Sinemada isyan farklı şekillerde okunabilir. Asinin sebepsiz bir isyanı olabilir, asla toplu bir başkaldırı değildir.
Onlar mitik bir kahraman olarak, bir tutunamayan olarak tek başlarına isyan eder. Toplu, düzenli bir isyan olarak ortaya çıkanlarsa tarihin yazdığı şekilde perdeye kurmaca olarak yansır. İsyan konulu filmlerde ilk akla gelenlere bir göz atalım...
1. Potiemkin Zırhlısı (1925)-Sergey Eisenstein
Sinema tarihinde kurgu tekniğinin ilk uygulandığı film olarak bize bir avuç denizcinin, çarlık subaylarına karşı yaptıkları başkaldırıyı anlatır.
2. Cezayir Savaşı/La Battaglia Di Algeri (1966)-Gillo Pontecorvo
1966 Venedik Altın Aslan Ödülü’nü kazanan filmde, 1957 yılında hava indirme tümeninden General Massu’ya terörizme son vermek için Cezayir’e gitmesi ve sonrası anlatılır. Gerilla ve kontrgerilla taktiklerini, direnmenin nasıl sokaktan başladığını gösteren bir başyapıttır. Uzun yıllar Fransa’da yasaklı filmler listesinde yer aldı.
3. Viva Zapata (1952)-Elia Kazan
Marlon Brando’yu sinema dünyasına kazandıran klasik. Devrim kadar devrim sonrasının iktidar yozlaşmasını anlatır. Anthony Quinn’in oyunculukta Brando kadar dikkat çektiği film, toprakları ellerinden alınmış köylülerin Zapata liderliğinde General Diaz’a karşı hesapsız kitapsız ayaklanmasıdır.
4. V for Vendetta (2005)-James McTeigue
Artık günümüzde sokak hareketlerinin değişmezi olan Guy Fawles maskesini yaratan film. 1605 yılında İngiliz parlamento binasını havaya uçurmaya çalışan Fawles’ten ilham alan film, 80’lerin Thatcher muhafazakârlığının distopik bir geleceğe uyarlamasıdır.
5. Guguk Kuşu (1975)-Milos Forman
Bir akıl hastanesinde, her türlü özgürlüğü elinden alınmış hastaların otoriter iyileştirme programı, Amerika’da McCarthy dönemine yapılmış muhteşem bir göndermedir. Murphy karakterinde Nicholson’ın ilk büyük çıkışıdır.
6. Che 1 ve 2 (2008)-Steven Sodebergh
Che’yi hem devrimci hem insan olarak belgesele yakın bir kurguda ele alır. İlk bölümü Küba devriminde, ikincisi yaşamını kaybettiği Bolivya dağlarında geçer. Benicio Del Toro’nun göz kamaştıran bir performansı vardır.
7. Açlık (2005)-Steve McQuenn
IRA militanları Bobby Sands ve arkadaşlarının sadece politik mahkûm sayılabilmek için hapishanede yaptıkları açlık grevi, bedenlerin ideal uğruna kurban edilmesinin yaşanmış örneğidir.
8. Rosa Luxemburg (1986)-Margaretha Von Trotta
Alman aktivist ve komünist Rosa Luxemburg’un yaşamını anlatan filmde Barbara Sukowa, adanmış bir performans sergiler. Yaşamının yarısını hapishanelerde tutuklu olarak geçiren Luxemburg, 1919’da kendisini tutuklayan kolluk kuvvetleri tarafından vuruldu.
9. Yabandan Gelen Adam (1971)-Sergio Leone
Sergio Leone’nin spagetti western üçlemesinde ‘Bir Zamanlar Batıda’ ve ‘Bir Zamanlar Amerika’da’ arasına giren ikincisidir. Meksikalı çete reisi Juan (Rod Steiger) ile İngilizlerden kaçan IRA teröristi John Mallory (Rod Steiger) bir araya gelirse ortaya ne çıkar?
10. Parmaklıklar Arkasında/Cool Hand Luke (1967)-Stuart Rosenberg
Sebepsiz/davasız isyankârlar arasında en güzel gülümseyeni, en inançsızı Luke oldu. Paul Newman’ın tarifsiz karizmasına, en güzel uyan karakter olurken, nihilist, ateist, tutanamamış, aslında sadece vakit geçiren, sistemle dalgasını geçen bir isyankârdır. Yoksa 50 yumurtayı kim, neden yesin ki...
