Popülistlerin gölgesinde bir NATO zirvesi
Bugün Pazar. Uluslararası ilişkilerde ve özellikle transatlantik eksende önemli değişiklikler yaşanması bekleniyor. İngiltere’de düzenlenen erken genel seçimlerde İşçi Partisi (LP), Muhafazakar Parti’nin 14 yıllık iktidarına son verdi. İngiltere’nin Avrupa Birliği’nden (AB) ayrılması için çaba harcamış olan Nigel Farage’ın yeni partisi UK Reform parlamentoda 13 sandalye ile temsil edilecek. İşçi Partisi yarışı en az 410 sandalye ile açık ara önde bitirerek, biraz Tony Blair dönemini andıran bir galibiyetle karşı karşıya. İskoçya’nın bağımsızlığını talep eden İskoç Ulusal Partisi’nin sandalye sayısı 48’den 11’e düşecek. Liberal Demokratlar’ın ise milletvekili sayılarını 11’den 61’e yükseltmeleri öngörülüyor. Başbakan Rishi Sunak erken seçim kararı alarak muhalefeti gafil avlayabileceğini düşündü, ancak yanıldı ve partisinin uzun süre iktidardan uzak kalmasına neden olacak ilginç bir hamlede bulunmuş oldu.
Keza bugün Fransa’da yapılacak olan ikinci tur milletvekili seçimlerinde de Emmanuel Macron’un Ensemble, yani Birlik hareketi hezimete uğrayacak. Marine Le Pen’in aşırı sağ Ulusal Birlik partisinin saf çoğunluğu elde edip edemeyeceği asıl merak konusu. Her iki ihtimalde de kaos ufukta sanki.
Hollanda’da da 23 Kasım 2023’de düzenlenen ve aşırı sağ yabancı düşmanı PVV lideri Geert Wilders’in galibiyetiyle neticelenen seçimlerden sonra 9 aylık çetin bir müzakerenin ardından partiler arasında ‘teknokratik’ bir koalisyon hükümeti kurulması konusunda anlaşma sağlandı. Eski başbakan Mark Rütte NATO Genel Sekreterliği koltuğuna oturacak. Eski istihbarat başkanı Dirk Schoof da başbakanlık koltuğuna. Schoof, ‘kukla başbakan’ olmayacağının altını çizerek hangi görev için bu koltuğa oturduğunun bilincinde olduğuna dikkat çekti. Üst düzey devlet memurluğu kariyerine göçmen ve vatandaşlık genel müdürlüğüyle başlayan Schoof, yasadışı göçü ülkesinin ilk önceliği olarak tanımladı ve ‘sıfır yasadışı göçmen’ mottosu ile yeni görevine start verdi. Başarısını buradan ölçebileceğiz.
ABD’de ise başkanlık yarışı ‘kızıştı’ mı desek, yoksa malumun ilanını mı yaşayacağız 5 Kasım’da bilinmez, ancak halen Beyaz Saray’ın kiracısı konumundaki Joe Biden’ın bu görevdeki süresinin sona ermesine sayılı aylar kaldı. Belki o da Donald Trump gibi yenildikten sonra 2028 yılında bir kez daha başkanlık görevine soyunur. Tabii bunu her açıdan mecazi anlamda söylüyorum kimse yanlış anlamasın.
İnandırıcı olacak mı?
Bu ortamda, Transatlantik ilişkilerin seyrine yön verecek olan NATO Devlet ve Hükümet Başkanları Zirvesi hakikaten önem teşkil ediyor. Liderlerin, külfet paylaşımı, transatlantik birlik, caydırıcılık ve savunma alanında alacakları kararlar hangi ölçüde dünya kamuoyuna inandırıcı gelecek acaba? Ukrayna’nın NATO üyeliği konusundaki diplomatik söylemin ötesine gitmeyecek olan iyi niyet beyanı, Asya Pasifik ülkeleriyle sağlanacak işbirliğinin derinleştirilmesi ne kadar caydırıcı olacak? Keza savunma sanayii taahhüdü ve savunma sanayii teknoloji temeli alanında alınacak olan kararlar 1 milyar insanın güvenliğini güvence altına almak için ne denli inandırıcı olacak? ‘Söylediğimi yap, ama yaptığımı yapma’ çelişkisine artık halk kanmıyor. NATO üyesi ülkelere pek sıcak bakmayan Rusya ve Çin gibi ülkeler ile ‘küresel güney’ ise, tutarsızlıklarla dolu söylemlere işaret edip, uluslararası kamuoyunda bunu transatlantik topluluğa karşı kullanacaklar.
Halklar söylem ile eylem arasındaki makastan sıkıldılar, popülistler de bu makastan istifade ederek iktidara gelme çabasındalar. Tehlike de zaten burada. NATO zirvesinin transatlantik toplulukta popülizmin zirve yaptığı bir döneme denk gelmesi de ilginç. Zirve bildirisinin önemi işte burada yatıyor. Liderler popülizme yenilecekler mi? Yoksa sağduyulu ve gerçekçi bir belgeye mi imza atacaklar?