Çiğdem Buzul

Çocuklar; konuşamayan, otizmi olan bir akrandan, tekerlekli sandalye kullanan bir akrabaya kadar, engeli olan insanları merak edip, hakkında bilgi edinmek ister. Çocuğunuzla engellerle ilgili konuşmak, bazı insanların neden farklı göründüğünü, konuştuğunu veya biraz daha farklı hareket ettiğini anlatmak onların bu durumu daha iyi anlamasına yardımcı olur.

Çocuklar bu konu hakkında soru sorduğu zaman o da öyle doğmuş demek yeterli olmaz. Bunun yerine engeli olan özel gereksinimi bireylerin, akranlarının farklı olduğunu ama bu durumun kötü ya da garip bir şey olmadığını anlatmanız gerekir. Önce bu konu hakkında konuşurken bu çocukların durumuna saygı duymanın, konu hakkında saygılı bir biçimde konuşmanın ve kelimelerin dikkatli seçilmesinin önemini anlatmanız faydalı olacaktır. Özel gereksinimi olan bireylerin yanında durumları hakkında soru sormadan önce ailesinden ya da kendisinden izin alınması gerektiğini anlatmanız, engele değil bireye saygı duymalarını kolaylaştıracaktır.

Çocuklara, engeli olmak demenin ne demek olduğunu somut bir biçimde açıklayın ve gerçekçi olmaya özen gösterin. Açıklamalarınızı şu şekilde yapabilirsiniz; “Arkadaşının bacaklarındaki kaslar seninki gibi

Otizmi olan öğrenciler öğrenme, sosyal beceri ve iletişim alanlarında özel idesteğe ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle, öğretmenlerin bu alanların her birine hitap etmek için stratejilere ihtiyacı vardır. Aşağıdaki 10 önerimiz, öğretmenlerin yukarıda belirtilen ihtiyaçların bir kısmını ele almalarına yardımcı olacaktır ve otizmli bireylere iyi bir rehberlik sağlayacaktır.

1. Öğrenci hakkında bilgi edinin

Bir öğrenci hakkında bilgiye ihtiyaç duyan eğitimciler;

Bireyin eğitim kayıtlarını incelemeli,
Bireyin becerilerini gözlemlemeli,

Ebeveynler, çocuklarının dil ve konuşma gelişimini nasıl desteklemeleri gerektiği hakkında sıklıkla soru sorarlar. Bebekler, konuşmadan önce iletişime geçerler. Konuşma başlamadan önce çıkardıkları seslerle, jest ve mimiklere bizlerle iletişime geçerler ve isteklerini ya da huzursuzluklarını belli ederler.

Bebeklerin konuşmaya başlamadan önce sesler çıkarmaları önemlidir. Babıldama denilen bu dönemde ses tekrarları, iletişim çabaları desteklenmelidir. Peki 0-2 yaş ve 2- 4 yaş arası hem iletişim hem de dil ve konuşma becerilerinin gelişimini nasıl destekleyebilirsiniz?

0- 2 yaş

• Babıldama önemlidir, sesler çıkarın ve bebeğinizin de çıkarmasını sağlayın.

• Bebeğiniz ses çıkardığında ona bakın, tepki verin ve onunla konuşun

•

İstimar denilince aklımıza genelde taciz ya da cinsel istismar gelir. Peki istismar konusu sadece bununla mı sınırlıdır? Örneğin, duygusal olarak ihmal edilen çocuklar duygusal olarak istismara uğrayan çocuklar değiller midir? Her istediği yapılan ama şefkat ya da ilgi göremeyen çocukların durumu nedir?

Bu duygusal, fiziksel istismara uğrayan çocuklar gerekli zamanda ihtiyaçları olan terapiyi almazlarsa gelecekte ne gibi tehlikler onları beklemektedir? Onları bekleyen bu tehlikelerin yanı sıra bu çevrelerine ne gibi zararı olur? İstismar, otizme benzer davranışlara yol açar mı?

Tüm bu sorularımızı Uzman Psikolog Berk Omay'a sorduk.İstismar konusundaki bilgilendirmeleri için kendisine teşekkür ederiz.

İstismar nedir? Genelde hep cinsel istismar aklımıza gelir ama sadece bununla mı sınırlıdır?

Her ne kadar can sıkıcı bir konu olsa da haberlerde, programlarda sıkça karşılaştığımız bir konudur istismar konusu. Bu durumdan kadınlar kadar çocuklar da muzdariptir. İstismar kavramı haberlerde ve medyada daha çok cinsel saldırı ve taciz anlamında kullanılmaktadır. Ancak istismar bireyin ruhsal ve bedensel sağlığını olumsuz yönde etkileyen her davranışı kapsar. Hatta çocuğu ihmal

Çocuklarına tek başına uyku alışkanlığı kazandırmak anne babalar için en zor konulardan bir tanesidir. Uzman Psikolog Berk Omay uyku problemleri ve nasıl aşılması gerektiği hakkında sorularımızı yanıtladı.

Uyku problemlerinin nedenleri nelerdir?

Tek başına uymanın çocuk için en büyük zorluğu ilk başta yaşadığı korkudur. Ancak bazen bu korkuya çocuğun anneden ayrılma kaygısı, bağlanma problemleri de eklenir. Eğer anne çocuğu ile sağlıklı bir bağ kuramazsa çocuk anneye bağımlı olur ve onu bırakmak istemez. Hatta bu durumu bazı anneler “çocuğum tuvalete bile gitmeme izin vermiyor” diye ifade eder.

Çocuk aslında annesinin onu bırakıp terk edeceği kaygısını yaşar. Bu durumun sağlıklı yürütülmesi için annenin çocukla verimli zaman geçirmesi gereklidir ama aynı zamanda da çocuğa kendi başına kalması için de fırsat tanımalıdır. Çocuğunu gerektiği kadar korumalı, çocuğuna karşı sadece gerektiği kadar sorumluluk almalı, yaşına uygun düzeyde özgür bırakmalıdır. Anne “mükemmel” değil “yeterince iyi” olmalıdır.

Teknolojik aletlerin uyku üzerinde olumsuz etkisi var mıdır?

Yalnız uyumak her yaştan çocuk için zorlayıcı olsa da özellikle erken çocukluk döneminde yalnız uyuma problemi daha sık görülür.

Amerika’da 1975 yılında, 5000 çocuktan 1'ine otizm tanısı konulurken bugün sayı 45’te 1’e çıkmıştır. Neler oluyor? Otizm artışın tanısı neden arttı? Teknolojik aletlerin fazla kullanımı bazı küçük çocukların otizm riskini arttırdı mı?

İlk olarak otizm tanısının arttığı ülkelere bakıldığında ortak özellikleri, hepsinin teknolojik aletlerin yoğun olarak kullanıldığı ülkeler olmasıdır. Sanal Otizm perspektifinden bakıldığında ve araştırıldığında ise dijital devrimi yaşamayan ülkelerin, örneğin Afrika, otizm teşhisinde artışlar yaşamadıkları ortaya çıkmıştır çünkü küçük çocukların ekranların önünde zaman harcamadıkları anlaşılmıştır.

“Sanal Otizm” terimi ilk olarak, Romen klinik psikoloğu Dr. Marius Zamfir tarafından kullanılmıştır. Bu terim “elektronik ekranların tetiklediği otizm” anlamına gelmektedir.

2011-2016 yılları arasında Romanya’da, çocuklarda otizmde şaşırtıcı bir artışa tanık olan Dr. Zamfir çocukların aile hikayelerine baktığında bu çocukların ortak noktalarının günde dört saat veya daha fazlasını ekran başında geçirmeleri olduğunu tespit eder. Teknolojik aletlerle harcanan zaman kontrol altına alındığında ve çocukların başka şekillerde vaktini geçirmesine olanak sağlandığı

Birçok aile çocuklarıyla eğlenceli, yaratıcı ve onların seviyelerine uygun oyun oynadıkları zaman ortaya çıkan gelişmelere şaşırmaktadırlar. Oysa ki çocuklar oyun oynayarak öğrenir. Aslında oyun, çocuğun işi ve kelimeleridir.

Çocuğunuzun dünyasına onun oynadığı şekilde katılarak ona yeni kelimeleri, becerileri öğretmeniz çok daha kolay olacaktır.

Eğlenceli zamanlar eğlenceli hareketlere ve zamanla kelimelere dönüşecektir. Nasıl mı?

Çocuğunuzla eğlenerek öğrenmesini sağlayacak ve onun daha fazla konuşmasını mümkün kılacak birkaç önerimizi sizin için yazdık.

• Çocuğunuzla oyun oynarken yanına oturun. Oyununa katılın, kendi başına oynayabiliyor olması tek başına oyun oynamaktan keyif aldığı anlamına gelmez ya da bir şeyleri öğreniyor olduğunu göstermez. Uzaktan izlemeyin, oyununa katılın.

• Bu sırada dengeli olmaya özen gösterin amacınız karşılıklı iletişim kurmak olduğu için oyunu çok fazla yönlendirmeye ve müdahale etmeye kalkışmayın. Oyun arkadaşı olun, paylaşın.

• Çocuğunuzun söylediği kelimeleri yazın unutmayın kayıt tutmak nereden başladığınızı ve ne kadar ilerleme gösterdiğinizi gösterecektir. Bu da motivasyonunuzu arttıracaktır.

•

Konuşma ve dil terapisine başlamanız gerekiyor. Fakat kim bu konuşma terapistleri? Ne iş yaparlar, ne isterler, ne hedeflerler, ne kazandırırlar? Kısaca biz kimiz sizlere anlatmak istedik.

1. Konuşma bozuklukları dediğimiz zaman bunun içine sadece artikülasyon problemleri girmez. Akıcılık problemleri dediğimiz kekemelik ve hızlı bozuk konuşma da girer.

2. Dil bozuklukları dediğimiz zaman İngilizce, Rusça gibi başka yabancı dilleri kastetmeyiz, alıcı ve ifade edici dil becerilerinde yani anlamada ve anlatmada yaşanan problemleri kastederiz.

3. İki kardeşin farklı olması gibi konuşma ve dil terapisine ihtiyaç duyan her çocuğun durumu da birbirinden farklıdır. Sorunlar benzer olsa da çözüm süreci her çocuk ve aile için farklıdır.

4. Beklemek, zamana bırakmak yani ertelemek problemi ne yazık ki çözmez. Çocukların belli yaşlarda edinmesi ve kullanması gereken beceriler vardır. Bunlarla ilgili gecikme ve duraklama yaşanırsa terapi almak faydalı olur.

5. Özel gereksinimi olan ya da geç konuşan çocuklar için 2 yaşında terapiye başlanabilir.

6. 2 yaş terapiye başlamak için erken değildir.

7.