Etkin pişmanlık ve koşulları nelerdir?

Yargıtay Onursal Üyesi

Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Baş Ombudsmanı

3- Örgüt fiilleri ve “etkin pişmanlığın” uygulama koşulları nelerdir ?
Örgüt suçları oldukça karmaşıktır. Anlaşılır bir dille söylemek gerekirse kısaca aşağıdaki başlıklarda örgüt suçlarını toplayabiliriz.
1.Örgüt kurmak ve/veya yönetmek: Bu fiil için örgüt tarifine bakmak yeterlidir. (II.1.bkz.) Etkin soruşturmaya başlamadan örgüt yöneticisinin örgütü dağıtması veya verdiği bilgilerle örgütün dağılması sağlanmalıdır. Bu halde cezaya hükmolunmaz.
2. Örgüte üye olma: Örgüt üyesi suça iştirak etmemeli, örgütten gönüllü ayrılmayı yetkili makamlara bildirmesi halinde cezaya hükmolunmaz.
3. Örgütün faaliyeti çerçevesinde herhangi bir suça iştirak etmeden yakalanırsa: Şüpheli veya fail elverişli bilgi ile örgütün dağılmasını veya mensuplarının yakalanmasını sağlamışsa cezaya hükmolunmaz.
4.Suç işlemek amacıyla;
1. Örgüt kuran,
2. Örgüt yöneten veya,
3. Örgüte üye olan,
4. Ya da üye olmamakla birlikte örgüt adına suç işleyen, bilerekisteyerek yardım edenlerin aşağıdaki haller gerçekleşirse ceza verilmez.
1.1. Gönüllü olarak teslim olması.
2.2. Örgüt yapısı ve faaliyetin çerçevesinde işlenen suçlarla ilgilibilgi vermesi halinde ceza hükmolunmaz. Yakalandıktan sonra bu bilgileri vermesi halinde hakkında bu suçtan dolayı cezada 1/3’ten 3/4’e kadar indirim yapılır. Etkin pişmanlıktan farklı fiillerde olsa bir defadan fazla yararlanılamaz. 1-3 yıl arası denetimli serbestlik tedbiri uygulanır.
Asla kabul edilemez
4- Etkin pişmanlık, özgür irade ile açıklanmalıdır.
1. Etkin pişmanlıkta şüpheli veya failin özgür iradesi ile beyanda bulunması gerekir. Kanuna aykırı deliller veya suç teşkil eden yöntemlerle (dolaylı yolla olsa dahi) alınırsa ifade özgürlüğü, adil yargılama ve hukuk ihlal edilmiş olur ve asla kabul edilemez. Etkin pişmanlık sadece yararlananı ilgilendirmeyen, birçok kuruluş veya kişiyi etkileyebileceğinden özgür irade ile açıklanmazsa hukuk ve adaletin katledilmesi sonucunu doğurur. Bunlar (yasaklar) Anayasa (AY) madde 38 ile Ceza Muhakemesi Kanunu (CMK) 45, 46, 47, 48, 56 ve özellikle 147 ve 148’inci maddeler, İHAS 3’üncü maddeler gibi geniş bir alanı kapsar. İlk akla gelenler CMK yazılı beyanın “özgür irade” ye dayanması “kanuna aykırı bir yarar vaat” edilmemesi, “yasak delille elde edilen ifadeler rıza ile verilmiş olsa da, delil olarak kabulü” “müdafi hazır bulunmadan kollukça alınan ifade şüpheli veya sanık doğrulamadıkça” vb değerlendirmeye alınmaz. İşte bu koşullara aykırı olmayan etkin pişmanlığın ifade özgürlüğü, ceza korkusu altında beyan veya etik kurallara vb. aykırı olduğu görüşleri geçerli değildir. Hukuk çerçevesinde kalınacağı için herşeyi ile gizli örgütün çökertilmesi, çözülmesi oldukça güçtür. O nedenle TCK 221’inci madde başta olmak üzere özel hükümlerde yazılı özel etkin pişmanlık hükümleri maddi gerçeğe ulaşma ve adalete hızlı erişim adına çok önemlidir. Bunun aynı zamanda sanığın devlet tarafından sadakat testinde önemli bir işlevi olabileceği gibi, kendisinide özeleştiriye tabi tutmasıyla rehabilitesine yardımcı olacaktır. Kendisi, ailesi ve çevresi yönünden de daha çok devlet desteği görecektir, kurulması zorunlu rehabilite merkezlerinden yararlanacaktır. Devlete ve topluma kazandırılacaktır. Aksi takdirde binlerce kriminal vaka olarak devletimizin ve milletimizin başını ağrıtacaktır.
Etkin pişmanlıktan beklenen, suç olan fiil veya fiillerin meydana getirdiği etkileri olumsuzlukları gidermesi, bu konuda samimi ve mümkün olduğunda sonuç alıcı olması ceza adaletine samimi ve etkili katkı sunması önemlidir. Bilinen, daha önce ifade edilen veya devletin tespit ettiği olayların tekrarı etkin pişmanlıktan yararlanmasını gerektirmeyecektir. Yüksek Yargıtay’ın bu konuda bazı içtihatlarına değinmek, yararlanmak isteyenler açısından önemlidir.
5- Özet Emsal Yargıtay (Y) Kararları:
Öncelikle şunu ifade edelim ki, etkin pişmanlıkta öngörülen koşulların oluşup oluşmadığını hakim önüne gelen her somut olayda ayrı tespit edecektir.
1. Y. 16. Ceza Dairesi (CD) Esas(E): 2016/7336, Karar (K): 2017/352: Sanık Y.’nin… yakalanması üzerine kollukta ve C. Savcısı huzurunda müdafili olarak alınan beyanında, sanık A i ….silahlı eğitim veren El Nusra üyesi şahıs olarak kod isimleri ile birlikte açık bir biçimde tarif ve teşhis ettiği, A.’nın yaralanmasıyla ilgili hastane evraklarını, mesajlaşmalarını vermesi etkin pişmanlıktan yararlanma uygulaması doğrudur. Onanması…
2. Y. 16. CD. E: 2016/6421. K: 2017/359. PDY/YPG: …silahlı örgüte katıldıklarını beyan eden sanıklar…’ın örgüte ne şekilde katıldıklarını, aldıkları eğitimleri, eğitime katılan ve eğitim veren diğer örgüt üyelerini teşhis ettikleri, örgüt üyelerinin kod adları, konumları, memleketleri ve kullandıkları silahları ile Suriye ülkesinde bulunan kamplar hakkında bilgi verdiklerinin anlaşılması karşısında TCK221/4 maddesinin (yani etkin pişmanlık) uygulanmaması… kararın bozulması…(aynı mahiyette karar için bkz.Y.16:CD.E:2016/1507 .K.2016/5567)
3. 16. CD. E: 2017/143, K: 2017/873.: Kendisi ve örgüt mensuplarının gerçekleştirdiği eylemlerle ilgili olarak yeterli bilgi vermeyen sanık hakkında koşulları oluşmadığı halde etkin pişmanlık hükümlerinin uygulanması aleyhe temyiz olmadığından bozma nedeni yapılmamıştır. (aleyhe temyiz olsa karar bozulacak. mnö)(2-Benzer mahiyette bkz. Doç. Dr. İbrahim Şahbaz. Açıklamalı içtihatlı TCK. 2016. Yetkin yy.C2.sh.2504) Y.Ceza Genel Kurulu(CGK) 2008/9-18,2008/78.08.04.2008
Faili meçhul kalmış
4. Y. 16. CD.E: 2016/6667, K: 2017/799.: Sanık A. kovuşturma aşamasında alınan …tarihli savunmasında soruşturma evresinde verdiği etkin pişmanlık içeren ifadelerinden kısmen dönmesi nedeniyle TCK 221’inci maddesinin uygulanmasına imkan bulunmamasına rağmen sanık hakkında ceza verilmemesine yer olmadığına karar verilmesi aleyhe temyiz olmadığından bozma sebebi yapılmamıştır.
5. Y. CGK. 2006/9-153, 2006/310, 19.12.2006.: Cezaevi ortamında yaşadıklarını anlatması, terör örgütünün dağılmasına veya faili meçhul kalmış suç ve suçlarla faillerin meydana çıkarılmasına yardım eder nitelikte olmadığı, yine bu bilgi ve belgeler ya da hükümlünün gösterdiği çaba sayesinde örgütün amaçladığı her hangi bir suçun işlenmesinin engellenmediği açık iken özel pişmanlık yasasından faydalandırılması kararında direnilmesi bozmayı gerektir… (benzer CGK.2006/9-292,2007/148.19.06.2007(Şahbaz,age.sh.2505)
6. Y. CGK. 2006/9-153,2006/310,19.12.2006.: …verdiği bilgiler,sadece kendisinden önce beyanda ulunanların açıklamalarını doğrular niteliktedir,başka deyimle bilinenlerin tekrarı niteliğinde ve bunlarla sınırlıdır. Pişmanlık yasasından yararlandırılmasına dair direnme kararın bozulması.
Sonuç olarak yukarıda açıklananlar ve Yargıtay kararları ışığında etkin pişmanlık hükümlerinin değerlendirilmesi doğru olacaktır.

BİTTİ