Kalabalık bilgeliği...
Şöyle bir demokrasi inancı vardır: “Seçim sandıklarından milletin sağduyusu çıkar...”
Gerçekten mi?
.........
Klinik psikolog Buğra Serdaroğlu “Kalabalıkların bilgeliği” konulu bir deney yapmış.
Anlatayım...
........
Bir kavanoz dolusu rengârenk şeker...
Şekerlerin sayısı 457.
Buğra Serdaroğlu ofisindeki çalışanlara “Kavanozda kaç şeker var?” diye soruyor.
25 ofis çalışanının her biri kendi gözlemine göre bir sayıyı kâğıda yazıp veriyor.
457’nin çok üstünde tahminler var. Çok altında kalan tahminler de...
Psikolog Serdaroğlu tahminlerin hepsini topluyor.
Sonuç...
11 bin 346...
Bunu tahminlerini yazan kişi sayısı 25’e bölüyor.
Sonuç...
453
Yani...
Kavanozdaki şeker sayısı olan 457’ye çok yaklaşmış.
Hatta neredeyse aynı.
Klinik psikolog Serdaroğlu bu deney sonucunu “Kalabalıkların bilgeliği” diye tanımlıyor.
..........
Serdaroğlu, videosunda bir başka deneyi daha anlatıyor.
1906
yılında Francis Galton kasabanın meydanında bir büyükbaş hayvanı kesiyor. Etlerini tartıyor.
542 kilo.
Kasabanın meydanında toplananlara “Kaç kilo olduğunu doğru tahmin edene bu hayvanın etlerini hediye edeceğim”
diye bir yarışma başlatıyor.
Her yaştan kadın, erkek, genç, yaşlı 800 kişi...
Çoğunluğu hayvancılıkla uğraşmayan kasabalılar tahmin ettikleri kiloyu yazarak kâğıdı Francis Galton’a teslim eder.
Birbiriyle alakasız uç rakamlar da olmasına rağmen tahminlerin toplamcıların sayısı 800’e bölündüğünde sonuç
543 kilogram çıkıyor.
Adeta “nokta atışı!..”
Hayvanın gerçek ağırlığı 542 kilogramdan sadece bir kilo fazla...
Psikolog Buğra Serdaroğlu bunu da “Kalabalıkların bilgeliği” diye açıklıyor.
Milletin bilgeliği
Yarım yüzyılı hayli aşkın süredir gazeteciyim.
Defalarca “seçmenin sağduyusu” söylemine tanık olmuşumdur.
Bazen seçmen oyları öyle dağılmıştır ki sanki adalet terazisinde kuyumcu daralarıyla tartılmış sanırsınız.
O zaman yapılan şöyle yorumları hatırlayın.
“Millet iktidarı gene verdi ama karşısına da kuvvetli muhalefet koydu...”
Yani...
Millet tek bir kişi gibi ortak beyinle hesap yapmış bu kadarı iktidara, şu kadarı da muhalefete demiş gibi...
Meslek yıllarım boyunca böyle yorumlar yapmaktan kaçındım.
Ama...
En çetrefil, karışık yıllarda sandıktan çıkan seçim sonuçlarına bakarak “Acaba?” diye düşündüğümü de itiraf edeyim.
“Acaba gerçekten kolektif akıl... Seçmenin sağduyusu... Ortak akıl... mı?”
Demokraside çare
Gerçek şu ki... “Sandığın hikmeti” söylemi, bütün zamanlar için geçerlidir.
9.Cumhurbaşkanı merhum Süleyman Demirel “Demokrasilerde çare tükenmez” derdi.
Siyasetin nefes darlığı geçirdiği, tıkandığı zamanlarda “Milletin önüne koyun sandığı, çözüm orada” diye noktayı koyardı.
.........
Muhalefet partileri “erken seçim” çağrıları yapıyor.
“Haziran 2021 Türkiye’si için böyle bir zorunluk olduğu” söylenemez.
Ayrıca...
Pratiği de yok.
AK Parti ve MHP oyları çoğunlukta olduğu sürece, sadece muhalefetin oylarıyla Meclis’ten “erken seçim kararı” çıkamaz.
Bununla beraber...
Cumhurbaşkanı ve Millet Meclisi seçimlerine çok da zaman kalmadı.
.........
“Kalabalıkların bilgeliği” ya da “Seçmen sağduyusu”nu görmek için çok beklemek gerekmeyecek.
.........
Yazıyı “kalabalık bilgeliğiyle” ilgili deneyden şu söylemle bitirelim.
“Doğru şartlarda kalabalık daha iyi kararlar alabilir.”
