‘Herkes İçin Sağlık’ 

İyi olmak ve sağlık terimini detaylıca düşündünüz mü? 7-14 Nisan Dünya Sağlık Haftası... Bu hafta her yıl Dünya Sağlık Örgütü’nün (WHO) kuruluşunda kutlanıyor, bu sene ise 75’inci yıl dönümü. Dünya Sağlık Örgütü, bu yılki temasını ‘Herkes İçin Sağlık’ olarak belirledi. Herkesin sürdürülebilir bir dünyada, barış ve refah içinde sağlıklı bir yaşam sürmesini hedefliyor. Fakat veriler iç açıcı değil... Günümüzde nüfusun yüzde 30’u temel sağlık hizmetlerine erişemiyor. Neredeyse 2 milyar insan sağlık harcamaları yüzünden yoksullaşıyor. Artan gıda fiyatları sağlıklı gıdaya ulaşımı zorlaştırıyor, beslenme alışkanlıkları da giderek değişiyor. Oysa ki sağlıklı yaşam, her insanın doğumuyla elde ettiği ve insan olmaktan dolayı kazandığı bir haktır. Sağlık, hiçbir kavramla değiştirilemez veya ölçülemez.

Bireyler sağlıklı olduğunda toplumların da sağlıklı olduğunu hatırlatmakta fayda var. Nisan ayının ilk haftası aynı zamanda Kanser Haftası iken herkesin hakkı olan HPV (Human Papilloma Virus) aşısı ile ilgili de konuşmak istiyorum.

HPV aşısı

Aşı hakkımızı her gün konuşmamız gerekir ama 1-7 Nisan Kanser Haftası iken bu konuya dikkatinizi çekmek istedim. Rahim ağzı (serviks) kanseri hakkında ne kadar bilgi sahibisiniz? Dünya genelinde yedinci sırada yer alırken, kadınlar arasında en sık görülen dördüncü kanser türü rahim kanseri olarak karşımıza çıkıyor. Yaklaşık 200 türü bulunan HPV, erken teşhis ve aşısı ile yüzde 90 önlenebiliyor.

HPV (Human Papilloma Virus) rahim ağzı kanserine ve genital siğillere (kondilom) neden olabilir. Cinsel yolla bulaşan en yaygın hastalıktır. Burada bir kez daha düzenli muayene ve kontrolün önemini vurgulamak istiyorum. Kadında her yaş için düzenli S-MEAR testi de erken teşhiste önemli. Çünkü erken teşhis edilmeyen HPV enfeksiyonu yıllarca rahim ağzı bölgesinde sinsice yaşayabiliyor ve kansere dönüşebiliyor.

Jinekolojik kontroller ayıp değil, hayati. Ne yazık ki henüz kadın ve doğum hastalıkları uzmanına hiç gitmemiş kadınlarımız var. HPV aşısı medeni hal ve cinsiyet fark etmeksizin herkesin ücretsiz ulaşabileceği bir hizmet olmalı. Uygulama zamanı için ise immün cevabın en kuvvetli olduğu 10-14 yaş aralığı ile 25 yaşına kadar olan aralıkta öneriliyor. Fakat her yaşta olmanız mümkün. 149 ülkede aşı programı dahilinde olan HPV sadece Amerika veya Avrupa’da değil, Birleşik Arap Emirlikleri’nden Malezya’ya kadar birçok ülkede ücretsiz. Türkiye’de ise üç doz olunması gereken bu aşının tek bir dozu yaklaşık 2 bin TL.

Giderek artıyor

Kanser, ölümler arasında kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada... Genetik faktörler kadar yetersiz ve dengesiz beslenme de kanser oluşumunda etkili. Öyle ki araştırmalar, beslenmenin birçok kanser türü üzerinde yüzde 10 ile yüzde 70 arasında etkisi olduğunu bildiriyor. Dünya Sağlık Örgütü, kanser yükünün önümüzdeki 20 yılda yaklaşık yüzde 60 artacağını söylüyor, 2040’a kadar dünya çapında her yıl 28 milyon yeni vaka öngörülüyor, maalesef görülme yaşı giderek erken yaşlara iniyor.

İklim değişikliği ve değişen alışkanlıklar gibi pek çok faktör burada söz sahibi. Journal of the National Cancer Institute dergisinde yayınlanan bir çalışma Y kuşağı (1981-1996 arasında doğan insanlar), 1950’de doğanlara kıyasla iki kat daha fazla kolorektal kanser riskine sahip olduğunu belirtiyor. Bu nedenle kolon kanseri taramalarının 50 yaş, hatta 45 yaş altına inmesi gerektiği tartışılmaya devam ediyor. Hastalığa değil sağlığa odaklanmak gerekiyor. Kanserden korkmadan korunmak mümkün…

Sağlıklı beslenmenin 10 adımı

Beslenme planınızda çeşitliliği hedefleyin. Rengarenk tabaklar önceliğiniz olsun.

Protein dengesi oluşturun. Baklagilleri haftada en az iki kez tüketin.

Mevsiminde beslenin, yerele önem verin.

Bağırsak sağlığınızı önemseyin.

Doymuş yağlar yerine bitkisel yağları tercih edin. Zeytinyağı vazgeçilmez olsun.

Fermente gıdaların tüketimini önemseyin.

Uyku düzeninizi oluşturun.

Rafine tahıllar yerine tam tahıllar her zaman tercihiniz olsun.

İşlenmiş gıdaları olabildiğince azaltın.

Sigara ve alkolden uzak durun.