İstanbul Sanayi Odası (İSO) her yıl ülkenin ilk ve ikinci 500 büyük sanayi kuruluşunun faaliyet sonuçlarını derliyor ve açıklıyor. 2017 yılının ilk 500 büyük sanayi kuruluşunun 2017 yılında üretimden satışları son 13 yılın en yüksek satışları oldu. 2016 yılında 490 milyar TL olan üretimden satışlar, 2017 yılında yüzde 33.2 artışla 653 milyar TL’ye çıktı. Daha önceki 3 yıllık dönemde 500 büyük sanayi kuruluşunun gelişmelerinde aşırı duraklama dikkat çekiyordu.
Üretimden satışların büyük bölümü iç satışlardan oluşuyor. İhracat beklenen ölçüde artamadı. 2016 yılında 55 milyar dolar olan ihracat yüzde 17 artış ile 64 milyar dolara yükseldi. Türkiye ihracat artışının üzerinde bir performans sergileyen ilk 500 büyük sanayi kuruluşu, 2017 yılında Türkiye ihracatının yüzde 41.1’ini ve sanayi ihracatının da yüzde 42.8’ini gerçekleştirdi Ağırlıklı olarak otomotiv ve demir çelik şirketlerinin yer aldığı İSO 500 Büyük’ün ilk 10 şirketinin toplam üretimden satışlar içinden aldığı pay 2016 yılında yüzde 25 iken, 2017 yılında yüzde 26.7’ye yükseldi. AR-GE yapan firma sayısı 239’dan 254’e yükseldi.
Kârlılıkta artış var
500 Büyük sanayi kuruluşunun yarattıkları katma değerin yüzde 39.9’u son iki yılda olduğu gibi yine orta-düşük teknoloji yoğunluklu sanayi ürünleri. Düşük teknoloji yoğunluklu sanayilerin payı 1.2 puan azalarak yüzde 36.2 oldu.
Orta-yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı yüzde 19.5’ten yüzde 20.2’ye yükselirken, yüksek teknoloji yoğunluklu sanayiler grubunun payı ise yüzde 3.6 ile geçen yıla göre hemen hemen aynı kaldı.
Sanayi kuruluşlarının borçları artınca, finansman giderleri de artıyor. 2017 yılında 29 milyar TL olan finansman giderleri yüzde 21.3 artış ile 35 milyar TL oldu.
İSO 500’ün mali borçlarındaki artış 2017’ye göre biraz daha yavaşlayarak reel olarak büyüme eğilimini sürdürdü. Yüzde 17.1 artışla 243 milyar TL oldu.
Kısa vadeli mali borçların toplam mali borçlar içindeki payı da yüzde 37.8’den yüzde 41.9’a yükseldi. Kısa vadeli borçların toplam borçlara oranı giderek yarıya yaklaşıyor. Bütün bu faaliyetin olumlu yanlarının kâra yansıması beklenir. 2016 yılında 52 milyar TL olan kâr 2017’de 70 milyar TL oldu. Kârlılıkta yüzde 35’e yakın artış var.
Beşyüz büyük firma içinde yabancı sermayeli firmaların sayısı azdır ama üretimden satışları ile ihracat rakamları büyüktür. 2017 yılında yabancı sermaye paylı kuruluşların sayısında 8 azalma görüldü. Sayı 115’e indi. Şirketlerin sayısındaki azalmaya karşın, yabancı sermayeli sanayi şirketlerinin ihracatı arttı. 115 firma, İSO 500’ün toplam ihracatının yüzde 48.4’ünü üretimden satışların da yüzde 32’sini gerçekleştirdi.
Sanayi kuruluşlarımız için son yıllarda en önemli sorun borçların artması ve borçlar için ödenen faiz.
2017 Raporuna göre en büyük 500 sanayi kuruluşumuzun toplam borcu (finansal borçlar ve diğer tüm borçlar) bir yıl önceye göre yüzde 18 artış göstererek 447 milyar TL’ye yükseldi. Buna karşılık ödenen faizler 34 milyar TL olarak belirtiliyor. Borçların büyük kısmının ticari borçlar olduğunu, ödenen faizlerin tamamının banka kredilerine ödenen faizler olmadığını dikkate almak gerekir.
2017 çok iyi geçti
En önemli gösterge yaratılan katma değerin üretim faktörleri arasında paylaşımıdır. 2017 yılında toplam katma değerin yüzde 46.9’unu çalışanlar paylaştı. (2016 yılında bu oran yüzde 52.7 idi.) Faizin payı 2016 yılında yüzde 13.9 iken 2017’de yüzde 16.8’e geriledi.
Özetle büyük sanayi kuruluşları 2017 yılını çok hem de çok iyi geçirdiler. Bu büyük sanayi kuruluşları girişimcilerinin mevcut ekonomik yapıdan mutlu olduklarını, seçimlerde oylarını kullanırken bu olumlu rüzgardan esinleneceklerini gösteriyor.
