Dr. Cavid Veliyev - (Uluslararası İlişkiler Analizler Merkezi)
44 günlük savaş sonucunda Azerbaycan ordusu Karabağ’ı işgalden kurtardıktan sonra taraflar arasında çekişmeler 30 yıldır Ermenistan işgali altında olan uluslararası alanda tanınmış Azerbaycan-Ermenistan sınırına kaydı. 27 Mayıs’ta Azerbaycan’ın işgalden kurtarılan Kelbecer bölgesinde sızma yaparak sınır karakolunun arkasına mayın döşemeye çalışan Ermeni askerlerinden altısı Azerbaycan sınır birlikleri tarafından tutuklandı. Aslında uzun zamandır taraflar arasında sınırlar noktalarının belirlenmesi açısından çekişmeler yaşanmaktadır. Meselenin bir çekişme ve sorun haline dönüşmesinin ise birden fazla nedeni bulunmaktadır.
Birincisi uzun yıllar uluslararası alanda tanınmış Azerbaycan-Ermenistan sınırları işgal altında olduğu için Ermenistan tarafı köyleri ve kasabalarını bu bölgelere doğru yasadışı yollarla genişleterek Azerbaycan sınırlarına girmiş veya sınırdaki Ermeni köylüleri işgal altındaki Azerbaycan topraklarını tarım ve hayvancılık için kullanmıştır. 30 yıl bu bölgede yaşayıp, buraları kullanınca sınırda yaşayan Ermeni halkı uluslararası alanda tanınmış Azerbaycan topraklarını kendininki gibi görmüş ve şimdi o imkanlarının elinden çıkmasından rahatsızdır. 30 yıl boyunca tarım ve hayvancılık gelirleri Azerbaycan toprakları hesabına oluşmuş ve şimdi bu gelir imkânlarından da yoksun kalmışlardır. Şimdi sınırların kontrolü doğal olarak Azerbaycan’a geçince bazı Ermeni köylüleri yerleştikleri Azerbaycan topraklarından çıkma zorundadırlar. Bu nedenle savaştan sonra Azerbaycan-Ermenistan sınırında yaşayan Ermeniler hayvanlarının çoğunu otlak arazilerini kaybetmesi nedeniyle satmağa çalışıyor veya “tarım alanları”nı kullanamamaktan şikayet ediyorlar. Bu ise Ermenistan’da siyaset üzerinde bir baskıya dönüşmekte ve siyaset de çözüm bulamayınca provokasyon yapmaktadır.
İkincisi, erken seçim öncesi yaşanan bu süreç ülke içinde iktidar muhalefet arasında şiddetli çekişme konusu olmaktadır. Ermenistan’da 20 Haziran’da yapılacak erken seçimlerden önce yapılan kamuoyu araştırmalarında Paşinyan’ın oy oranı yüzde 32’lerden yüzde 24’lere kadar gerilemiştir. 44 günlük savaşta yenilen başbakan olarak Paşinyan bu defasında da muhalifleri tarafından sınır olayları nedeniyle sıkıştırılmaktadır. Bu ise oy oranının daha da düşmesine neden olmaktadır. Bunlar aynı zamanda 44 günlük savaş yenilgisini hazmedemeyen ve sürekli kışkırtıcı açıklamalar veren ve 10 Kasım bildirisini değiştirme peşinde olan gruplardır. Onlara göre 10 Kasım bildirisinin şartlarının uygulanmasının geciktirilmesi gerekiyor oysa Paşinyan hızlı bir şekilde bunu uygulamaktadır. Bu gruplardan seçimlere katılacağını beyan eden eski cumhurbaşkanı Karabağ Ermeni’si Robert Koçaryan radikal Ermeni diaspora örgütü ANCA tarafından da destekleniyor. Bu gruplar hala Ermenistan siyasetinde etkisini korumakta ve sınırda provokativ eylemleri desteklemektedir.
Üçüncüsü, Paşinyan üzerinde kamuoyu ve muhalifler tarafından politik baskı arttıkça o da bu konuyu sürekli gündemde tutmak zorunda hissediyor. Popülist bir politikacı olduğu için hatta bu konuda muhaliflerin önüne geçmeği hedefliyor ve iki taraf arasında çözülmesi gereken konuyu uluslararası alana taşıyarak destek arayışındadır. Bu konuda ilk önce Rusya ve Kolektif Güvenlik Örgütü Anlaşması (KGÖA) ile diplomasi trafiğine girdi fakat beklediği desteği bulamayınca müttefiklerini sert bir dille eleştirdi. Daha sonra konuyu BM Güvenlik Konseyi’ne taşıyacağını iddia etti. Fakat 44 günlük savaş sırasında Fransa ve Rusya’nın girişimi ile Güvenlik Konseyi’nde Azerbaycan aleyhine bir karar aldırmağa çalışmış başarılı olamamışlardır. Fakat Paşinyan uluslararası alanda Ermenistan’ın yapabileceklerinin sınırlı olduğunu 44 günlük savaş diplomasisinden biliyor ve son yaptıkları sadece iç kamuoyunun desteğini kaybetmemeğe yöneliktir.
-Yarın devam edecek-
