ABD’de dolar kazanıp Türkiye’de harcayana Türkiye ucuzluk cenneti. Türkiye’de TL kazanarak ABD’de dolar harcamaya kalkanlar ise yandı.
Türkiye’de dolarla köfte yiyenler, köfteye yüzde 45.7 daha az para ödüyorlar.
İngiltere’de yayımlanan The Economist dergisi, yılda 2 defa Amerikan McDonald’s firmasının “Big Mac” köftesine dayalı olarak “Köfteye Dayalı Döviz Fiyatı” endeksi yayımlıyor.
Dünyanın hemen her ülkesinde Mc Donald’s dükkânlarında Big Mac diye satılan, tek tip bir ekmek arası köfte var. Her ülkede satılan köfte aynı köfte. Ama her ülkede milli parayla fiyatı farklı.
Bu köftenin ABD’de dolar olarak satış fiyatı ile ülkelerde milli parayla satış fiyatı arasındaki farka bakılarak, milli paralarının satın alma gücü hesaplanıyor.
Bu hafta The Economist, 2017 Ocak ayı Big Mac Endeksi’ni yayımladı.
Bakınız Big Mac endeksine göre şimdilerde 3.79 TL olan dolar fiyatının durumu nedir?
Köfte hesabı
ABD’de Big Mac 5.06 dolar. Türkiye’de 10.75 TL.
The Economist köfte hesabı yaparken, dolar Türkiye’de 3.91 TL’den satılıyormuş. Bizde dolar fiyatı 3.91 TL iken köfte 10.75 TL’den satılıyor. Demek ki bizde köftenin dolar fiyatı (10.75: 3.91=2.75 dolar).
Bu köfte ABD’de 5.06 dolar. Türkiye’de 2.75 dolara satıldığına göre, Türkiye’de köfte 2.31 dolar ucuz.
Demek ki Türkiye’de dolarla köfte yiyecek olanlar, köfteyi (2.31:5.06=45.7 ) yüzde 45.7 daha ucuz yiyebiliyorlar.
Türkiye’deki köfte fiyatına göre Türkiye’de reel dolar fiyatı 10.75:5.06=2.12 TL.
Bu hesap neyi gösteriyor? Türkiye dolarla ucuz. Türkiye’de hayat dolarla ucuzluyor, TL ile pahalanıyor.
Big Mac hesabı, satın alma gücü ile kambiyo kuru (döviz fiyatı) arasındaki farkı ortaya koyuyor. Her ülkede, özellikle gelişmekte olan ülkelerde kambiyo kuru-döviz fiyatı artar ama iç fiyatlar döviz fiyatı kadar artamaz.
Satın alma gücümüz yüksek
Köfteyi Euro Bölgesi ülkeleri İngiltere, Japonya, Çin de ucuza yiyor. Meksika, Rusya, Güney Afrika’da dolarla köfte fiyatı bizimkinden ucuz.
Big Mac endeksi, cari dolar fiyatı ile satın alma gücü arasındaki farkı sergilediği için önemli bir gösterge.
Satın alma gücü paritesiyle, Türkiye’de Türk Lirası’nın dolara göre yüzde 45 değer yitirdiği anlaşılıyor.
(Hatırlatma: Bu değerlemeler geçen yıl da bu sayfada yapılmıştı. Geçen yıl ABD’de köfte fiyatı 4.93 dolar, bizde 10.25 TL idi. Dolar 3.01 TL’den satılıyordu. Dolarla köfte fiyatı yüzde 31 ucuzdu. Köfteye bağlı (reel) dolar fiyatı 2.02 TL olarak hesaplanmıştı.)
Tüm dünyada satıyor
Big Mac, uluslararası fast food restoranı McDonald’s’ın ünlü hamburgeri. Big Mac, 1968 yılından bu yana McDonald’s’ın tüm ABD’deki dünyanın hemen her ülkesindeki restoranlarında satılıyor. 1986 yılında The Economist dergisi farklı ülkelerin para birimlerinin birbirine göre oranlarını gözlemlemek için “Big Mac Endeksi”ni uygulamaya başladı.
