3 Aralık Farkındalık Günü

Çocuklar; konuşamayan, otizmi olan bir akrandan, tekerlekli sandalye kullanan bir akrabaya kadar, engeli olan insanları merak edip, hakkında bilgi edinmek ister. Çocuğunuzla engellerle ilgili konuşmak, bazı insanların neden farklı göründüğünü, konuştuğunu veya biraz daha farklı hareket ettiğini anlatmak onların bu durumu daha iyi anlamasına yardımcı olur.

Çocuklar bu konu hakkında soru sorduğu zaman o da öyle doğmuş demek yeterli olmaz. Bunun yerine engeli olan özel gereksinimi bireylerin, akranlarının farklı olduğunu ama bu durumun kötü ya da garip bir şey olmadığını anlatmanız gerekir. Önce bu konu hakkında konuşurken bu çocukların durumuna saygı duymanın, konu hakkında saygılı bir biçimde konuşmanın ve kelimelerin dikkatli seçilmesinin önemini anlatmanız faydalı olacaktır. Özel gereksinimi olan bireylerin yanında durumları hakkında soru sormadan önce ailesinden ya da kendisinden izin alınması gerektiğini anlatmanız, engele değil bireye saygı duymalarını kolaylaştıracaktır.

Çocuklara, engeli olmak demenin ne demek olduğunu somut bir biçimde açıklayın ve gerçekçi olmaya özen gösterin. Açıklamalarınızı şu şekilde yapabilirsiniz; “Arkadaşının bacaklarındaki kaslar seninki gibi çalışmıyor. Bu yüzden yürümekte zorlanıyor veya tek ayakla doğduğu için doktorların yaptığı ve yürümesini sağlayan bir protez bacağı var. ”

Konuşurken duygularınızı konuşmalarınızdan uzak tutmaya çalışın. Eğer bir kimsenin engelinin “üzüntü veren bir durum” veya “korkunç bir durum” olduğunu söylerseniz, çocuk kişiye acımaya başlar ve bu işe yaramaz.

Peki nasıl açıklama yapabilirsiniz?

Bazı insanlar farklı doğarlar.

Bazı insanlar, özel gereksinimli olarak doğarlar, Bazen de ilerleyen yaşlarda özel gereksinimli bireyler olurlar. Bunu açıkça belirtin.

Engelli insanlar hasta değildir.

Serebral Palsili ya da otizmli bir çocuğun hasta olmadığını açıklayın çünkü çocuklar farklı gelişen akranlarının hasta olduğunu düşünürse kendisinin de hasta olacağını düşünerek ona yaklaşmayabilir.

Engeli olan kişilerde yanlış ya da tuhaf bir şey yok.

Çocuklar “Bu kızın nesi var?” gibi sorular sorabilir. Bir çocuğun konuşmakta zorluk çekebileceğini, bazen sesler çıkarabileceğini ve bu durumun yanlış ya da tuhaf olmadığını ona açıklayın.

Fiziksel bir engel, bir kişinin bilişsel olarak engeli olduğu anlamına gelmez.

Bazen, çocuklar fiziksel engeli olan bir kimsenin iletişim kuramayacağını, onları anlamakta zorlanacağını düşünebilirler. Birinin bedeninin farklı olmasının her zaman anlamasını ve konuşmasını da etkilemeyeceğini açıklayın.

Benzerliklerin Üzerinde Durun

Sürekli farklılıklardan bahsetmeyin çünkü bu sefer de çocuk engeli olan kişilerin başkalarından tamamen farklı olduğunu düşünmeye başlayacaktır. Engeli olan bir çocukla diğer çocukların ortak bir noktalarını bulmaya çalışın ve örnekler verin. Şöyle örnekler vermeniz faydalı olacaktır, “Zeynep’te senin gibi matematikte iyi ve ikiniz de aynı tür müzik dinlemeyi seviyorsunuz. ”

Benzer özellikler bulmanız, çocukların engeli olan insanlarla daha iyi ilişki kurmasına yarar ve çocuklar empati kurdukça, farkındalıkları artar.

Birlikte Engeller Hakkında Bilgi Edinin

Engel nedir, özel gereksinimli olmak ne demektir, kimler özel gereksinimlidir gibi bir çok konuda bilgi sahibi olmanız çok zor ama çocuklarla birlikte bu konuda araştırma yapabilir, alışmadığı durumlar karşısında nasıl davranması gerektiğini gösterebilirsiniz.

Otizm, Down Sendromu, öğrenme güçlüğü veya hakkında bilgi içeren hakkında bilgi sunan çocuk dostu web sitelerini bulup, bilgileri birlikte gözden geçirebilirsiniz. Bu konuları içeren kitaplar alıp, beraber okuyabilir ya da bu konuyu anlatan çizgi filmler izleyebilirsiniz.

Zor Sorular İçin Hazırlanın

Çocuğunuzun engelli olmak hakkında bazı zor soruları olabilir. Cevabınız yoksa “bilmiyorum” demekten korkmayın. Bir cevap vermeden önce düşüncelerinizi toplamak için biraz zamana ihtiyacınız varsa, bunu konu hakkında biraz düşünüp sana sonra açıklayacağım diyebilirsiniz.

İşte duyabileceğiniz birkaç zor soru:

Neden böyle doğdu? “Annesinin karnında büyüdüğü zaman, ayağı büyümedi.” diyerek, bilim temelli bir cevap verebilirsiniz ya da inançlarınızı yansıtan bir cevap verebilirsiniz.

Ne kadar yaşayacak? Çocuklar yaşam süresi hakkında zor bir soru sorarsa, insanları sağlıklı tutmak için neler yapıldığına odaklanarak bunu içeren bir cevap verebilirsiniz. “Bilmiyorum. Ama doktorlar ve bilim adamları bir tedavi bulmak için çok çalışıyorlar, emin olabilirsin diyebilirsiniz. ”

Hiç yürüyebilecek mi? “Emin değilim, ama bahse girerim elinden gelenin en iyisini yapmak için doktorlarıyla birlikte çok çalışıyor” diyebilirsiniz.

Başkalarına Karşı Nazik ve Duyarlı Olmanın Önemini Anlatın

Ne yazık ki, çocukların, bir kimsenin engelini anlatmak için kullanılan bazı küfürlü ya da kötü kelimeleri duyma ve bunları tekrarlama olasılığı çok yüksektir.Bu kelimeleri duyduğunuz an böyle sözlerin zarar verdiğini ve bunları söylemenin iyi olmadığını açıklayın.

Çocuklar bu kelimeleri kullanmaya devam ederse, tepkinizi gösterin. İnsanları rencide etmenin ve başkalarına karşı saygısızca konuşmanın görmezden gelinmeyeceğini açıkça belirtin.

Ayrıca, çocukların engeli olan birini taklit etmesinin kibar olmadığını anlatın. Bunu yapan başka bir çocuk varsa buna da gülünemeyeceğini açıklayın.

İyi bir örnek olduğunuzdan emin olun. Eğer siz, engeli olan insanlar hakkında konuşurken uygunsuz kelimeler kullanırsanız, çocuklar da bunu örnek alacak ve taklit edecektir.

Çocuğunuza Yardım Etmeden Önce Sormasını Söyleyin

Çocuklar genellikle yardım etmek isterler, fakat nasıl yardım edeceklerini bilemedikleri için kendilerini tehlikeye de atabilirler.

Tekerlekli sandalyeyi kullanan biri arkada yardım etmek isteyen çocuğu göremeyebilir. Arkadaki çocuk yardım etmek isterken tehlikeli bir durum ortaya çıkabilir. Benzer şekilde, otizmli bir çocuğu çok üzgünse ve davranış problemi sergiliyorsa, yardım etmeye çalışmak durumu daha da kötüleştirebilir. Otizmli çocuğun sakinleşmesi için biraz alana ihtiyacı varken arkadaşının ona sarılması durumu daha da kötüleştirebilir.

Yani çocuklara harekete geçmeden önce sormasını öğretin. “Yardım etmek için yapabileceğim bir şey var mı?” diye sormak gerektiğini anlatın.

Engeli Olan Yakın Bir Kişiyle Durumu Hakkında Nasıl Konuşulur?

Çocuklar bir amca, kuzen veya dede gibi engeli olan biriyle büyürse, zamanla yeni sorular sormaya başlayabilir ve vücudunu daha iyi tanıdığında daha karmaşık sorular yöneltebilir.

Bu soruları bırakın engeli olan kişi ya da yakını yanıtlasın. Bu kişinin çocuğunuzun sorularını cevaplamaya istekli olup olmadığını sorun. Çocuğunuza bu durumu en iyi anlatacak olan kişi yine bu durumu yaşayan kişidir ve bu kişilerin sorularınızı memnuniyetle cevapladığını göreceksiniz.

Çocuklara Engeli Olan Arkadaşının Durumunu Nasıl Anlatabilirsiniz?

Çocuğunuzun okuldaki engeli olan arkadaşlarıyla ilgili cevaplamakta zorlanacağınız soruları olabilir. Sınıfındaki kızın yemeğini yemesi için neden yardıma ihtiyacı olduğunu ya da sınıftaki bir erkek çocuğunun neden tam cümlelerle konuşmadığını sorabilir ve siz çocuğun durumunu bilmediğiniz için cevap veremeyebilirsiniz. “Neden yemek yerken yardıma ihtiyaç duyduğuna emin değilim” diye açıklamak yapabilirsiniz. Belki de kollarındaki kaslar seninki gibi çalışmıyor. ” diye durumu açıklayabilirsiniz.

Çocuğunuzun öğretmeniyle de görüşmek faydalı olacaktır. Öğretmen başka bir öğrenci hakkında size bilgi veremez ama öğretmenin çocuğunuzun soruları olduğunu bilmesi yararlı olacaktır çünkü belki sınıftaki diğer çocukların da soruları vardır.

Çocuğunuzun okulunun engeli olan çocukları anlatan herhangi bir müfredata sahip olup olmadığını öğrenin. Çocuklar başka bir çocuğun engelini anladığında, yardımcı olma, sahip çıkma ve empati kurma olasılığı çok daha fazladır.

Çocuğunuzu, engeli olan arkadaşlarıyla beraber etkinlikler yapması için teşvik edin. Aynı masada öğle yemeği yemek, beraber yuvada oynamak ya da sadece konuşmak çocuğunuzun diğer çocuğun yaşamına dahil olabileceği birkaç yoldur.

Çocuğunuz engeli olan bir çocuğu doğum günü partisine davet etmek istiyorsa, bunun nasıl gerçekleşeceği hakkında konuşmak için diğer ebeveyni aramanız en güzel yol olacaktır. “Oğlum, doğum günü partisi yapmak istiyor ve çocuğunla katılmanı çok isterim. Bunu nasıl gerçekleştirebiliriz? ” diye sormanız aileyi çok mutlu edecektir.