınık uygulamalarla düzelemez. Politikada ve uygulamada birliğe, bütünlüğe ihtiyaç var.
2 Ekonominin iyiliğe yönelmesi yeni bir “Atılım Programı”nın hazırlanması ile olur. Kaynaklar ve harcamalar bir programda dengelenir. Öncelikler, yapılacak işler, reformlar bir programda belirlenir. İçerideki ve dışarıdakiler bu programa bakarak yola çıkar, bu programa güvenerek, inanarak iyiliğe doğru yol alır.
3 Kaptan içeride ve dışarıda Atılım Programı’nı tanıtacak. Programa içerde ve dışarıda güven sağlayacak.
Dışişleri Bakanı ve AB’den Sorumlu Bakan, Batı ülkelerini gezerek ilişkilerimizi tazeleyecekler. Yumuşatacaklar. Türkiye’nin siyasi ve ekonomik bakımdan Batı dünyası ile sorunu olmadığını, iyi ilişkilerini devam etme niyetini anlatacaklar.
42016 yılında döviz trafiği bozuldu. Döviz trafiğinin normale dönüştürülmesi için ekonomiye önemli bir döviz desteğine ihtiyaç var. Döviz desteği içeride ve dışarıda Türk Parası’nın istikrarı için zorunlu. Eskiden bu destek için IMF’ye el açardık. Şimdi Devletimiz bu desteği kendi imkânlarıyla yaratabilir. Hazine’nin dış piyasalardan bir veya birkaç defa dövizle uzun vadeli borçlanarak döviz pozisyonunu güçlendirmesine ihtiyaç var.
Riskleri unutmayalım
2017 yılına başlarken iyi niyetimizi, ümidimizi öne çıkaralım ama, riskleri de unutmayalım.
- 2016 yılının üçüncü üç aylık döneminde ekonomi küçüldü. Yılın dördüncü üç aylık döneminde küçülmenin devam edip etmediğini bilemiyoruz.
- İçeride terörle mücadele, sınır ötesinde Suriye ve Irak’taki sıcak gelişmeler, emniyet güçlerinin ve silahlı kuvvetlerin harcamalarına ek yük getiriyor. Bu yükü karşılamak için kaynak yaratmak veya bir yerlerden kaynak bulmak gerekiyor.
Bu nedenle bütçenin gelir - gider trafiği önemli. Bütçeden reel sektöre destek sağlamak güç, hatta imkânsız.
- Darbe felaketi 2016 yılını sarstı. Ama artık geride kaldı. Kadrolar tasfiye oldu. Sorumlular cezalandırılıyor. Darbe gerginliğini 2017 yılına taşımamak, normal hayata dönek zorundayız. Gerginliğin devamı tüketicinin, yatırımcının, üreticinin normal yaşama geçişini geciktirir.
- 2017 yılının en az ilk üç ayı Anayasa değişikliği konusundaki tartışmalar, referandum hazırlıkları ile geçecek. Bu dönemde ekonominin gündemin gerisine düşmemesi, iyiliklerin başlayabilmesi için; Kaptan belirleme, program hazırlama, programı içeride ve dışarıda anlatarak içeride ve dışarıda güveni güçlendirme, döviz desteğine imkân verecek dış borçlanma için gecikilemez. Bir an önce harekete geçmek zorundayız.
2016 yılında karşılaştığımız olumsuzlukların daha kötüleri ile karşılaştık. Daha önceki kötü durumlardan nasıl iyiliğe yöneldiysek, 2017 yılında da iyiliğe yöneleceğiz.
