Menopoz

Menopoz kelimesi İngilizce “ay (moon)” ve “sonlanma (pause)” kelimelerinden oluşturulmuştur. Tam olarak kelime karşılığı âdetten kesilme olup, “menopoz yaşı” kadının en son fizyolojik âdet kanamasının olduğu zamanı ifade eder.

Kadınlarda menopoza bağlı âdetten kesilme, yumurtalıkların işlevlerinin sona erdiğini ve artık buralardan kadınlık hormonlarının salgılanamadığını işaret eder.

Menopoz, genel bilinenin aksine rahimin değil yumurtalıkların işlevinin sona ermesidir. Yumurtalıklarda yeni yumurta oluşumu gerçekleşememekte ve hormon üretimi yapılamamaktadır. Yeterince östrojen ve progesteron hormonları üretiminin olmamasına bağlı olarak âdetten kesilme gerçekleşmektedir.

Ortalama menopoz yaşı nedir?

Menopoz yaşı ortalama olarak 50 olarak kabul edilse de, 45 ile 52 yaş arası normal kabul edilir.

Menopoza girme yaşını belirleyen pek çok neden olmasına rağmen en önemli nedenler genetik özelliklerdir. Ayrıca aşırı sigara tüketimi de erken menopoza sebep olabilmektedir.

40 yaşından sonra genel olarak kadınlarda âdet düzensizliği problemleri başlar. Hatta bu dönemde âdetler devam etse de sıcak basması ve terleme yakınmaları da olabilir.

Bu dönemde âdetler sıklıkla düzensizleşmiştir. Özellikle âdet gecikmeleri, bazen da tam tersi olarak fazla miktarda âdet görmeler ortaya çıkabilmektedir. Buradaki temel neden yumurtalıklardan salgılanan östrojen hormonunun zaman içinde azalmasıdır.

Sıcak basmaları ve âdet gecikmeleri şikâyetleri de östrojen hormonunun vücudun ihtiyacına göre daha az olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla, menopozdan sonra karşımıza çıkan “osteoporoz” (kemik erimesi) gibi durumlar aslında menopoz öncesi dönemde başlamaktadır.

Şayet kadın 12 aydır âdet görmüyorsa ve bu duruma sebep olacak farklı bir faktör mevcut değilse menopozdan bahsedilebilir. Menopoz teşhisi koyabilmek için kadının 12 ay boyunca âdet olmaması gerekir.

Âdetlerin tam kesilmediği ancak menopoz belirtilerinin yaşandığı döneme premenopoz denilmektedir. Premenopoz sürecinde, yumurtalıkların hormon salgılama oranlarında azalma meydana gelir. Bundan dolayı da menopoz  belirtileri yaşanır. Bunun dışında âdetlerde düzensizlik meydana gelir. Kadının menopoza girip girmediği ise kandan bakılan FSH hormonuyla anlaşılır.

Gece terlemesi, ateş basması, çarpıntı, yüzde kızarıklıklar olabilir. Yalnız bu belirtiler bütün hastalarda olmayabilir. Zaten menopoz dönemi ilerledikçe, 3-5 yıl sonra bu belirtiler azalmaya başlamaktadır. Ayrıca menopozda psikolojik rahatsızlıklar da ön plana çıkmaktadır. Gerginlik, sinirli olma, depresyon gibi bulgular olabilir. Uyku kalitesi azalmıştır. Uyku kalitesi azalması derken kastedilen, uykuya dalma süresinin uzaması ve uykunun REM fazının kısalmasıdır. Bunların dışında baş ve eklem ağrısı, cinsel isteksizlik, kas ağrıları görülebilir. Bütün bu saydıklarımız menopozun klasik belirtileridir.

Menopozda görülen bir diğer belirtiler lokal olarak görülür. Cinsel ilişki sırasında ağrı duyma bunlardan biridir. Çünkü bu dönemde vajinanın kayganlığını sağlayan sıvı miktarı azalır ve vajina kuru bir hal alır. Bu yüzden ilişki sırasında ağrı, yanma, tahriş ve hafif kanama görülebilir. Östrojen tedavisiyle düzelebilir.

50 yaşların altında, kalp-damar hastalıkları erkeklerde kadınlara göre daha sık görülürken, menopoz sonrası yıllarda (50 yaş sonrasında) her iki cinsiyette de aynı oranda görülüyor. Bunun nedeni ise kadındaki östrojenin bazı koruyucu etkilere sahip olması.

Menopoz döneminde kadınlarda cilt yaşlanmasının hızlandığı gözleniyor. Yaşa bağlı olarak artan kuruma ve kırışmanın bu dönemle artıyor. Çünkü östrojen eksikliği, bağ dokusu ve ciltte meydana gelen olumsuz değişikliklerin hızlanmasına yol açıyor.

Tedavi

Menopoz dönemi kadınlarda yaşanan doğal bir süreç olduğu için, dönemde yaşanabilecek olumsuzluklara karşı uygulanacak tedaviler konusunda mutlak bir birliktelik yoktur. Burada tedaviyi belirleyen temel faktör kadının menopoza girdiği yaş, aile hikâyesi, genetik yapısı, ruh hali, genel sağlık durumu, kemik ve kalp hastalıkları yönünden riski, kansere yatkınlık yönünden hikâyesi ve kadının bu döneme bakış açısıdır.

Bu dönemde kullanılacak hormonal tedavi yönünden çok farklı görüşler olabilmektedir. Burada yapılması gereken bir kadın hastalıkları uzmanı, hastayı iyi tanıyan bir aile hekimi veya iç hastalıkları uzmanıyla birlikte psikolojik tablonun da ön planda olduğu durumlarda bir psikiyatri uzmanını da katarak multi disipliner bir tedavi uygulamaktır.

Amaç, kadının hayatında doğal bir dönem olan menopozu en rahat ve en az hasarla atlatmasını sağlamak ve sağlıklı, mutlu bir yaşam sürmesine yardımcı olmaktır.