Polikistik over sendromu, santral sinir sistemi, hipofiz bezi, yumurtalıklar, böbreküstü bezi ve diğer dokular arasındaki etkileşimlerin bozulmasına bağlı olarak, üreme çağındaki kadınlarda en sık ortaya çıkan endokrin bozukluktur. Kronik seyreden ve kadınların yaşam kalitesini olumsuz etkileyebilen bir hastalıktır.
Polikistik over sendromu nedeniyle bir kadının âdet döngüsü, doğurganlığı, hormonları, kalbi, kan damarları ve dış görünüşü etkilenecektir. Kadınlık hormonlarında dengesizlik söz konusudur.
Polikistik over sendromu bulunan kadınlarda uzun dönemde şeker hastalığı, hipertansiyon, kalp ve damar hastalıkları ile rahim kanseri görülebilir.
Polikistik over sendromu olan kadınlarda genel olarak şu belirtiler görülür:
- Yüksek seviyede androjen hormonları (kadın vücudunda da üretilen erkeklik hormonlarıdır.)
- Düzensiz âdet görme (âdet görülmemesi, âdetin çok ağır geçmesi ya da âdet zamanının belirsiz olması gibi.)
- Yumurtalıklarda küçük kistler
Polikistik over sendromu neden olur?
- Polikistik over sendromunun kesin nedeni bilinmemektedir. Pek çok uzman genetik faktörlerin rol oynadığını düşünmektedir. Polikistik over sendromu olan kadınların çoğunun annesinde ya da kız kardeşinde de aynı şikâyete rastlanır.
- Polikistik over sendromunda altta yatan ana problemlerden biri hormonal dengesizliktir. Bu hastalığı olan kadınlarda yumurtalıklar normalden daha fazla androjen hormonları üretir. Androjen hormonları erkeklik hormonlarıdır ancak kadın vücudunda da üretilir. Bu hormonların seviyesi kadın vücudunda normalden daha yukarı çıktığında yumurtalıklarda yumurtaların gelişimini ve dışarıya atılmasını da olumsuz etkiler.
PKOS ile bağlantısı olduğu düşünülen diğer bir sağlık sorunu insülin direncidir. Araştırmacılar insülin hormonunun da POS ile bağlantısı olduğunu düşünmektedir. İnsülin, şeker ve diğer yiyeceklerin, vücudun kullanması için enerjiye dönüştürülmesini kontrol eden hormondur. Polikistik over sendromu olan pek çok kadının vücudunda insülin direnci nedeniyle fazla insülin üretildiği ve insülin fazlalığının androjen üretimini artırdığı bağlantısı kurulmuştur. Yüksek androjen seviyeleri aşağıdaki şu belirtilere de yol açabilir:
- Akne
- Aşırı tüylenme
- Kilo alma (özellikle göbek, karın ve kol bölgelerinde yağlanma)
- Âdet düzensizliği
Polikistik over sendromunun belirtileri
Polikistik over sendrom belirtileri kadından kadına farklılık gösterebilir. Bazı belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:
- Âdet görememe nedeniyle hamile kalamama
- Düzensiz âdet görme
- Vücutta aşırı tüylenme (özellikle yüz, göğüs, karın bölgesinde)
- Yumurtalıklarda küçük kistler
- Akne, yağlı cilt, kepek
- Kilo artışı, obezite, bel bölgesinde yağlanma
- Kaygı, depresyon
- Uyku apnesi
- Erkek tipi saç dökülmesi
- Boyun, kol, göğüslerde koyu renk, yama şeklinde, kahverengi veya siyah lekeler
- Pelvik ağrı, kasık ağrıları
Yumurtaların oluştuğu yumurtalıklarda sıvı dolu küçük kesecikler vardır. Yumurta büyüdükçe kesecikte sıvı birikir ve yumurta olgunlaştığında kesecik açılır ve yumurta dışarı bırakılır. Dışarı salınan yumurta rahme doğru yol alır. Polikistik over sendromunda ise yumurtalık bir yumurtanın tam olarak olgunlaşması için gereken tüm hormonları üretmez. Kesecikler sıvı dolabilir ancak yumurta oluşumu gerçekleşmez. Bunun yerine bazı kesecikler kist olarak kalır. Bu nedenle yumurta oluşmaz ve progesteron hormonu üretilmez. Progesteron hormonu olmadan bir kadının âdet dönemi düzensiz olacak ya da hiç âdet görülmeyecektir. Üstelik yumurtalıklar erkeklik hormonu üreterek yumurtlamayı başka bir şekilde daha engellemiş olacaktır.
Her polikistik over sendromu problemi olan kadında kısırlık problemi de ortaya çıkar denilemez ancak kısırlığa bu kadınlar arasında yaygın olarak rastlanır. İyi haber ise, tedavi gördükten sonra pek çok kadının hamile kalabildiği görülür. Kilo verilmesi, hormonların düzenlenmesi ya da cerrahi müdahale gibi yöntemler sonrası yumurtlama sağlanabilir.
Polikistik over sendromu tedavisi
Polikistik over sendromunun tedavisi yoktur ancak bu sendromun ortaya çıkardığı problemlerin çözümüne yönelik tedaviler uygulanır. Âdeti düzenlemek amaçlı hormonal ilaçlar kullanılır. Hangi belirtilerden şikâyetçi olunduğu veya kişinin hamile kalmak isteyip istemediğine göre farklı tedaviler uygulanabilir. Kalp hastalığı, karaciğer yağlanması ya da diyabet gibi ileride oluşabilecek hastalıkların önüne geçmek PKOS tedavisinin diğer başlıca amaçlarındandır.
Yaşam biçiminde değişiklikler
Polikistik over sendromu rahatsızlığı bulunan çoğu kadın fazla kilolu veya obezdir. Bu durum başka sağlık sorunları için de bir zemin oluşturur. Polikistik over sendromunun kontrol altına alınması için sağlık açısından tehlike oluşturmayan bir kiloya inmek önemlidir. Sağlıklı beslenmek, kan şekeri seviyesini dengelemek, vücudun insülin kullanımını geliştirmek ve vücuttaki hormon seviyelerini normale çekmek düzenli âdet görmek açısından yardımcı olabilir.
