Deniz Kilislioğlu

Afganistan’da Taliban iktidara geldikten sonra, kadınlar hakları için sokaklara çıktı. Taliban güçleri gösterilerde müdahaleyi sertleştirdi, İçişleri Bakanlığı’nın ilk kararnamesi de “izinsiz gösterileri” yasaklamak oldu.

Bugün ülke, Afganistan’a bağımsızlığını kazandıran Kral Amanullah’ın 1900’lerde hayal ettiği noktadan çok uzakta. O dönemde Mustafa Kemal Atatürk ile de yakın dostluğu olan Amanullah, kadın hakları ve kız çocuklarının eğitimi için pek çok adım atmış, ancak o reformlar Kral’ı tahtından indirmiş ve bir sürgün hayatına mahkûm etmişti. 100 yıl sonra Afganistan’daki tabloyu Kral Amanullah’ın kızı Prenses Nacia d’Afganistan ile konuştum.

‘Umarım geçici olur’

Prenses Nagia, son 40 yıldır Afganistan’ın savaşta olduğunu hatırlattı, “Yıllarca derin acılar çekmiş ülkem için çok üzülüyorum. Bilhassa da Afganistan’daki kadınların durumu beni çok üzüyor” dedi. Prenses Nagia’nın Afgan kadınlarının

ABD’nin Afganistan’dan çekilmesinin ardından gözler, ülkede kurulacak yeni Taliban hükümetinde... Hükümet henüz resmen ilan edilmiş değil ancak uluslararası haber ajanslarının “yeni hükümete Molla Abdülgani Birader’in başkanlık edeceğine” dair geçtiği bilgiler var. Taliban yetkililerine dayandırılarak hükümette 25 bakan olacağı ve 12 kişilik bir Şura’nın oluşturulacağı haberleri de veriliyor. (Bu arada tüm tarafların temsil edilebileceği kapsamlı bir yapının oluşabilmesi için Türkiye dahil bölge ülkeleri çaba harcıyor ama Taliban’ın yetki paylaşımına ne kadar sıcak baktığı şüpheli.)

Hükümet muhtemelen haftaya açıklanacak. Bu aşamadan sonra uluslararası toplumun Taliban’ı tanıyıp tanımayacağı biraz daha netleşecek. Bazı ülkeler bu konuda pozisyonunu açıkladı. Ancak Kabil Havalimanı üzerine Taliban’la müzakere yürüten Türkiye, henüz “Tanıyacağız” veya “Tanımayacağız” şeklinde bir sinyal vermedi. Afganistan’ın Ankara’daki

Taliban’ın Afganistan’da kontrolü ele geçirmesinden sonra ve örgütün yabancı güçlere ülkeyi terk etmek için tanıdığı süre (31 Ağustos) biterken, bu hafta Afganistan’da baş döndürücü bir trafik yaşandı. NATO üyesi ülkeler askerlerini, vatandaşlarını ülkeden çıkarmak için zamana karşı yarışırken, tam da bu süreçte, Kabil Havaalanı’na dönük DAEŞ saldırısı Taliban’ın ülkeye ne kadar hâkim olabildiğine/olabileceğine dair soru işaretleri doğurdu.

Türkiye açısından en kritik gelişmeyse, tüm askerlerinin ülkeye dönmesinin yanı sıra Kabil Hamid Karzai Havaalanı’nın işletimi için Taliban’la yapılan görüşmelerdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın açıkladığı 3.5 saatlik görüşme sonrası Taliban’la temas sürdü ve Türkiye’den bir teknik heyet Afganistan’da saha çalışması yaptı. İşte sürece dair ayrıntılar...

Özel telefon hattı

Edindiğim bilgilere göre Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın

Yıl1996’ydı... Taliban, 1994’te Kandahar kentini kontrol ettikten sonra ülkede adım adım ilerlemiş vetarihler 27 Eylül’ü gösterdiğinde, tıpkı bugün olduğu gibi başkent Kabil’i ele geçirerek, “Emirlik” ilan etmişti. O dönemde Türkiye’nin Kabil Büyükelçisi olan ve sonrasında Türk Dışişleri Bakanlığı’nın girişimiyle Taliban ile Kuzey Afganistan İttifak’ı arasında ülkede “geniş tabanlı hükümet kurma hedefli barış misyonu” için arabuluculuk yapan Büyükelçi Bilge Cankorel ile “dünü ve bugünü” konuştum.

1995 yılının sonunda göreve başlayan E. Büyükelçi Cankorel,o günlerde Taliban’ın ilerleyişinin önünün kesilememesini, görüşmelerin bir sonuç vermemesini ve sonunda Taliban’ın başkenti işgal etmesini üç temel sebebe bağlıyor: Afganistan içinde Taliban karşıtı etkili bir koalisyon kurulamaması,Pakistan’ın Taliban’a ağırlık veren pozisyonu ve ABD’nin umursamaz tavrı. Esasen bundan

ABD büyük ölçüde Afganistan’dan çekilirken, Taliban da çok hızlı bir şekilde kentleri ele geçirmeye devam ediyor. Ağustos başından bu yana Afganistan’daki 34 vilayetin yaklaşık 20’sinin merkezi Taliban kontrolüne geçti. İlk iki günde Zaranc ve Şibirgan’ı alan Taliban, 8 Ağustos’ta bir günde üç şehir merkezini (Sar-i Pul, Kunduz, Talukan) ele geçirerek ilerleyişini hızlandırdı. Sonraki 4 günde 5 şehri daha ele geçiren Taliban, 13 Ağustos itibariyle 18 kentin kontrolünü aldı.

Herkes Taliban’ın hedefinin Kabil olduğunu biliyor. Böyle bir süreçte Taliban’ın ilerleyişini durdurabilecek siyasi veya askeri bir gücün olmadığı da biliniyor. Dahası, ABD ve koalisyon güçleri adeta kaçarak ülkeden çıkarken Taliban’ın Kabil Havalimanı’nın güvenliğini Türkiye’nin sağlaması konusunda direnişi de kırılabilmiş değil. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan hafta içi “Taliban’ın liderlerinden biriyle görüşebileceğini” söylemişti.

Türkiye iki hafta boyunca orman yangınlarıyla mücadele etti, hâlâ da ediyor. Bu süreçte iki faktör mücadeleyi ağır şekilde sekteye uğrattı: Rüzgâr ve gece.

Bu iki faktör yüzünden bazı yerlerde alevler ancak yakacak yer kalmayınca söndü. Gündüz, saatler boyu gün ışığında verilen mücadele ise akşam saatlerinde rüzgârın şiddetini artırması ve alevlerin hızlanmasıyla tersine döndü. Havanın kararması uçak ve helikopterleri devre dışı bırakınca pek çok yerde gündüz harcanan çabalar boşa gitti. Tablo böyle olunca, “Yangınlara müdahale eden 57 helikopterden gece görüşü olan ve uçabilen yok mu?” sorusu akıllara geldi. Zira dünyada çok yaygın olmasa da gece görüşü takılmak suretiyle gece de uçabilen yangın söndürme helikopterleri var. Ancak bu, ABD’nin bile tam randımanlı şekilde yürütemediği çok riskli ve maliyetli bir faaliyet.

Gece uçuşu mümkün mü?

Havacılık dünyası, yangınlarla mücadelede geleceğin

Bu hafta Türkiye 7 ilde ardı ardına çıkan yangınlarla mücadele etti. Yangınların sabotaj olma ihtimalinden, Türk Hava Kurumu’nun envanterinin yetersizliğine, bazı uçakların bakımsızlık yüzünden uçamadığından, işten çıkarılan personele kadar bir dizi konu tartışıldı.

Tüm bu tartışmalar sürerken hem THK’nın kiraladığı uçaklarda hem de özel şirketlerde görev yapan helikopterlerde pilotlar, alevler içinde zamana karşı yarıştı. Ortalama 10 saat kesintisiz görev yapan ekiplerin yaşadıklarını, onlardan dinledim.

Türbülansla mücadele

Bu yangınlarda rüzgarın kuvvetli olması sebebiyle oluşan türbülans, pilotların işini çok zorlaştırdı. Bazen alevlerin olduğu noktaya karadan değil, deniz üstünden gitmek zorunda kaldılar. Türbülans su atışlarında isabeti de zorlaştırdı. Pilotların anlatımından bir örnek paylaşalım:

“Dağın eğiminin 40 derece olduğunu ve dumanın dağın yamacına doğru yatmış bir halde olduğunu düşünün. Alttan yukarıya tırmanırken, bunu 3 ton su ile yapıyorsunuz. Bazen türbülans o kadar

Washington yönetimi uzun süredir, Rusya ile yapılan Kuzey Akım-2 projesini iptal etmesi için Almanya’ya baskı yapıyordu. Eski Başbakan Gerhard Schröder döneminde başlatılan proje, Washington’ın baskısı yüzünden Aralık 2019’da durdurulmuş, Ocak 2021’de yeniden başlatılmıştı. Yüzde 95’i tamamlandığı için Almanya projeden geri adım atmak da istemiyordu.

Uzun süredir aranan formül, Şansölye Angela Merkel’in, görevi bırakma arifesindeyken Washington’a yaptığı ziyarette bulundu. Kriz, Almanya’nın ABD’ye verdiği “Moskova’nın tehdidi altındaki Ukrayna’yı destekleme ve Rusya’nın ‘agresif politikasını kontrol altında tutma’ taahhütleriyle” aşıldı ve Washington’ın Almanya’ya yaptırım ihtimali şimdilik kalktı.

Bu kritik anlaşma, diplomaside “face-saving” olarak bilinen “durumu kurtarma anlaşması” gibi görünüyor. Uzmanlara göre zaten büyük oranda bitmiş projenin artık geri döndürülemeyeceği gerçeği ortadayken, bu mutabakatta kazanan, projeyi