Evdeki patronlar dünyaya açılıyor

Mithat Yurdakul- Evlerinde kendi el emekleri ile imal ettikleri ürünleri internet üzerinden satanlar; havlu, kilim, dantel, tarhana, mantı, turistik eşya gibi pek çok ürünün ticaretini vergi muafiyeti ile yapabiliyor. İşlerini büyütüp eleman çalıştıranlar da belli kriterleri yerine getirmeleri şartıyla, yaptıkları e-ticaret için vergi indirimi kapsamına giriyor. E-ticaret becerilerini ihracata dönüştürenler ise e-ihracata hazırlanma, yurt dışı pazar yerlerinde Türk ürünlerinin ve markalarının çevrim içi tanıtılması, yurt dışı siparişlere ilişkin hızlı teslimatın sağlanması, kira ve depo giderlerinin karşılanması gibi noktalarda pek çok devlet desteğinden yararlanabiliyor.

Kermes ve festival satışına engel yok

Evden üretim yapıp satmak için dışarıdan işçi çalıştırılmaması, ürünlerin fiziki işyeri açmaksızın satılması, gelir ve kurumlar vergisi kapsamındaki organizasyonlarda pazarlama yapılmaması, ticari, zirai veya benzeri bir şirket çatısı altında yer alınmaması gerekiyor.

Bir şirket kapsamında olmadan, gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyeti kurulmadan düzenlenen kermes, festival, panayır ile kamu kuruluşlarınca geçici olarak belirlenen yerlerde yapılan satışlar ise muafiyetten yararlanmaya engel değil. Evde turistik eşya ve gıda ürünleri gibi ürünleri üreterek açık havada satanlar, mevzuattaki avantajdan yararlanabiliyor.

Bir işyeri açmadan, sanayi tipi ya da seri imalat yapabilen makine kullanmadan, evlerinde kendi el emekleri ile imal ettikleri ürünleri internet sitesi, uygulama ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satanlar, esnaf muaflığından yararlanarak kendi kendinin patronu olabiliyor. Evden üretimin kapsamı ve şartları, vergi uygulaması, belgelendirme ve bankalar tarafından yapılacak işlemlere ilişkin bir dizi noktaya dikkat etmek gerekiyor. Vergiden muaf esnaf uygulamasıyla, gelirleri genelde el emeğine dayalı olan, küçük çapta iş yapan ticaret ve sanat erbaplarının gelirleri vergi dışı kalıyor. Bu düzenmelerle, düşük gelir grubunda bulunan esnafın ekonomik ve sosyal yönden desteklenmesi ve vergi adaletinin sağlanması amaçlanıyor. Evlerde üretim yapan küçük üreticilerin ürünlerinin elektronik ortamda satışını teşvik etmek amacıyla; Gelir Vergisi Kanunu’da değişikliğe gidildi. Yeni düzenmeyle, yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarı, asgari ücretin yıllık brüt tutarından fazla olmamak üzere, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satış yapılabiliyor, evlerinde kendi el emekleri ile imal ettikleri ürünleri işyeri açmaksızın internet üzerinden satan kişiler de vergiye ayıracağı kazancı yatırıma yönlendirebiliyor. Ticaret tecrübesi kazanmak isteyen gençler, ev kadınları, maaşlı çalışanlıktan kendi işini kurmaya yönelmek isteyenler bu fırsattan yararlanabiliyor. Turistik eşyadan yapma çiçeğe İnternet üzerinden satış; evde imal edilen havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma, kırpıntı deriden üretilen giysi ve takılar, örgü, dantel, her nevi nakış işleri ve turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma çiçek, pul, payet, boncuk işleme, tığ örgü işleri, ip, tarhana, erişte, mantı gibi ürünleri kapsayabiliyor. Muafiyetten yararlanabilmek için, evlerde yapılan üretimlerde dikiş, nakış, mutfak robotu, ütü vb. aletler hariç olmak üzere, sanayi tipi veya seri üretim yapabilen makine ve aletler kullanılmaması gerekiyor.

Vergi avantajı için kazanç limiti nedir?

Evde üretim yapanların vergi muafiyetinden faydalanabilmesi için, internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden yıl içinde gerçekleştirilen satış tutarının, asgari ücretin yıllık brüt tutarını (2023 yılı için 120 bin 96 TL’yi) aşmaması gerekiyor. Satış tutarının asgari ücretin yıllık brüt tutarını aşmaması şartı, her bir ürün cinsi için ayrı ayrı değil, tüm ürünlerin toplam satış tutarı için kabul ediliyor. Satışların bir kısmının internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden, bir kısmının muafiyet kapsamında diğer şekillerde yapılması halinde, satış tutarının brüt asgari ücreti aşmaması şartı, sadece internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden yapılan satışlar için geçerli sayılıyor. Diğer şekillerde yapılan satışlarda tutar sınırlaması bulunmuyor. İnternet ve benzeri ortamlar üzerinden yapılan satışların belirlenen tutarı geçmesi halinde, esnaf muafiyeti kaybediliyor ve üretici için, yeni takvim yılı başı itibarıyla gelir vergisi mükellefiyeti kuruluyor.

İşte örneklerle vergi muafiyeti

Verilen bir örneğe göre, Gelir Vergisi Kanunu kapsamında esnaf muaflığından yararlanan bir kişi, evinde ürettiği tarhana, erişte ve mantıları, kamu kurumlarınca düzenlenen kermes, festival, panayırlarda ve internet üzerinden satışa aracılık eden bir platform aracılığıyla satıyor. Bu kişinin, 2023 yılında internet üzerinden yapmış olduğu satış tutarı 30 bin TL, diğer satış tutarı ise 80 bin olarak belirleniyor. Bu durumda söz konusu üretici, muafiyet kapsamında yaptığı satış 2023 yılı için belirlenen yıllık asgari ücretin brüt tutarı olan 120 bin 96 TL’yi aşmadığı için, muafiyetten faydalanabiliyor. Yine Gelir Vergisi Kanunu’nun 9. maddesi kapsamında esnaf muaflığından yararlanan başka bir üretici, evinde yaptığı hediyelik turistik eşyaları belediye tarafından belirlenen geçici bir stantta ve internet üzerinden satıyor. 2023 yılında internet üzerinden yapmış olduğu satış tutarı 130 bin TL, diğer satış tutarı ise 15 bin TL olarak belirleniyor. İnternet üzerinden yapmış olduğu satış tutarı, 120 bin 96 TL’yi aşan bu küçük üretici, vergi muafiyetini kaybediyor ve 1 Ocak 2024 tarihinden itibaren gelir vergisi mükellefi olarak vergi ödemeye başlıyor.

Defter zorunluluğu yok

Gelir Vergisi Kanunu kapsamında esnaf muaflığından faydalananların; mükellefiyet tesisi, belge düzenleme, defter tutma, beyanname verme gibi yükümlülükleri bulunmuyor. Muafiyetten yararlananların, kendilerine düzenlenen gider pusulalarını ve bu faaliyetleri ile ilgili olarak satın aldıkları mal ve giderlerine ilişkin belgelerini ise Vergi Usul Kanunu’nda öngörülen 5 yıllık süre boyunca saklamaları zorunlu tutuluyor.

İşlerini büyütenler nasıl yararlanacak?

Evinde kilim, dokuma, dantel, turistik eşya, tarhana gibi ürünlerin dışında da üretim yapanlar, işlerini büyütenler de muafiyetlerden yararlanabiliyor. Bu muafiyetten yararlanılabilmesi için;

-Ürünlerin işyeri açmaksızın satılması,

-Sanayi tipi veya seri üretim yapabilen makine ve aletler kullanılmaması,

-Ürünlerin sadece internet ve benzeri elektronik ortamdan satış yapılması,

 -İkametgâhlarının bulunduğu yerdeki tarha yetkili vergi dairesine başvurarak “Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi” alınması,

 -Satış gelirlerinin tahsili ve bu gelirler üzerinden tevkifat yapılması için bankada bir ticari hesap açılması ve tüm hasılatın bu hesap aracılığıyla tahsil edilmesi,

-Bir takvim yılında elde edilen hasılatın 2023 yılı için 700 bin Türk lirasını aşmaması,

 -Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde gelir vergisine tabi olunmaması,

 -Faaliyetin, gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerine bağlılık arz edecek şekilde yapılmaması gerekiyor.

Banka üzerinden kesinti

Bu muafiyetten faydalanılabilmesi için de evlerde imal edilen ürünlerin internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden satılması şart koşuluyor. Satışların bir kısmının internet ve benzeri elektronik ortamlar üzerinden, bir kısmının ise diğer şekillerde yapılması halinde, muafiyetten yararlanılamıyor. Bu konuya verilen örneğe göre, sanayi tipi veya seri üretim yapabilen makine kullanmaksızın evinde ürettiği ekmek, bazlama, kurabiye ve pasta ile reçel, salça ve turşu gibi ürünleri internet üzerindeki bir aracı platform üzerinden satan bir kişi, yıllık 140 bin liralık geliri için bu tip muafiyetten yararlanabiliyor. Ancak, daha büyük üretimi ifade eden bu ikinci tip üretimde bazı ilave şartlar bulunuyor. Bankalar tarafından, Esnaf Vergi Muafiyeti Belgesi ibraz edenlere açılan hesaptan stopaj kesiliyor. Bankalar, internetten satıştan kazanılan ve açılan ticari hesaplara aktarılan tutarlar üzerinden, aktarım tarihi itibarıyla yüzde 4 oranında gelir vergisi tevkifatı yapıyor.

Daha büyük işe indirim imkânı

Daha büyük ölçekli üretimler için kesilen stopajdan indirim imkanı da bulunuyor. Bu kapsamda esnaf muaflığından yararlanan kişilerin bir veya üzeri işçi çalıştırdığı durumlarda tevkifat oranı yüzde 4 yerine yüzde 2 olarak uygulanıyor. İndirimli tevkifat oranının uygulanması için, ayda bir işçinin en az on gün süreyle çalıştırılması gerekiyor. İndirimli tevkifat oranından faydalanmak isteyenler, faaliyetlerinde işçi çalıştırdığını, Sosyal Güvenlik Kurumu’ndan alınan edici belgelerle birlikte ticari hesap açtıkları bankalara bildiriyor. Çalıştırılan işçinin, işten çıkartılması veya ayrılması durumları da ayrıca ilgili bankalara bildiriliyor. Çalışanın işten ayrıldığı yönünde bir bildirimde bulunulmadığı sürece, bildirim tarihini izleyen dönemlerde de indirimli tevkifat uygulamasına devam ediliyor. İşçi çalıştırıldığını veya çalıştırılan işçinin işten ayrıldığının bankaya bildirilmesi sorumluluğu muafiyetten yararlanan kişilerde oluyor. Bankalar kendilerine yapılan bildirim durumuna göre vergi stopaj işlemini uyguluyor. Ayda on günden fazla işçi çalıştırılmadığı halde çalıştırıldığının bildirilmesi veya çalıştırılan işçinin işten ayrıldığının bildirilmemesi nedeniyle eksik kesilen stopajın sorumluluğu vergiden muaf esnafta bulunurken, eksik hesaplanan vergiler muafiyetten yararlananlar adına cezalı olarak tarh ediliyor ve gecikme faiziyle birlikte tahsil ediliyor.

İhracata destek için 81 milyon liraya kadar destek var E-TİCARET

E-ticaret sitesi üzerinden ihracat yapanlar ise farklı desteklere de hak kazanıyor. Ticaret Bakanlığı’nın düzenlemesiyle, e-pazar yerleri ve perakende e-ticaret sitelerinin; e-ihracata hazırlanması, yurt dışı pazarlarda ve pazar yerlerinde Türk ürünlerinin ve markalarının çevrim içi sergilenmesi, tanıtılması, yurt dışı siparişlere ilişkin hızlı teslimatın sağlanmasına ilişkin giderlerinin desteklenmesi amaçlanıyor. Kararla, yurt dışı pazar yerlerinde satışa dönen tıklama reklam harcamaları ve varış ülkesinden gelen siparişlerin hızlı teslimatını sağlamak üzere şirketlerin sipariş karşılama hizmet alımları destekleniyor. Kararla e-ihracat konsorsiyumları da kapsama alınırken, e-ihracat konusunda ürün potansiyeli olan ancak bilgi eksikliği bulunan veya nitelikli insan kaynağı açığı yaşayan şirketlerin ürünlerinin ekosisteme dahil edilmesi hedefleniyor.

Merkezi Türkiye'de olan 'pazar yeri'

E-İhracatı uçtan uca yapabilen, yurt dışı depolama dağıtım ve iade yönetim imkânları olan şirketlerin “e-ihracat konsorsiyumu” çatısı altında yurt dışı pazarlara ulaşması ve bu ürünlerin doğrudan yurt dışı müşterilerin beğenisine sunulması sağlanıyor. İhracatçı şirketlerin yanı sıra iş merkezi Türkiye’de bulunan pazar yerleri de yurt dışına açılma konusunda karar kapsamında verilen e-ihracat desteklerinden yararlanabiliyor. İş merkezi Türkiye’de bulunan B2B platformları ise e-ihracat tanıtım desteğiyle yurt dışındaki ithalatçıların Türk ihracatçısına daha kolay ulaşmasını sağlamak üzere gerçekleştirdikleri tanıtım harcamalarında bakanlık desteklerinden faydalanabiliyor.

Yurt dışı pazara nasıl ulaşılacak?

E-İhracatı uçtan uca yapabilen, doğrudan tüketiciye ulaşan e-ticaret satış modellerine, yeterli insan kaynağı ve bilgi birikimine sahip, yurt dışı depolama dağıtım veya iade yönetim imkanları ile yurt dışı pazar yerleri entegrasyonu olan ve imalatçı şirketlerin üretimlerini e-ihracata yönlendirecek şirketlere “e-ihracat konsorsiyumu” statüsü veriliyor. Pazara giriş rapor desteği kapsamında, e-ihracat konsorsiyumları, perakende e-ticaret siteleri ve pazar yerlerinin yurt dışında e-ticarete ilişkin pazara giriş stratejileri ile eylem planlarının oluşturulabilmesi amacıyla satın aldıkları sektör, ülke ve e-ihracat odaklı raporlara ilişkin giderleri yüzde 50 oranında destekleniyor.

Yurt dışı depo imkânı

Ürünlerin hızlı teslimatını sağlamak ve iade süreçlerini yönetmek üzere kiralanan yurt dışındaki depolara ilişkin kira gideri, her bir birim başına yüzde 50, her bir ülke için en fazla 3 yıl olmak üzere yıllık 9 milyon liraya kadar desteklenecek. Kira gideri desteğinden en fazla 25 birim için yararlanılabilecek. E-ihracatta sağlanan desteklerin toplam limitleri; şirketler için 27 milyon 149 bin liraya, perakende e-ticaret siteleri için 81 milyon 447 bin liraya, B2B platformları için 7 milyon 239 bin liraya, e-pazaryerleri için 81 milyon 447 bin liraya, e-ihracat konsorsiyumları için de yine 81 milyon 447 bin liraya ulaşacak. Dijital pazar yeri tanıtım desteği kapsamında, şirketlerin, e-ihracat konsorsiyumlarının ve perakende e-ticaret sitelerinin, yurt dışı pazar yerleri üzerinden gerçekleştirdiği dijital reklam üzerinden dönen toplam satışlarının yüzde 20’sini aşmayan dijital pazar yeri tanıtım giderleri için yüzde 50 oranında her pazar yeri için 3 yıl destek veriliyor. Bu destek, şirketlerin kademelerine göre, 2023 rakamlarına göre yıllık 13 milyon 500 bin lirayı, perakende e-ticaret siteleri için yıllık 27.1 milyon lirayı, e-ihracat konsorsiyumları için yıllık 45.2 milyon lirayı geçemeyecek.

Tanıtım desteği sağlanıyor mu?

e-İhracat tanıtım desteği olarak da e-ihracat konsorsiyumları, perakende e-ticaret siteleri, B2B platformları ve pazar yerlerinin, kararla belirlenen tanıtım faaliyetleri hariç, bakanlıkça belirlenen diğer pazarlama faaliyetlerine ilişkin giderleri yüzde 50 ve her ülke için 3 yıl süresince desteklenecek. Bu destek, B2B platformları için yıllık 7.2 milyon lirayı, e-ihracat konsorsiyumları için yıllık 27.1 milyon lirayı, perakende e-ticaret siteleri için yıllık 45.2 milyon lirayı, pazar yerleri için yıllık 54.2 milyon lirayı aşamayacak. Sipariş karşılama hizmeti ve depo kira desteği olarak da şirketlerin, e-ihracat konsorsiyumlarının, perakende e-ticaret sitelerinin ve pazar yerlerinin ilgili ülkedeki toplam e-ticaret satışlarının yüzde 10’unu aşmayan sipariş karşılama hizmetlerine ilişkin giderlerine yüzde 50 ve her bir ülke için en fazla 3 yıl olmak üzere destek verilecek.