Bakanlıktan ‘popüler’ diyet uyarısı

Hande Atılgan - Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Türkiye Beslenme Rehberini güncelledi. Rehbere yeni giren aralıklı açlık, ketojenik diyet gibi popüler uygulamalar “sürdürülebilirliği olmayan” yöntemler olarak nitelendi. Rehberde, obeziteyle mücadele konusunda da “davranışçı tedavi” yöntemlerine yapılan vurgu dikkat çekti.

Bakanlık, obezitenin oluşumunda genetik etmenlerin yüzde 25-40 oranında rol oynadığı belirtilen rehbere, obezite ile mücadele konusunda Avrupa kaynaklarının da şerh düştüğü popüler bazı diyet yöntemlerini ekledi. Sağlık için risk oluşturabilecek, “sürdürülebilirliği olmayan” diyetler “ketojenik, yüksek proteinli, eliminasyon (dışlama), aralıklı açlık ve öğün yerine geçen ürünler” başlıklarıyla sıralandı. Bu başlıkların yanı sıra riskli diyetin özelliklerinde şunlar öne çıktı:

“Kişiye özel olmayan gazete ve dergi gibi yayınlarda bulunan diyetler; kısa sürede hızlı ağırlık kaybını sağlayan çok düşük enerjili şok diyetler; doğru beslenme alışkanlığı kazandırmayan ve besin ögeleri yönünden dengesiz olan diyetler; tek tip besine dayalı diyetler; akupunktur ile birlikte yapılan açlık diyetleri; alkali, kan grubu, paleolitik gibi diyetler; vücuttan sadece su kaybına neden olan idrar söktürücü ilaçlar, otlar, çaylar ve saunaların kullanılması.”

Davranış sözleşmesi

Rehberde obeziteye ilişkin boy-kütle endeksi ve bel çevresindeki risk kriterleri aynen korundu. Fiziksel aktivite şartları da önceki rehberle benzerlik taşırken, “obezitenin davranışçı tedavisinin” altı çizildi. Davranışçı tedavi özetle şu 9 maddede aktarıldı:

“Yemek yeme ve fiziksel aktivitelerin günlük olarak kaydedildiği kendi kendini gözlemleme; öğünlerden önceki olayların yemek seçimlerine etkisini kaydeden uyaran kontrolü; yeme hızının yavaşlatılması, miktarların azaltılması olarak davranışın kontrolü; tüketimdeki sorunların çözümüne ilişkin yollar üretme olan problem çözümleme; açlığın giderilmesindense güzel yemeğe odaklanılan pekiştirme ve güçlendirme; diyet bıraktıran olumsuz düşünceler üzerine yoğunlaşılan bilişsel yeniden yapılandırma; kişiyi diyetin içine çeken doğru eğitim; fiziksel aktiviteyi arttırma; hasta-terapist-grup üyeleri tarafından üzerinde uzlaşılan davranış sözleşmesinin yapılması.”