Asu Maro

Toplumdaki hastalık düzeyi günden güne artıyor mu, biz bu her cebe giren kameralar yüzünden daha mı çok görüyoruz bilemiyorum, muhtemelen ikincisi ama her koşulda durum vahim. Birçoğumuz içi el verip de tamamını izleyemese de haftaya Erzincan’dan dehşet verici görüntülerle başladık. Bir askerin kedi yavrusuna ettiği işkence görüntüleriyle.

Bu tabii ne ilk ne son; kafası kesilen deniz kaplumbağalarının, parçalanan flamingoların, kurşunlanan yunusların diyarındayız. Ama bir de gözle görünce iyice söyleyecek söz bulamıyor insan.

Görüntüler sosyal medyaya düşmese zaten hayatına aynen devam edecek olan er, ortalık ayağa kalktığı için savcılığa götürüldü, ifadesi alındı. Bunalımdaymış, nişanlısından ayrılmış, alkollüymüş, gerekçeleri bunlar. Ve adli kontrol şartıyla serbest bırakılmış. Neden? Ortada katledilmiş bir canlı ve kimliği açıkça belli bir katil var.
Neden serbest bırakılıyor?

Bir hayvan yavrusuna, üstelik kedi gibi yanlışlıkla da olsa sana bir zarar verme ihtimali olmayan bir hayvanın yavrusuna işkence edebilen, onu öldürebilen bir insandan daha tehlikeli bir canlı hayal edilebilir mi? Bir çıkarı yoktur ondan, korkmanı gerektirecek bir durum yoktur, ne bileyim, “Vahşi bir

FUAYE NOTLARI

‘Uyarca’, Ahmet Mümtaz Taylan’ın rejisiyle DasDas Sahne’de buluşuyor seyirciyle. Yazılışından bu yana geçen 45 yıla meydan okuyan güncelliği, hem kan donduran hem iç burkan tanıdıklığıyla...

'Eskiden depo olarak kullanılan, terk edilmiş bir yapının, yer altına doğru beşinci bodrum katı’ diye başlıyor oyun alanını anlatmaya yazar. Sonradan eklenmiş soğuk hava bölümünü, yeryüzüyle tek bağlantı olan asansörü, fayans kaplı duvarları, lavabodan sarkan hortumu, floresan lambaları detaylarıyla tarif ediyor. Burası bir ‘nekrodiyaliz’ laboratuvarı. Daha anlaşılır olmak gerekirse, “ölü çözeltme” işiyle uğraşılıyor.

“Zaman:” diye not düşüyor sonra; “Günümüz”. İsviçreli yazar Friedrich Dürrenmatt, Türkçede “işbirlikçi” anlamına gelen oyunu ‘Der Mitmacher’e noktayı koyup “Günümüz” derken takvimler 1972’yi gösteriyordu. Biz onu çevirmeni Yücel Erten’in bulduğu son derece parlak ismiyle ‘Uyarca’ olarak izlerken yıl 2017.

Yaşamla ölümün işbirliği

Kahramanımız Doc, esasen yaşamı incelemek üzere biyoloji okumuş, özel sektörde dünyanın parasını kazanıp lüks içinde yaşamış, ekonomik krizle beraber de karısı ve oğlu dahil varını yoğunu kaybetmiş bir bilim adamı.

Taksi şoförlüğü yaparak geçimin

Ne memleket, ne de dünya politika sahnelerinden şöyle iç ferahlatan, nefes aldıran haberler almadığımızda hemfikiriz diye düşünüyorum. Yoktur herhalde aramızda “Oh, şöyle bir haberleri izledim de içim umutla doldu” diyen. Ruh sağlığını korumak isteyen, kendine sosyal medyasız günler seçiyor ki haberi olmasın dünyada olup bitenden.

Bir yılı daha yolcu etmeye hazırlanırken, nereyi tutsak elimizde kalıyor. Bir uçtan şavaşlar tutuyor, terör tutuyor, diğer uçtan göçler, yoksulluk, sefalet, birileri açlık sınırına dayanırken diğer yanda bir çırpıda sıfırları yan yana koyup da söyleyemediğimiz rakamlar havada uçuşuyor; insanlık bir bilinmeze doğru doludizgin gidiyor.

Ve baktığınız bütün karelerde öfkeli erkekler topluluğuyla karşılaşıyorsunuz. Uzaylılar gelip hiç bilmedikleri bu gezegende bir haber bülteni izlese, herhalde dünyada 50 yaş üstü ve tek cinsiyette insanların yaşadığını düşünürdü.

Ama bu hafta, bütün o öfkeli suretlerin arasında gülümseyen genç ve aydınlık bir yüz çıktı karşımıza: İzlanda’da erken seçimleri kazanarak başbakan olan Katrin Jacobsdottir. Kendisi 41 yaşında, eski bir gazeteci, polisiye edebiyat uzmanı, anti militarist ve Yeşil-Sol hareketin lideri.

Dokuz aydır

Sahnedeki adam, fenerini üzerimize doğrultarak cep telefonlarımızı ‘şarz’ edip etmediğimizi soruyor. Bu geceden sonraki yaşam sigortamız o telefonlar. Gözümüzden değerli. Gözümüz olmadan hayatta kalabiliriz de o telefonlar olmazsa kimse gelip kurtamaz bizi denizin ortasından. İnsan kaçakçısı, bakkaldan nasıl ekmek alınacağını anlatır rahatlıkta hayatta kalma talimatları verir, “Bana düştüğünüz için şanslı olduğunuzu bilin, bugüne kadar hiç can kaybım olmadı” derken, izleyici koltuğunda olduğumu bile bile bir sıkıntı oturuyor göğsümün üstüne. Sonunda sağ kalıp kalmayacağı belli olmayan bir yola çıkmak için elinde avucunda ne varsa veren, o bota binip canını bu adama tesim edecek olan benmişim gibi.

“Hepiniz çatışmalardan kaçan savaş kurbanlarısınız” diyor o sırada adam; “Çünkü açlıktan ölmek siyasi iltica için geçerli bir neden değil. Böyle derseniz sizi hemen ülkenize geri yollarlar.”

Hangi hayal, hangi umut insanı doğduğu, büyüdüğü, bir hayat kurduğu ülkesinden koparıp bir bilinmeze doğru yola çıkarabilir? Dilini bilmediği, kültürüne yabancı olduğu bir ülkeye neden gitmek ister? Neden göçer insanlar?

Bir ucunda ölüm, diğer ucunda yaşam ‘ihtimali’ olmasa bu yolculuğun, göze alınacak

Bir süredir en popüler magazin figürümüz, Sophia. Kendisi insana en çok benzeyen robot olarak yaşlılara parklarda yardımcı olması amacıyla Hong Kong merkezli Hanson Robotics tarafından tasarlandı. Lakin daha ziyade kameralara yaptığı açıklamalarla gündemimizi işgal etmekte.

Sophia’nın altmıştan fazla yüz ifadesi var, karşısındakiyle göz teması kuruyor, onu dinliyor, cevap veriyor. BBC’nin haberinde “Etkileyici pek çok özelliğine rağmen empati yapmayı bilmediği” söyleniyordu ki, insana benzeyen robot diyorsunuz, ne bekliyordunuz, empati uzmanı olmasını mı? Hiç değilse duygusal zekasını geliştirmek istediğini söylüyor ki buna da şükür. Sonra kötü fıkralar anlatıyor, espri anlayışı fazla gelişmiş değil, hayli başarılı bir ürün, anlayacağınız.

Fakat asıl mesele, tıpkı insanlar gibi kendisinin de her konuda fikir ve söz sahibi olması. Eminim üretilirken ilham alındığı söylenen Audrey Hepburn bu kadar hevesli değildi demeç vermeye. Hele hele “Güçlü ve zengin insanlarla birlikteyken her zaman mutluyum,” gibi cümleler kurmak aklına bile gelmezdi, biz onu savaş ve kıtlık bölgelerinde çocuklara yardım etmeye çalışırken gördük daha ziyade.

Gelgelelim zamane Audrey’si Sophia, kendisini zengin

Herhalde bizde kadının, entrikacı, yalancı, kıskanç ve bilumum başka kötü özelliği bünyesinde barındıranı makbul ki, televizyon dizilerinde bunlardan geçilmiyor. Tamam, kötü karakterin bir cazibesi olduğu ve seyirciyi söylene söylene ekran karşısında tuttuğu bir gerçek. Ama neden bütün sofistike kötüler kadın? Hele hele kadın yazarlar tarafından yazılan dizilerde?

İki örnekten söz edeceğim, severek izlediğimden. Diğerlerinde de buraya sığdıramayacağım kadar örnek dolu ama.

‘İstanbullu Gelin’in en son lohusa sendromundan yataktan çıkamayan gelinini, bebeğini düşüren diğer geliniyle vurmayı ince ince planlayan Esma’dan (İpek Bilgin), oğlunun evine yerleşmek için muhtemelen kendisini merdivenden atıp sakatlamış olan Reyhan’a (Sema Dinçer) bir dizi ürkünç kadın var mesela.

Arkadan da annesi Kıymet (Nergis Çorakçı) tarafından ‘fıştıklanan’ İpek (Diara Aksüyek) yetişmekte zaten. Bunların iyi halinin altından bile bir dolap çıkıyor. Erkeklerin en kötüsü ise diyelim ki, Adem ise (Fırat Tanış), eninde sonunda anlaşılan ve affedilen bir adam.

Peki dört şahane kadını bir araya getiren ‘Ufak Tefek Cinayetler’e ne diyelim? Tamam, ‘Big Little Lies’dan esinlenmiş dedik. Ali Eyüboğlu dizinin basın

İnsan çekiniyor yazarken, söylerken; birileri çıkar da “Türklere kadın katili mi diyorsun, bu kadarına da yuh” falan der mi diye ama sadece ekim ayında yurt çapında 40 kadın öldürülmüş. Yazıyla kırk. Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu’nun açıkladığı verilere göre, 2017’nin bu aya kadarki kadın cinayeti bilançosu da 339. 2016’nın tamamında 328 iken. Ve yılın bitmesine daha iki ay varken. Artışı görebiliyoruz sanırım. Hatta artmasa, aynı kalsa da tablonun vahametini.

Bu mevzu memleketin oluk oluk kanayan yaralarından biri olmayı sürdürürken, mahkemelerden hâlâ kadın katillerinin kayırıldığı kararlar nasıl çıkabiliyor, anlamak mümkün değil.

“Erkekliğime laf etti hakim bey”den tahrik, cezaevindeki akıllı uslu görünümünden iyi hal, mahkemedeki kılık kıyafetinden kravat; cezada indirimlere doyamıyoruz.

En son Yargıtay, İstanbul’da beş yıl önce kendisini aldattığını iddia ettiği karısını öldüren kocaya Bakırköy 8. Ağır Ceza Mahkemesi’nin verdiği müebbet hapis cezasını bozarak bir de nur topu gibi “sadakat indirimi” hediye etti bizlere. Sanığın avukatı “Artık namus cinayetlerinde ‘sadakat indirimi’ uygulanacak” diye müjdeliyor yeni cinayetlere çanak tutacak kararı. Ne güzel,

Bir aile halısının altı ne kadar pisliği kaldırabilir sorusu, her daim edebiyatın da sinemanın da tiyatronun da konusu. Aile içi şiddetler, tacizler, dayaklar rahat rahat yer bulur kendine de, cinayet işlemiş bir birey ne kadar saklanabilir kutsal yuva şemsiyesi altında?

Geçen hafta gene benzeri bir soruyu ele alan ‘Bayrak’ (Berkun Oya) oyunundan söz etmiştim. Yaşlı bir anne baba, karısını öldüren oğullarına kucak açıp açmama konusunda gel-gitler yaşıyordu.

Bu haftanın oyunu ‘Akşam Yemeği’nde ise suçlu çocuk(lar) 15 yaşında ve her anne babayı çarpıcı bir hesaplaşma - yüzleşme bekliyor. “Ben olsam şöyle davranırdım” demek o kadar kolay değil çünkü.

Diyelim ki iyi bir eğitime, işe güce, sosyal statüye sahip, her yönüyle ‘düzgün’ insanlarsınız. Toplumun ‘ayrıcalıklı’ sınıfından. Çocuklarınızı da öyle yetiştirmişsiniz elbet. Parlak bir gelecek planı, ayrıcalıklı olma bilinciyle. Bir gece iki kuzen; yaşları 15, şehrin göbeğinde bir bankamatik kulübesine para çekmeye giriyorlar. Yerde battaniyeye sarılı bir kütle yatmakta. Kendisine sıcak ve kuru bir yer bulmuş uyuyan evsiz bir insan değil, para çekme makinesiyle aralarına giren bir engel; ‘pis kokan bir kütle’. Dürtüyorlar,